"Так ствараюцца міфы": гісторык аб "шлеме Марзалюка"

© Photo : BobrlifeШлем, знойдзены на беразе Бярэзіны
Шлем, знойдзены на беразе Бярэзіны - Sputnik Беларусь
Падпісацца
У красавіку ў Бабруйску была зроблена выпадковая знаходка: на беразе Бярэзіны падчас земляных работ знайшлі шлем X-XI стагоддзяў. Унікальную знаходку ўжо паспелі аб'явіць шлемам полацкага князя Ізяслава. У сітуацыі вакол артэфакта разбіраўся Sputnik.

Навіна аб тым, што ў Бабруйску знайшлі практычна цалкам захаваны шлем, які адносіцца да ранняга Сярэднявечча, стала мясцовай сенсацыяй. Да справы адразу далучыўся дэпутат парламента, доктар гістарычных навук Ігар Марзалюк.

Сякера X стагоддзя, знойдзеная ў Бабруйску - Sputnik Беларусь
Баявую сякеру X стагоддзя знайшлі ў Бабруйску

На думку вядомага ў Беларусі археолага, дадзены шлем мог належаць князю Ізяславу, сыну полацкай князёўны Рагнеды і вялікага князя кіеўскага Уладзіміра.

Шлем, пячатка і экспедыцыя

"Менавіта такія шлемы называлі залатымі. Такія шлемы належалі, як правіла, менавіта тым, хто кіраваў дружынай, як правіла, першым у бой ішоў князь. Усё гэта дазваляе казаць, што гэта ўнікальная рэч, якая, безумоўна, належала чалавеку з высокім сацыяльным статусам", - лічыць Ігар Марзалюк.

У эфіры беларускага тэлебачання распавялі, што ў свеце налічваецца ўсяго два дзясяткі падобных шлемаў. Па версіі беларускіх гісторыкаў шлем знойдзены ў Бабруйску быў зроблены ў Скандынавіі, а затым ужо прывезены ў Беларусь па старажытным гандлёвым шляху "з варагаў у грэкі".

Родапачынальнік дынастыі полацкіх князёў Ізяслаў памёр прыблізна на пачатку XI стагоддзяў, але інфармацыі пра месца яго пахавання няма. Адзінай вядомай археалагічнай знаходкай, якая пэўна звязана з яго імем, з'яўляецца пячатка. У 1954 годзе на раскопках у Ноўгарадзе была знойдзена пячатка з надпісам князь Ізяслаў і горад Полацк, цікава, што на ёй таксама намаляваны трызубец - радавы знак Рурыкавічаў.

Князь Ізяслаў вядомы не толькі як палітык, які здолеў аднавіць разбураны яго бацькам Полацк, але і як дзед Усяслава Чарадзея, пры якім у горадзе была ўзведзена Сафія, як сімвал магутнасці княства.

Зараз шлем знойдзены ў Бабруйску знаходзіцца ў музеі Вялікай Айчыннай вайны, дзе з ім працуе спецыяліст па рэстаўрацыі. У размове з карэспандэнтам Sputnik Ігар Марзалюк адзначыў, што ў гэтым годзе адправіцца ў археалагічную экспедыцыю на месца, дзе была зроблена ўнікальная для Беларусі знаходка.

Погляд з Кіева на бабруйскі шлем

У сваю чаргу кандыдат гістарычных навук, выкладчык кафедры гісторыі Цэнтральнай і Усходняй Еўропы Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта Арцём Папакін лічыць, што знаходка сапраўды ўнікальная для Беларусі, але ні пра якую сенсацыю не можа ісці і гаворкі.

Шлем, які знайшлі на беразе Бярэзіны - Sputnik Беларусь
Гісторык Ігар Марзалюк: бабруйскі шлем-сенсацыя круцей за шапку Манамаха

"Вось так ствараюцца міфы. Цудоўнай захаванасці шлем тыпу "Чорная Магіла" (курган пад Чарнігавам, які, на думку даследчыкаў, з'яўляецца помнікам "эпохі вікінгаў"- Sputnik), знойдзены ў Бярэзіне каля Бабруйска - адзіная знаходка такога тыпу на тэрыторыі Беларусі - "спрытным узмахам рукі" ператварылася ў шлем Ізяслава Уладзіміравіча і адначасова ў сімвал беларускай дзяржаўнасці. Разам агучылі няправільную колькасць шлемаў гэтага тыпу (ужо вядома больш за 40 цэлых і фрагментаў), недарэчна параўналі з "шапкай Манамаха" і прыпісалі вытворчасць выраба скандынавам", - напісаў Арцём Папакін у Facebook.

Паводле яго слоў, "ні пра якую прывязку да гістарычных постацяў гаворкі быць не можа. Гэтыя шлемы разам з арабскім срэбрам і іншымі рэчамі ўсходняга паходжання распаўсюджваліся ў Х стагоддзі ў многіх рэгіёнах ваенна-гандлёвай актыўнасці ўсходніх вікінгаў: у Ноўгарадзе, Сярэднім Падняпроўі, Прусіі і Вялікай Польшчы".

Спецыяліст па гісторыі зброі упэўнены, што бабруйскі шлем варта разглядаць у кантэксце такіх знаходак, як Брылеўскі скарб (знойдзены ў Барысаўскім раёне і ставіцца да IX стагоддзю і эпоху вікінгаў - Sputnik), месца яго знаходкі паказвае не на цэнтр княжацкай улады, а на гандлёвы і ваенны шлях па Дняпры да Балтыкі.

Праўда, Арцём Папакін лічыць пазітыўным ўжо той факт, што артэфактам зацікавіліся ўлады, якія паабяцалі правесці раскопкі на месцы знаходкі, а таксама захаваць шлем для вывучэння.

Стужка навiн
0