https://bel.sputnik.by/20240423/paezya-zhytstsya-zmtraka-byadul-pad-sontsam-grelsya-byarozy-u-belym-tonkm-palatne--1028448204.html
Паэзія жыцця Змітрака Бядулі: "Пад сонцам грэліся бярозы у белым тонкім палатне…"
Паэзія жыцця Змітрака Бядулі: "Пад сонцам грэліся бярозы у белым тонкім палатне…"
Sputnik Беларусь
Змітрок Бядуля з’явіўся на свет 23 красавіка 1886 года. У дзень нараджэння літаратара Sputnik успамінае яго жыццёвы шлях і гучныя вершы. 23.04.2024, Sputnik Беларусь
2024-04-23T09:32+0300
2024-04-23T09:32+0300
2024-04-23T09:32+0300
у беларусі
падзеі і даты
беларусь
змітрок бядуля
культура
беларуская культура
нацыянальная культура
спадчына
вершы
вершы на беларускай мове
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/103774/38/1037743816_0:115:2200:1353_1920x0_80_0_0_9e10a5998c9ae6114b5fa84c379cba57.jpg
Змітрок Бядуля – знакаміты беларускі пісьменнік і паэт, даследчык, які сваёй творчасцю заклаў асновы беларускай дзіцячай літаратуры, шмат прац прысвяціў даследаванню беларускага фальклору.Сапраўднае імя пісьменніка – Самуіл Плаўнік, нарадзіўся ў Мінскай вобласці ў небагатай, але вялікай яўрэйскай сям’і. Яго дзед меў бібліятэку, дзе і праводзіў большую частку свайго часу будучы пісьменнік.З самага дзяцінства кнігі былі сапраўдным запалам хлопчыка. Ён вышукваў іх самымі рознымі спосабамі. Выпісваў з Вільнюса, Масквы і Пецярбурга, выпрошваў у паноў, шукаў у школах, якія знаходзіліся непадалёк.На здольнасці і інтарэсы хлопчыка паўплываў бацька, які чытаў сваім дзецям кнігі. Будучы пісьменнік вучыўся ў пачатковай яўрэйскай школе – хедары, а пасля яе заканчэння – у школе рабінаў ешыбоце.Змітрок Бядуля меў выдатныя схільнасці да лінгвістыкі і валодаў некалькімі мовамі – ведаў ідыш, нямецкую, беларускую, рускую мову і злёгку польскую.Пасталеўшы, пісьменнік разам з Янкам Купалам працаваў у газетах "Наша ніва", "Савецкая Беларусь", быў рэдактарам дзіцячага часопіса "Зоркі" і краязнаўчага "Наш край".Змітрок Бядуля ўзнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга.На пачатку Вялікай Айчыннай вайны паэт быў вымушаны пакінуць Беларусь. На жаль, 3 лістапада 1943 года, знаходзячыся ў эвакуацыі каля Уральска (Казахстан), ён памёр ад інфаркту.Творы Змітрака Бядулі адрозніваюцца глыбокай лірычнай пранікнёнасцю, высокамастацкім адлюстраваннем унутранага свету чалавека.Значнае месца ў творчасці літаратара знайшла і яўрэйская тэма.Так, па ўласным прызнанні творцы, два сэрцы жылі ў яго грудзях, дзве музы клікалі да песні.Адна – чарнявая, глядзіць чорнымі, мокрымі ад слёз вачыма, а твар журботны:У іншай жа ільняныя валасы, яна трымае ў руках гуслі і спявае песні аб беларускай зямлі:Многія празаічныя творы Змітрака Бядулі сталі хрэстаматыйнымі для беларускай літаратуры (напрыклад, "Пяць лыжак заціркі", "Малыя дрывасекі", "На Каляды к сыну", "Вялікодныя яйкі", "Летапісцы" і інш.), бо і сёння не страчваюць мастацкай значнасці. Роўна як і пранікнёныя вершы гэтага таленавітага сына беларускай зямлі і свайго народа.Знаёмімся разам са Sputnik з вершаванай спадчынай Змітрака Бядулі!Чытайце таксама:
беларусь
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
змітрок бядуля паэзія вершы пра беларусь беларускую прыроду біяграфія дзень нараджэння лірыка культура спадчына беларуская літаратура змитрок бедуля поэзия стихи про беларусь белорусскую природу биография день рождения лирика наследие белорусская литература
змітрок бядуля паэзія вершы пра беларусь беларускую прыроду біяграфія дзень нараджэння лірыка культура спадчына беларуская літаратура змитрок бедуля поэзия стихи про беларусь белорусскую природу биография день рождения лирика наследие белорусская литература
Паэзія жыцця Змітрака Бядулі: "Пад сонцам грэліся бярозы у белым тонкім палатне…"
Змітрок Бядуля з’явіўся на свет 23 красавіка 1886 года. У дзень нараджэння літаратара Sputnik успамінае яго жыццёвы шлях і гучныя вершы.
Змітрок Бядуля – знакаміты беларускі пісьменнік і паэт, даследчык, які сваёй творчасцю заклаў асновы беларускай дзіцячай літаратуры, шмат прац прысвяціў даследаванню беларускага фальклору.
Сапраўднае імя пісьменніка – Самуіл Плаўнік, нарадзіўся ў Мінскай вобласці ў небагатай, але вялікай яўрэйскай сям’і. Яго дзед меў бібліятэку, дзе і праводзіў большую частку свайго часу будучы пісьменнік.
З самага дзяцінства кнігі былі сапраўдным запалам хлопчыка. Ён вышукваў іх самымі рознымі спосабамі. Выпісваў з Вільнюса, Масквы і Пецярбурга, выпрошваў у паноў, шукаў у школах, якія знаходзіліся непадалёк.
На здольнасці і інтарэсы хлопчыка паўплываў бацька, які чытаў сваім дзецям кнігі. Будучы пісьменнік вучыўся ў пачатковай яўрэйскай школе – хедары, а пасля яе заканчэння – у школе рабінаў ешыбоце.
Змітрок Бядуля меў выдатныя схільнасці да лінгвістыкі і валодаў некалькімі мовамі – ведаў ідыш, нямецкую, беларускую, рускую мову і злёгку польскую.
Пасталеўшы, пісьменнік разам з Янкам Купалам працаваў у газетах "Наша ніва", "Савецкая Беларусь", быў рэдактарам дзіцячага часопіса "Зоркі" і краязнаўчага "Наш край".
Змітрок Бядуля ўзнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга.
На пачатку Вялікай Айчыннай вайны паэт быў вымушаны пакінуць Беларусь. На жаль, 3 лістапада 1943 года, знаходзячыся ў эвакуацыі каля Уральска (Казахстан), ён памёр ад інфаркту.
Творы Змітрака Бядулі адрозніваюцца глыбокай лірычнай пранікнёнасцю, высокамастацкім адлюстраваннем унутранага свету чалавека.
Значнае месца ў творчасці літаратара знайшла і яўрэйская тэма.
Так, па ўласным прызнанні творцы, два сэрцы жылі ў яго грудзях, дзве музы клікалі да песні.
Адна – чарнявая, глядзіць чорнымі, мокрымі ад слёз вачыма, а твар журботны:
"Да мяне, да мяне… Памятай, што цячэ ў табе кроў яўрэйскага Усходу".
У іншай жа ільняныя валасы, яна трымае ў руках гуслі і спявае песні аб беларускай зямлі:
"Цябе выгадаваў мой край, цябе выгадавалі мае земляробы… Твой Іерусалім – вось тут, у гэтых лясах і далінах, што далі цялесную і духоўную моц…".
Многія празаічныя творы Змітрака Бядулі сталі хрэстаматыйнымі для беларускай літаратуры (напрыклад, "Пяць лыжак заціркі", "Малыя дрывасекі", "На Каляды к сыну", "Вялікодныя яйкі", "Летапісцы" і інш.), бо і сёння не страчваюць мастацкай значнасці. Роўна як і пранікнёныя вершы гэтага таленавітага сына беларускай зямлі і свайго народа.
Знаёмімся разам са Sputnik з вершаванай спадчынай Змітрака Бядулі!
* * *
Яшчэ бялелі касагоры,
Ад снежных плямаў пара йшла,
Звінелі жаўранкі над борам,
Кідалі ўніз кавалкі шкла.
Рачулкі моршчыліся ў пене,
I крыгі сінія плылі.
Вятры зайгралі і запелі,
Як гітарысты, на зямлі.
Пад сонцам грэліся бярозы
У белым тонкім палатне.
I зелянелі вербалозы,
I за гарой папар чарнеў.
* * *
(у скарачэнні)
На небе зорка маладая
Уся разгарэлася ў агне.
Чуць слабы вецярок у гая
Пабегі цененькія гне.
Паўночны час. Начныя цені
Ля хатак ціхенькіх ляжаць,
У пары глухой, ў людскім сяленні
Німа ніводнага – ўсе спяць.
Адны начлежнікі ля рэчкі
Талпой рагочуць у агня,
Нясуцца бойкія славечкі,
Нясуцца гутаркі да дня.
Пяюдь – як быццам волны скачуць,
I ўвось дзірван кіпіць.
Пяюць – як быццам стогнуць. плачуць.
Страх бярэ, аж мгла дрыжыць…
* * *
Золатам сонца ўзгорак абліты,
Хвойныя кудры у неба глядзяць,
Спежнаю стужкай узгорак абвіты,
Снежныя плямы між пнямі блішчаць.
Гэта не ўзгорак – асілак, здаецца,
Волата голаў ад вешняй зямлі
Небу, і сонцу, і аркам смяецца:
Уверх глядзяць горда сасонак камлі.
Таюць і млеюць снягі паміж пнямі,
Сонца праменні ім жыць не даюць.
Вешняю марай, вясновымі снамі
Кветкі пралескі па ўзгорку цвітуць.
* * *
Я бачыў, як голад свірэна вачамі
Зірнуў на таўпу мужыкоў,
Няшчасных калечыў, хапаў іх кагцямі,
Цякла іх мужыцкая кроў…
I курныя хаткі пусцелі, пусцелі
Ад ляпы вялізнай такой,
Іх косці ламаліся, моцна хрусцелі
Пад цяжкай крывавай нагой…
Ён ўсіх затармошыў: і маці, і бацьку,
Вялікіх і малых дзяцей…
Скаціну тожа: каня і авечку,
Не толькі няшчасных людзей…
Сцягнулі на корму салому гнілую
3 будынкаў убогіх сваіх…
А голад спявае сваю песню ўдалую,
Усё голад-разбойнік не сціх…
* * *
3 яркім сонцам,
3 пукам красак
Май да нас ідзець.
3 зыкам птушак,
3 коўдрай руні
Песні нам пяець.
Гэй, багаты і убогі,
Куйце новыя нарогі
Са штыхоў, мячоў!
Заваюйце ў родным полі
Колас шчасця, колас волі,
Май да нас прыйшоў!
Хлебаробы і ратаі,
Ваша свята – свята Мая,
Свята ніў палей,
Палоскі з зямелькі-маці
Трэба пільна заараці,
Засяваць хутчэй!
Зарастуць травой магілы;
Мы адновім нашы сілы,
Адбудуем край.
Буйны колас закрасуе.
Беларусь уся хай чуе,
Што святкуем Май!
* * *
Ты слязамі і крыжамі
Адзначаў пакутны шлях.
Гнаўся голад, гнаўся холад,
За табою гнаўся страх.
I старыя і малыя
Уцякалі хто куды,
А пажары па абшарах
Парабілі шмат бяды.
Ад краіны да краіны
Разбрыліся ўцекачы.
Стогн нядолі ў пустым полі,
Стогн удзень і па начы.
I баракі для прымакаў
Будавалі ў гарадах.
I капалі дзе папала
Долы-ямы ў пустырах.
Маці лямант па-над ямай:
"Ой, і жыў ты, як не жыў".
Эх, занадта, забагата
Тут раслі твае крыжы.
А мацнейшы, адбарнейшы
У акопах дзесь гніе.
Па ім кулі спевы-гулі
Там заводзяць на вайне.
* * *
Лезе ў вочы ззянне месяца.
Месяц яркі, як пажар.
Мне здаецца, стаіць лесвіца
3 азярода аж да хмар.
А па лесвіцы па срэбранай
Нехта лазіць угару.
I кашуля на ім зрэбная,
I глядзіць ён на зару.
А зара яшчэ ледзь сцелецца,
Грае міскаю нябёс,
Сыпле іскры на аселіцу,
На вяршаліны бяроз.
А туман дыміць над грэбляю.
Млын, бы човен уначы.
Вецер носіць вільгаць глебную.
Птушка крыкне, замаўчыць.
* * *
На горне душы першы верш я каваў,
Мне молатам гора служыла;
Зык песні паўночнай у сэрцы хаваў,
I сэрца свой боль гаварыла.
На струнах душы першы верш я зайграў,
Імчаліся рэхі далёка.
Ратай пры іх шнур свой глыбей заараў,
I слёзы туманілі вока.
Народныя вершы Алеся Гаруна: "Пакінеш след ты па сабе…"
Лірычны шлях Алеся Бачылы: "Мне лепей ад роднага краю нічога на свеце няма..."
