ГРОДНА, 4 кра — Sputnik, Іна Грышук. Гродзенскі "Музей праса", якому няма аналагаў ва ўсёй краіне, не пацягнуў занадта высокую арэнду і не змог дамовіцца з мясцовымі ўладамі аб ільготных умовах. Уладальнік музея распавёў карэспандэнту Sputnik, чаму ён вымушаны зачыніць музей і перавезці яго з бязвізавага Гродна.
Музей праса ў Гродне не патрэбны?
Некалькі месяцаў уладальнік музея спрабуе дамовіцца з мясцовымі ўладамі, каб захаваць у Гродна працу ўнікальнага для краіны музея. Ён хоча атрымаць падатковыя льготы і вызваленне ад камунальных плацяжоў, але перамовы зайшлі ў тупік.
Мужчына некалькі разоў звяртаўся ў Гродзенскі гарвыканкам і аблвыканкам, у тым ліку да кіраўніцтва, яму абяцалі дапамагчы, але толькі на словах.
"А на апошняй сустрэчы ў мэрыі мне прама сказалі, што музей праса гораду не патрэбны", — пачынае размову ўладальнік адзінага ў Беларусі "Музея праса" гродзенскі калекцыянер Аляксандр Шпакоўскі.
У яго голасе лёгкія ноткі крыўды. Музей праса адкрываўся як сацыяльны адукацыйны праект для гродзенцаў і як "разыначка" для бязвізавых турыстаў. У ім можна ўбачыць калекцыю рэдкіх прасаў і прадметаў побыту, якія Шпакоўскі збіраў і купляў два дзесяткі гадоў.
У музеі прадстаўлена больш за 350 рэдкіх прасаў і каля палутара тысяч розных прадметаў побыту. Тут можна ўбачыць прас для гальштука, стрэлак для штаноў, для лыж, манжэтныя, каўнерыкавыя, капялюшныя прасы. Не толькі электрычныя, але і газавыя, вугальныя, якія выкарыстоўваліся ў пачатку мінулага стагоддзя не толькі ў Беларусі, але далёка за яе межамі.
Другі год са стратамі
"Па законах Беларусі, прыватныя музеі, як музей праса, разглядаюцца як прадпрымальніцкая дзейнасць і крыніца ўзбагачэння. Гэта нас ставіць у няроўныя ўмовы, мы працуем сабе ў страту, датуем справу са сваёй кішэні. Пры гэтым нас прымушаюць плаціць падаткі, арэнду, камунальныя паслугі і іншае", — тлумачыць суразмоўца агенцтва.
Музей нясе страты другі год — з моманту адкрыцця. Шпакоўскі прыводзіць лічбы: у месяц выдаткі з улікам падаткаў, арэнднай платы і камуналкі складаюць парадку 800-900 рублёў.
"Калі за арэнду мы плацім 130 рублёў (з улікам паніжальнага каэфіцыента — Sputnik), то за ацяпленне 300 — амаль у два з паловай разы больш, а ўсталяваць цеплалічыльнікі і знізіць гэты артыкул выдаткаў нам не дазваляюць", — дадаў суразмоўца.
Паводле яго слоў, выручка ад продажу ўваходных квіткоў складае прыкладна 300 рублёў у месяц, у летні турыстычны сезон — каля 500 рублёў.
"Кожны месяц на ўтрыманне музея трэба дакладваць са сваёй кішэні да 500 рублёў. Гэта без уліку, што трэба папаўняць калекцыю, праводзіць рэстаўрацыю экспанатаў. Расходы вырастаюць да 1,5 тысячы ў месяц", — кажа Шпакоўскі і дадае, што такая сітуацыя не можа доўжыцца бясконца.
Пераедуць у Мінск ці бязвізавы Брэст
Уладальнік упэўнены: калі яго музей разглядаць як бізнес, то ён яго закрые як стратнае прадпрыемства. Калі ж ён патрэбны гораду для павышэння турыстычнай прывабнасці, то варта стварыць больш лаяльныя ўмовы для працы.
Цяпер уладальнік музея разглядае прапановы з Мінска, Віцебска і Брэста аб пераездзе ў адзін з гэтых гарадоў.
"Там людзі зацікаўлены, каб музей праса з'явіўся ў іх. Нашы ўлады не хочуць бачыць яго ў Гродне. Тады ім застаецца тлумачыцца перад гасцямі горада, чаму ў нас ён не можа працаваць, а ў іншых гарадах зможа", — кажа Шпакоўскі.
Ён сказаў, што з прадстаўнікамі аднаго з гарадоў абмяркоўвае магчымасць бясплатна перадаць калекцыю для дэманстрацыі. Такая здзелка ўжо абяцае быць выгоднай, таму што пазбавіць калекцыянера ад штомесячных субсідый у гарадзенскі музей праса.
"Калі б я хацеў зарабіць на калекцыі, я б яе прадаў і жыў шчасліва на выгандлёваныя грошы. Я ж проста хачу, каб яе маглі ўбачыць людзі. Шкада, калі гэта будуць не гродзенцы", — рэзюмуе Шпакоўскі.
Уклаў 13 тысяч долараў у рамонт
Яшчэ адна нагода для засмучэнняў — арандуецца камунальнае памяшканне. Аказалася, што два гады таму ў яго рамонт калекцыянер ўклаў амаль 13 тысяч долараў.
"Калі я прыйшоў сюды, гэта быў бамжатнік, прыйшлося выносіць горы смецця, зноўку мяняць усе камунікацыі, тынкаваць сцены, мяняць падлогі, рабіць рамонт практычна з нуля", — успамінае Шпакоўскі.
Укладзеныя ў рамонт грошы ў залік арэнднай платы музею не ўключылі, хоць па законе такое можна зрабіць. У дагаворы гэты пункт не прапісаны, а дамовіцца вусна, са слоў Шпакоўскага, не выйшла.
Цяпер, калі паўстала пытанне аб пераездзе музея, Шпакоўскі абяцае, што верне памяшканне ў ранейшым выглядзе — без аздаблення, і юрыдычна мае рацыю.
Як выратаваць музей?
Ён упэўнены, што гарадскія ўлады павінны падтрымліваць музей праса, які робіць Гродна больш прывабным для турыстаў. У апошні год ён пераканаўся, што ў бязвізавым Гродна яму толькі ўстаўлялі палкі ў колы.
"Ведаю, што ёсць рэкамендацыя для настаўнікаў і школ, па якой вадзіць на экскурсіі школьнікаў павінны ў першую чаргу ў дзяржаўныя музеі, а ў прыватныя — па рэшткавым прынцыпе. Гэта некалькі настаўнікаў мне казалі, якія прыводзілі групы дзяцей, рызыкуючы атрымаць вымову", — кажа ўладальнік музея праса.
Што тычыцца турыстаў, то іх наплыў ён таксама не адчуў. Бо фірмы не прыводзяць сюды арганізаваныя групы, хоць уключылі музей у свае маршруты. Магчыма, прычына і ў тым, што памяшканне музея знаходзіцца ў нязручным месцы — знайсці яго складана, а многім нязручна падымацца на другі паверх.
"Улады ведаюць, што мы з'яўляемся гарадской славутасцю, але размовы аб змене нашага размяшчэння не вядзецца", — адзначае Шпакоўскі.
На яго думку, вырашыць праблему можна. Для гэтага дастаткова стварыць так званы Дом маленькіх музеяў, напрыклад, у будынку былога архіва на плошчы Леніна. У ім можа размясціцца яго калекцыя прасаў, а таксама калекцыі іншых гарадзенцаў. Галоўнае — каб горад даваў памяшканне бясплатна.