МІНСК, 29 чэр — Sputnik. Нам неабходна захаваць памяць пра вайну, заявіў прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка, звяртаючыся да ўдзельнікаў мітынгу-рэквіема, прысвечанага памяці ахвяр нацызму.
Урокі вайны
Мітынг прайшоў на тэрыторыі былога лагера смерці "Трасцянец" з удзелам прэзідэнтаў Германіі Франка-Вальтэра Штайнмаера і Аўстрыі Аляксандра Ван дэр Белена. На жалобным мерапрыемстве таксама прысутнічалі і экс-прэзідэнт Аўстрыі Хайнц Фішэр, а таксама замежныя дэлегацыі з Ізраіля, Польшчы, Чэхіі.
"Маючы ўнікальную магчымасць ведаць праўду той вайны са слоў відавочцаў, галоўнае, што мы павінны зрабіць, — гэта захаваць яе, не дапусціць адраджэння страшнага мінулага. Бо гісторыя жорсткім чынам паказала, што нельга ігнараваць зло, нават на стадыі ідэі. Яго трансфармацыя ў рэальную пагрозу — пытанне часу", — сказаў Лукашэнка.
Паводле яго слоў, пасляваеннае ўпарадкаванне свету стварыла бяспеку на ўсім еўрапейскім кантыненце. Тады здавалася, што ўрокі Другой сусветнай вайны ўлічаныя. На жаль, мінулае не пакідае ўсіх нас.
"Многія не прызнаюць дзяржаўных межаў. Сусветная супольнасць зноў сутыкаецца з "дэманамі нецярпімасці", якія распальваюць нянавісць і правакуюць гвалт", — адзначыў беларускі лідар.
На яго думку, увесь свет адчувае на сабе дэфіцыт дыялогу, Беларусь перакананая, што настаў час для пачатку міжнароднага дыялогу, якія дапаможа пераадолець супярэчнасці.
Брама памяці
Жалобны мітынг прайшоў ва ўрочышчы Благаўшчына, дзе з мая 1942 года да восені 1943 года нацысты знішчылі, па афіцыйных дадзеных, да 150 тысяч чалавек. Расстрэльнае месца ў Благаўшчыне пачало "функцыянаваць" адначасова са стварэннем інфраструктуры "працоўнага", як яго называлі нацысты, лагера на землях былога калгаса імя Карла Маркса каля вёскі Малы Трасцянец. Пазней ахвяр — вязняў лагера і зняволеных мінскіх турмаў — знішчалі ва ўрочышчы Шашкоўка, дзе восенню 1943 года немцы абсталявалі крэмацыйную печ. Шашкоўка, па дадзеных савецкіх следчых, забрала жыцці яшчэ 50 тысяч чалавек. Апошніх ахвяр расстралялі і спалілі ў адрыне на тэрыторыі лагера ў апошнія дні чэрвеня — напярэдадні вызвалення Мінска.
Першую чаргу мемарыяла — помнік "Брама памяці", размешчаны на тэрыторыі лагера — адкрылі ў 2015 годзе. У 2018 адкрылі другую чаргу — комплекс ва ўрочышчы Благаўшчына. Ён быў рэалізаваны на базе двух праектаў — архітэктара Леаніда Левіна, які ў вялікай ступені прысвечаны трагедыі заходне-еўрапейскага яўрэйства, і УП "Мінскпраект", задачай якога было ўвекавечыць месцы масавага пахавання — 34 ямы-магілы, у якіх савецкія следчыя знайшлі пасля вызвалення Мінска спаленыя рэшткі ахвяр.
Гісторыя Благаўшчыны, як расстрэльнага месца звязаная, у тым ліку са знішчэннем дэпартаваных з Заходняй Еўропы яўрэяў. Іх эшалонамі везлі ў Трасцянец, адзінкі адпраўлялі ў лагер, большасць — на расстрэльнае месца ў Благаўшчыну. Толькі ў 1942 годзе ў Трасцянец даставілі 16 эшалонаў з яўрэямі з Германіі, Аўстрыі і Чэхаславакіі.