МІНСК, 4 ліп — Sputnik, Цімур Селіванаў. Беларускія мастакі і сцэнарысты коміксаў хутка напалохаюць чытачоў "Легендамі дрымучага лесу". Гэты зборнік маляваных гісторый выпускае творчае аб'яднанне "Сучасны комікс" ("Современный комикс"). Яго ўдзельнікі патлумачылі карэспандэнту Sputnik, што такое "беларускі комікс" і з чым ён вас з'есць.
Коміксы з'явіліся ў Беларусі яшчэ ў 90-х гадах: старажылы памятаюць маляўнічыя фантастычныя прыгоды "Дзуррай!", "Планета Гэя" і " Навальнічныя аблокі". Мода на маляваныя гісторыі часова пайшла на спад у "нулявыя", але за гэты час вырасла новае пакаленне коміксістаў.
Арганізатар "Сучаснага комікса" Мікіта Сеннікаў
"Я захапляюся коміксамі з 2008 года: вёў свой YouTube-блог з аглядамі коміксаў, курыраваў конкурс коміксістаў на беларускім фестывалі Unicon. За гэты час я зразумеў: у Беларусі працуюць класныя мастакі, але пра іх мала хто ведае, ды і самі яны адзін з адным амаль не знаёмыя.
Год таму я вырашыў выправіць сітуацыю і арганізаваў творчае аб'яднанне "Сучасны комікс". Гэта нешта накшталт Саюза мастакоў і сцэнарыстаў, дзе нашы аўтары змогуць заявіць пра сябе і пазнаёміцца з аднадумцамі.
Першая наша публікацыя — зборнік "Легенды дрымучага лесу". У ім восем гісторый, шэсць з іх на рускай мове, а дзве — на беларускай. Магчыма, калі будуць часцей з'яўляцца коміксы на мове, людзі захочуць яе вывучаць. Да таго ж, чытаць беларускі тэкст і адначасова глядзець на малюнкі лягчэй, калі ты яшчэ не вывучыў мову ў дасканаласці. Так што гэты зборнік папулярызуе не толькі самі коміксы, але і нашу родную мову.
Наклад зборніка — 500 асобнікаў, вялікая яго частка застанецца ў Беларусі, а прыкладна паўсотні кніг паедзе ў Расію. "Легенды" мы выдаем на ўласныя сродкі — яны "каштавалі" прыкладна чатыры тысячы долараў. Зборнік з'явіцца на паліцах крам у пачатку ліпеня 2018 года.
Стыль беларускіх мастакоў — нешта сярэдняе паміж заходнім і ўсходнім: шмат празмернай экспрэсіі, накшталт японскай мангі, але кампазіцыя, пабудова кадра хутчэй заходнія. Такі сімбіёз, магчыма, мае тлумачэнне. Справа ад Беларусі — Расія і Усход, а злева — Еўропа.
У 90-я ў Беларусі была развітая комікс-індустрыя, выпускаліся свае серыі. На жаль, рух паўстаў, калі людзі больш клапаціліся не пра тое, каб займацца мастацтвам, а каб пракарміць сваю сям'ю. Цяпер усё гэта адышло ў нябыт. У будучыні мы спадзяемся не толькі выдаваць коміксы, але і даследаваць гісторыю беларускага коміксу, знайсці аўтараў мінулых пакаленняў".
Мастак коміксу "Слухай" Жэня Кіямаў
"Мне з дзяцінства, колькі сябе памятаю, вельмі падабалася маляваць. Першыя крамзолі: машыну-палачку з двума коламі і страшнага крывога жырафа — я намаляваў у нейкай кнізе, дапоўніў яе, так бы мовіць.
Мама настаяла на тым, каб я паступіў у мастацкую школу ў Мінску. Там мне далі базу акадэмічнага малюнка, ды і з рабятамі адтуль я маю зносіны да гэтага часу. Адна з выкладчыц прышчапіла мне свой погляд на свет — іранічны, са здаровай доляй скептыцызму.
Для комікс-мастака акадэмічная школа малюнка не абавязковая, але гэта добрая падтрымка. З іншага боку, камусьці яна можа і нашкодзіць, загнаць у рамкі. Мне "художка" дапамагла, але раіць яе ўсім я не буду.
Коміксамі я заняўся гады два таму. Родныя ставіліся да маіх прац несур'ёзна, але іх стаўленне трохі памянялася, калі яны ўбачылі ганарары за выдадзеныя коміксы. Самая буйная сума, якую я зарабіў на гэтай справе, — 15 тысяч расійскіх рублёў за наклад маёй кніжкі.
Зараз я вучуся на перакладчыцкім факультэце ў Мінскім лінгвістычным універсітэце. Калі ведаеш мовы — нідзе не прападзеш. Спадзяюся, што калі-небудзь змагу перакладаць свае коміксы на англійскую мову і выйду на міжнародны ўзровень. Ды і коміксы замежных аўтараў перакладаць таксама не адмоўлюся.
Увесну 2017 года мне і майму сябру Міхаілу Самусенку прапанавалі зрабіць комікс для беларускага зборніка. Працаваць разам для нас як забаўка. Мы сядалі ў кафэ, бралі па піву і абмяркоўвалі праект, шмат жартавалі, весела праводзілі час.
Чаму мы пабудавалі сюжэт вакол гарадской легенды? Многія гісторыі ў зборніку звязаныя з беларускім вясковым фальклорам, а мы хацелі асучасніць тэму".
Мастачка коміксу "Дзень горада" Валерыя Манковіч
"Мая мама — прафесійны мастак і педагог. Яна каля 20 гадоў працавала мастаком-аніматарам, так што я, можна сказаць, вырасла за кадрам мультфільмаў. Я пачала маляваць рана і рабіла гэта мэтанакіравана, шмат і даволі добра для маленькага дзіцяці. Я вучылася у Мінскай дзяржаўнай гімназіі-каледжы мастацтваў, а потым паступіла ў Беларускі ўніверсітэт на дызайнера. Зараз я не магу ўявіць сваё жыццё без малявання і спадзяюся, што ва ўсіх або многіх альтэрнатыўных сусветах я займаюся той жа справай.
Я ўмею і люблю маляваць і пісаць гісторыі. Аб'яднаць гэтыя два навыкі ў коміксе мне здаецца цалкам натуральным. Чаму я палічыла, што коміксы лепш за мультфільмы? Па-першае, паміж кніжкай і тэлікам я па жыцці выбіраю кніжку. Па-другое, коміксы рабіць хутчэй. Па-трэцяе, у Беларусі з працай мастака-аніматара ўсё вельмі не вельмі. Можна хіба што маляваць мультфільмы дома на калене, а потым выкладваць іх у інтэрнэт у надзеі, што хтосьці ў гэтым вялікім свеце цябе заўважыць.
У чужых коміксах я заўважаю цікавыя прыёмы, стылі, спрабую намаляваць іх сама. Але часам хочацца проста сесці і атрымаць асалоду ад гісторыі. А калі яна вельмі добрая, можна чытаць і прыйсці ў сябе толькі праз 20 выпускаў!
Мой комікс адрозніваецца ад многіх іншых у зборніку. Такая гісторыя магла б адбыцца дзе і калі заўгодна, але яна адбылася менавіта з беларускай дзяўчынкай у беларускай сталіцы ў 2017 годзе. Яна паказвае Мінск і ўвесь свет такім, якім яго бачу я.
Пакуль рана казаць пра беларускі комікс як пра асобную з'яву накшталт амерыканскай супергероікі або японскай мангі. Вельмі спадзяюся, што калі-небудзь з'явіцца менавіта наша самабытная традыцыя. Але для гэтага нам трэба добра папрацаваць".
Мастачка коміксу "Вужыная карона" Вольга Алданава
"Мае першыя малюнкі былі як ва ўсіх дзяцей: зайчыкі, папугайчыкі, грыбочкі. Але пазней я адышла ад агульнапрынятых дзіцсадкоўскіх тэм і пачала маляваць сюжэты: звяроў у салдацкай форме і на танках, бітву касманаўтаў з трохгаловым цмокам.
А першы комікс я зрабіла ў сёмым-восьмым класе. Тады па тэлевізары паказвалі анімэ-серыял "Кароль-шаман", і мы з сяброўкай-аднакласніцай фантазіравалі, як трапім у свет гэтага мультфільма. Але проста распавядаць адзін аднаму гісторыі нецікава, хацелася нашу задумку ўбачыць намаляванай.
І вось пасля ўрокаў я купіла ў маленькай папяровай краме сшытак у клетачку на 30 старонак, адкрыла яго і на адным дыханні, у такт думцы размалявала адну траціну. Я правяла рысы на паперы ад рукі, падзяліўшы яе на чатыры часткі, у кожнай быў маленькі малюначак, а пад ім — рэплікі персанажаў. У той момант я не разумела, што перавынайшла комікс.
Цяпер я адчуваю, што з дапамогай коміксаў магу перадаваць свае думкі, адчуванні і вобразы найбольш поўна. Я выстаўляю свае працы на тэматычных фестывалях і ўжо выйгравала конкурсы на беларускай Unicon'е ў 2015 і 2016 гадах. Праўда, такая праца патрабуе большай самааддачы, і намаляваць нешта талковае атрымліваецца нячаста.
Для ўдзелу ў зборніку я намалявала комікс па апавяданні "Вужыная карона" Яна Баршчэўскага. Гэтая гісторыя зачаравала мяне сваёй таямнічай, трохі жахлівай атмасферай. А яе сюжэт можна інтэрпрэтаваць вельмі па-рознаму, ён пластычны.
Мне здаецца, беларускі комікс як феномен ужо ператварыўся ў нешта ўнікальнае і самабытнае. Магчыма, менавіта шчырасцю і непаўторнасцю нашых коміксаў мы зможам дастукацца да душы чытача. Я ў гэта веру".