У архівах і на палях: як шукаюць астанкі загінуўшых салдат у розных краінах

Пошукі ажыццяўляюць падчас экспедыцый, таксама прапрацоўваюць архівы, маюць зносіны з мясцовымі жыхарамі і шукаюць удзельнікаў бітваў, якія выжылі.
Sputnik

Пошукавікі з чатырох краін распавялі аб ходзе пошукаў астанкаў воінаў, якія загінулі ў час бітваў Вялікай Айчыннай вайны, у ходзе тэлемоста, які прайшоў у мультымедыйным прэс-цэнтры Sputnik.

Экспедыцыя ў Наўгародскай вобласці

У бесперапынных пошукавых работах на тэрыторыі Расіі ўдзельнічае ледзь менш за сотню рэгіянальных аддзяленняў — 1400 пошукавых атрадаў. У працы такіх маштабаў вельмі важна ўзаемадзеянне пошукавікаў з розных краін, лічыць адказны сакратар "пошукавага руху Расіі" Алена Цунаева. "Пошук, устанаўленне імёнаў і лёсаў салдат заводзяць нас у розныя дзяржавы, аб'яднанне намаганняў проста неабходна", — падкрэсліла яна.

Тысячы знаходак Трасцянца: што было выяўлена пры будаўніцтве новага мемарыяла

У рамках праекта "Вялікая Перамога, здабытая адзінствам" з 10 па 24 жніўня пройдзе Міжнародная ваенна-гістарычная экспедыцыя "Волхаўскі фронт. Чудаў" на месцах баёў Вялікай Айчыннай вайны на тэрыторыі Наўгародскай вобласці. У экспедыцыі прымуць удзел каля 500 чалавек, у тым ліку пошукавікі з Кыргызстана, Беларусі, Казахстана, Малдовы, Таджыкістана, Узбекістана і Эстоніі. Будучыня мерапрыемства, падзялілася Цунаева, прадугледжвае таксама навучанне для пошукавікаў-пачаткоўцаў. "Каля 30 расійскіх рэгіёнаў будзе прымаць удзел — у агульнай складанасці 600 чалавек", — патлумачыла яна.

Запланаваная сумесная праца на палях бітваў, абмен практыкамі ў ходзе канферэнцый, а таксама ўрачыстыя пахаванні астанкаў.

Малдаваніна дапамаглі знайсці ў Эстоніі

Па словах старшыні Нацыянальнага каардынацыйнага камітэта "Перамога", кіраўніка Рускага гісторыка-патрыятычнага клуба Малдовы Аляксея Пятровіча, у рэспубліцы мерапрыемствы па пошуку таксама не спыняюцца і прыносяць вынікі: у прыватнасці ў ходзе экспедыцыі тыдзень таму былі знойдзеныя астанкі 12 воінаў, якія перапахаваюць напярэдадні дня вызвалення Малдовы ад фашызму — 24 жніўня. Шукаюць тут і родных загінуўшых воінаў. Так, нядаўна была паспяхова завершана адна з пошукавых аперацый.

Участники телемоста были единодушны в том, что поисковикам разных стран необходимо объединять усилия

"Шукалі з эстонскімі калегамі родных аднаго з воінаў, які загінуў пры абароне Эстоніі ў 1941 годзе. Гэтая пошукавая аперацыя завяршылася паспяхова — родныя былі знойдзеныя, мы спадзяемся, яны змогуць прыехаць на цырымонію пахавання восенню гэтага года", — сказаў ён.

"Яны загінулі каля 6 раніцы…"

У Беларусі пошукавыя работы таксама патрабуюць стажыроўку: не так даўно база для навучання з'явілася прама ў Брэсцкай крэпасці. З нядаўняга часу рэспубліцы ў пошукавых мерапрыемствах афіцыйна могуць прымаць удзел і грамадскія аб'яднанні.

Загінуўшых пры абароне Мінска салдат перапахавалі ў Валоўшчыне

"Мы можам арганізоўваць вахты памяці і працы па пошуку няўлічаных воінскіх пахаванняў. Гэта прасуне пошукавы рух у нашай краіне ў будучыні", — упэўнены камандзір пошукавай групы "Вернутыя імёны", старшыня савета грамадскага аб'яднання "Ваенна-гістарычны клуб "Гарнізон" Пётр Піцко.

Пошукі ажыццяўляюць пры ўзаемадзеянні з уладамі; прапрацоўваюць архівы, праводзяць археалагічны пошук, маюць зносіны з мясцовымі жыхарамі. Часам парэшткі могуць быць выяўленыя нечакана: так, распавёў Піцко, у маі дваіх байцоў Чырвонай Арміі знайшлі літаральна падчас прагулкі з дзецьмі, а пасля знайшлі і фота ў нямецкіх архівах, якія пацвярджаюць знаходку.

Астанкі савецкіх салдат часоў ВАВ знайшлі на будаўнічай пляцоўцы ў Гродне

"Цяпер мы можам часткова аднавіць карціну бою: мы ведаем, што яны загінулі каля 6 раніцы — да таго, як у ход пайшлі нямецкія танкі. Іх выяўленне і ўздым адбыліся 8 мая", — падзяліўся ён.

Па слядах Волхаўскага фронту

У Эстоніі функцыянуе пяць пошукавых атрадаў, урачыстыя пахаванні праводзяцца двойчы ў год. "Цяпер мы з калегамі працуем у межах горада: шукаем салдат, якія загінулі пры абароне горада", — распавёў кіраўнік эстонскага ваенна-гістарычнага клуба FrontLine Андрэй Лазурын.

Тут для прасоўвання пошуку нават адшукалі ўдзельніка аднаго з баёў. "Атрымалася сустрэцца з удзельнікамі баёў на тэрыторыі Волхаўскага фронту, якія яшчэ жывыя і пражываюць у Таліне. Мелі зносіны з імі хлопцы, якія паедуць працаваць у месцах, гэта, безумоўна, дапаможа ім у працы", — упэўнены ён.