Прыкладна раз у паўтара месяца ў віцебскіх клубах сустракаюцца "жывыя кнігі" - людзі з незвычайным лёсам і іх "чытачы" - тыя, каму цікава даведацца нешта новае "з першых вуснаў". Карэспандэнт Sputnik Павел Вур пагутарыў з арганізатарамі "Жывой бібліятэкі" ў Віцебску і даведаўся, наколькі цяжка шукаць людзей для выступаў і ці здараюцца падчас мерапрыемстваў канфлікты паміж "чытачамі" і "кнігамі".
Наўпрост з Даніі
Ідэя "Жывой бібліятэкі" нарадзілася ў 2000 годзе ў Даніі, калі дырэктар аднаго з музычных фестываляў папрасіў членаў арганізацыі "Спыні гвалт" прыдумаць мерапрыемства, накіраванае на паляпшэнне ўзаемаразумення паміж удзельнікамі фестывалю. У выніку з'явілася "Жывая бібліятэка". Мерапрыемства настолькі спадабалася датчанам, што працягвалася на працягу трох дзён.
"Жывыя бібліятэкі" - гэта сустрэчы. Па форме яны чымсьці падобныя на "Хуткія спатканні": за столікамі сядзяць людзі, гатовыя распавесці сваю гісторыю: гэта "кнігі". Да іх падыходзяць "чытачы", якія, як у бібліятэцы, "бяруць кнігу, чытаюць і вяртаюць назад". За сталом з адной "кнігай" адначасова можа сядзець некалькі "чытачоў". Звычайна сеанс доўжыцца каля паўгадзіны. За гэты час "кніга" паспявае распавесці сваю гісторыю і адказаць на пытанні.
"Жывыя бібліятэкі" ўздымаюць важныя сучасныя праблемы - такія, як расізм, фашызм, фемінізм, праблемы цяжкіх захворванняў, бяздомных, інваліднасці і яшчэ шмат што з таго, што выходзіць за рамкі штодзённага вопыту. "Кнігі" - гэта людзі з незвычайным і часам цяжкім лёсам, якія гатовыя распавесці пра сябе і пра тое, з чым яны сутыкаюцца. Асноўная мэта мерапрыемства - прымусіць людзей па-іншаму зірнуць на свет і навучыць іх будаваць дыялог з тымі, хто не падобны да астатніх.
Складанасці пошуку
"Упершыню на "Жывую бібліятэку" я патрапіла яшчэ ў Мінску, у якасці валанцёра. Потым прывезла на гэтае мерапрыемства сваю сяброўку Юлю, і мы зразумелі, што будзем праводзіць "бібліятэкі" ў сябе ў горадзе, і літаральна праз пару месяцаў арганізавалі першую сустрэчу ў гэтым фармаце", - распавяла карэспандэнту адна з арганізатараў "Жывой бібліятэкі" ў Віцебску Вольга.
Падобныя мерапрыемствы праходзяць у Беларусі ўжо чатыры гады, у Віцебску - два. Па словах арганізатараў, яны імкнуцца праводзіць сустрэчы раз у паўтара месяца, хоць часам бываюць перапынкі.
Чым даўжэй праходзяць "жывыя бібліятэкі", тым складаней становіцца знаходзіць новых герояў. На кожнай сустрэчы чытачы запаўняюць анкеты, дзе паказваюць тэмы, на якія ім было б цікава паслухаць выступленні "кніг".
Акрамя гэтага, у групе "Жывой бібліятэкі" "Укантакце" размешчаны анкеты для тых, хто думае, што мог бы стаць цікавай "кнігай".
Дзяўчыны імкнуцца асабіста сустрэцца з кожным жадаючым распавесці сваю гісторыю, ці хаця б размаўляюць з імі па тэлефоне. Пасля папярэдняга праслухоўвання арганізатары складаюць анатацыю, з якой змогуць азнаёміцца "чытачы".
"Сваімі мерапрыемствамі мы стараемся паказаць чалавеку: калі ён сустрэў 10 аднолькавых людзей, гэта не азначае, што 11-ы будзе такім жа. А "кнігам" даём магчымасць прагаварыць сваю тэму і пераасэнсаваць яе. "Жывая бібліятэка" - гэта пляцоўка для камунікацыі, якая дае магчымасць зірнуць на свет па-новаму", - дадала Юлія.
Па словах арганізатараў, найбольш папулярныя тэмы ў чытачоў - невідушчыя і людзі з інваліднасцю. Але даволі часта дзяўчыны сутыкаюцца з праблемай: уваходы ў некаторыя віцебскія кафэ і клубы не добраўпарадкаваны пандусамі і інваліды-калясачнікі не могуць патрапіць на сустрэчу.
Па міжнародных правілах
"Жывая бібліятэка" ў Віцебску працуе па міжнародных правілах правядзення сустрэч, якія былі распрацаваны ў Даніі. Правілы дакладна такія ж, як і ў звычайных бібліятэках, але з папраўкай на спецыфіку мерапрыемстваў: кнігу трэба вярнуць у ранейшым псіхалагічным і маральным стане; адна сесія - адна кніга. Пераходзіць паміж сталамі пасля пачатку выступу нельга. Ніхто нічога не навязвае - людзі дзеляцца сваім вопытам. Трэба паважаць адзін аднаго; "кніга" можа не адказаць на пэўнае пытанне.
Даволі часта за сталамі абмяркоўваюць тэмы, у адносінах да якіх у грамадстве выпрацаваліся пэўныя стэрэатыпы. Але, нягледзячы на гэта, за ўвесь час сустрэч у Віцебску канфліктная сітуацыя паміж "чытачом" і "кнігай" паўстала толькі адзін раз, і то яе атрымалася хутка вырашыць. Каб пазбегнуць падобных сітуацый, па зале ходзяць валанцёры, якія сочаць за тым, як праходзяць гутаркі.
"Мы атрымалі права ад міжнароднай "Жывы бібліятэкі", якая знаходзіцца ў Даніі, на выкарыстанне іх лагатыпа і назвы, таму прытрымліваемся іх правілаў і прынцыпаў", - распавяла Юлія.
Нягледзячы на тое, што мерапрыемствы бясплатныя і арганізатары з памочнікамі на іх нічога не зарабляюць, дзяўчыны запэўніваюць, што праводзіць "Жывыя бібліятэкі" будуць і далей, паколькі гэтыя сустрэчы значна пашыраюць кругагляд. Акрамя таго, дзякуючы "бібліятэкам", Вольга і Юлія пераканаліся, што Віцебск нашмат багацейшы на цікавых і незвычайных людзей, чым здаецца на першы погляд.