ГРОДНА, 26 сак - Sputnik, Іна Грышук. Каб купіць 50-80 літраў свежага бярозавага соку пад Гродна, гараджане гатовыя стаяць у чарзе па пяць гадзін. Прычына простая - у лясгасе сок прадаюць па 20 капеек за літр, у перакупшчыкаў, але з дастаўкай на дом, ён каштуе ўжо 60 капеек за літр.
Каб купіць сок, трэба выдаткаваць пяць гадзін
"За мостам, які на Брузгі, праедзеце метраў сто і адразу перад жоўтым птушнікаў направа. Там убачыце машыны", - тлумачылі мне дарогу ў Гродзенскім лясгасе. Адразу папярэдзілі, што чэргі ў апошнія дні вялікія, таму нават калі прыехаць у тры раніцы, нехта ўжо будзе чакаць леснікоў з сокам.
На бліжэйшую да Гродна кропку продажаў соку мы прыехалі ў 05:50. На ўездзе ў бярозавы гай ужо сталі 15 машын.
Цікавімся: "За сокам?" "А тут больш няма куды стаяць", - чуем у адказ.
"Каля 6-й гадзіны прыехаў, да гадзін 10 затарыцца, а да 11 будзем дома. Учора прыяцель быў трынаццатым, у такі час яго чарга падышла", - прыкідваў пенсіянер на "Шаране", які збіраўся купіць 80 літраў соку.
Паводле яго інфармацыі, у лесе цяпер соку дастаткова: "А ноч цёплая, без маразоў была, павінна нацекчы, нам сапраўды хопіць".
Да пачатку продажаў на лясной дарозе сабралася каля 40 машын. Першыя пакупнікі прыехалі сюды каля чатырох гадзін раніцы і ўлягліся спаць у машынах, накрыўшыся пледамі. Тыя, хто быў першымі ў чарзе, правялі ў лесе прыкладна па пяць гадзін, а тым, хто прыехаў апошнім, прыйшлося чакаць гадзіны на две даўжэй.
Навошта такія ахвяры?
Закатаць мінімум дваццаць трохлітровых слоікаў бярозавіку на зіму - для многіх сем'яў абавязковая частка планаў на вясну. Бо сок змяшчае шмат карысных мікраэлементаў, якія захоўваюцца нават пасля закаткі і дадання цытрыны з цукрам. Акрамя таго, цана на карысны прадукт не такая вялікая, калі купляць яго менавіта ў лясніцтве, так бы мовіць, прама з-пад бярозы.
Напрыклад, у лесе сок каштуе 20 капеек за літр. У перакупшчыкаў, аб'явы якіх ужо з'явіліся на пад'ездах, сок каштуе 60 капеек за літр. Яны прывозяць яго ў кватэру, а па раніцах закупляюць тут жа, у лесе. Праўда, бяруць не па 50-80 літраў, як большасць, а па 200 або 300 літраў. Пры куплі 60 літраў без пасрэднікаў атрымаецца зэканоміць 24 рублі.
Многія гараджане на пляцоўку непадалёк ад вёскі Капцёўка прыязджаюць кожны год. Распавядаюць, што такога ажыятажу, як цяпер, у апошнія некалькі гадоў не было. Мужчына з чаргі распавёў, што ў мінулым годзе прыехаў у лес да 6 гадзін раніцы і апынуўся сярод першых.
За дзень прадалі 8 тон
"Учора сусед паехаў да чатырох дня, ужо нічога не было. Сказалі, што сок скончыўся ўжо ў гадзіну дня, кажуць, прадалі 8 тон соку", - распавёў мужчына, які быў адзінаццаты у чарзе і перажываў, ці хопіць яму бярозавіку. На заднім сядзенні машыны ў яго ляжала дзве алюмініевыя 40-літровыя пляшкі.
У лясніцтве пацвердзілі, што сапраўды ў панядзелак змаглі прадаць 8 тон напою, так як прадавалі тое, што нацякло за выхадныя. Яго раскупілі да гадзіны дня. Атрымліваецца, што ў сярэднім сок "сыходзіў" з хуткасцю 26 літраў у хвіліну. У аўторак у планах было прадаць удвая менш. Таму яшчэ раніцай папярэдзілі гараджан, што соку хопіць толькі першым 40-45 машынам.
"Мы кожны год закупляем сок. Частку нарыхтоўваем, а частку сырым разліваем ў пластыкавыя бутэлькі, дадаем разынкі і захоўваем у халодным склепе. Ён так да лета стаіць, ледзь падбродзіць, становіцца вельмі смачным. У спякоту ён вельмі добра здавальняе смагу. І для нырак карысна", - распавяла адна з жанчын.
Наліваюць у пляшкі і ў мяшкі
Купля соку ў лесе - зусім нескладаны занятак. Углыб лесу трэба праехаць прыкладна метраў на 200 або 300. У гаі амаль да кожнай бярозы прывязаны вялікі пакет. У сярэднім у яго за суткі сцякае па 10 літраў соку.
Работнікі самі адвязваць мяшкі з дрэў, а затым вяртаюць назад, імкнучыся прывязаць так, каб у тару не трапляла смецце. Аб'ём адмераюць "на вока" з дапамогай вядра. Калі дома не аказалася прыдатнай тары, на ўездзе ў гай можна купіць шчыльныя поліэтыленавыя мяшкі па рублю за штуку. У кожны мяшок наліваюць не больш за 20 літраў. Атрымліваецца, калі купляць у лесе 60 літраў соку, то з улікам набытых мяшкоў напой абыйдзецца па 25 капеек за літр. Але мяшкі можна захаваць на будучы год.
Плаціць за сок трэба на выездзе, тут жа трэба абавязкова атрымаць квітанцыю аб куплі. Гэта як з купляй елкі - калі няма квітанцыі, то можна атрымаць штраф.
У лес запускаюць па пары машын
Чарга пачала рухацца роўна ў 8 гадзін раніцы. Дырэктар філіяла гродзенскага лясніцтва адкрыў праезд, вядучы ўглыб лесу. Туды пачалі запускаць па дзве машыны. А дзевятай гадзіне раніцы чарга зменшылася на 15 аўтамабіляў.
"У сярэднім бяруць па сто літраў, самае вялікае трыста", - удакладніў дырэктар лясніцтва.
Ён дадаў, што сок пайшоў з 18 сакавіка, але самым гарачым у гэтым сезоне выдаўся мінулы панядзелак.
"Сок ужо ўвесь выбралі, а людзі ўсё роўна ехалі, лаяліся. Паказвалі мяшкі, у якіх было па літры соку, і патрабавалі, каб мы збіралі па кропельцы і прадавалі", - успамінаюць работнікі лясніцтва.
Па іх словах, попыт на бярозавы сок кожны год прыкладна аднолькавы. Больш за ўсё людзей прыязджаюць у першыя паўтара-два тыдні. У гэты час шмат хто едзе ў лес да трох-чатырох раніцы. Затым жадаючых становіцца менш, сок можна купіць без клопатаў, прыехаўшы ў шэсць ці сем раніцы.
"Гэты тыдзень будзе халодны, сок будзе ісці добра, далей будзе залежаць ад надвор'я. Пры плюс 18 ужо не будзе дакладна. Але соку павінна хапіць усім жадаючым", - удакладняюць ў лясніцтве.
Праўда, дасведчаныя гаспадары кажуць, што самы смачны і прыдатны для кансервацыі сок бярозы даюць менавіта ў пачатку сезона. А калі прыходзіць цяпло, напой становіцца больш каламутным, глейкім, губляе свае смакавыя якасці.
Бярозавы сок пад Гродна прадаюць у дзвюх кропках: паўднёва-заходняя частка горада едзе ў гай у раёне вёскі Капцёўка, жыхарам мікрараёнаў Дзевятоўка і Фарты бліжэй адправіцца ў раён вёскі Казіміраўка, што недалёка ад Верцялішак.