У асноўную праграму конкурсу навукова-тэхнічнай творчасці "ТэхнаІнтэлект" рабят з лабараторыі нана- і біятэхналогіі Рэспубліканскага цэнтра інавацыйнага і тэхнічнай творчасці не ўзялі з-за ўзросту.
Двое рабят 11 і 13 гадоў прадстаўлялі свае трэнажоры па-за конкурснай праграмай.
"Спачатку камендант будынка, дзе знаходзіцца лабараторыя, дала нам паламанае вінтавое крэсла, потым старую вешалку, потым хтосьці прынёс старыя тармазныя калодкі, вобад ад старога веласіпеднага кола. З рэзкай і зваркай металу дапамаглі ў механічнай майстэрні цэнтра", - дзеліцца хітрасцямі вытворчага працэсу сваіх выхаванцаў загадчык лабараторыі, доктар Алег Дарашкевіч.
Наўрад ці хто-то мог прыдумаць для кучы гэтых непатрэбных рэчаў больш добрае прымяненне.
Як касманаўты
А пачалося ўсё пасля экскурсіі на кафедру біямеханікі ўніверсітэта фізічнай культуры (БДУФК). Убачыўшы там мноства прыстасаванняў, якія дапамагаюць удасканальваць фізічныя магчымасці чалавечага арганізма, хлопцы натхніліся ідэяй стварыць свае трэнажоры.
Адрасаваць іх вырашылі ў першую чаргу сабе і астатнім школьнікам, якія па шмат гадзін праседжваць на ўроках без руху.
Акрамя натхнення і жадання, у юных вынаходнікаў не было нічога! Трэнажоры рабілі ў прамым сэнсе з таго, што трапілася пад руку.
Але за аснову адзін з распрацоўшчыкаў, 13-гадовы Сярожа Драбінін узяў ні многа, ні мала - практыку работы па аднаўленні касманаўтаў пасля палётаў!
"Аказваецца, касманаўты аднаўлялі свае мышцы і суставы, прысядаючы каля звычайнай шведскай сценкі! Мы вырашылі зрабіць трэнажор, на якім таксама можна было б аднаўляцца пасля працяглага маларухомага стану, але каб гэты трэнажор можна было перавозіць і каб на ім маглі займацца адначасова некалькі чалавек", - расказвае вынаходнік-пачатковец.
Яму не па чутках знаёмыя праблемы вучняў. Сярожа вучыўся ў агульнаадукацыйнай школе, зараз працягвае атрымліваць адукацыю дыстанцыйна, самастойна займаючыся дома.
Тым не менш, колькасць гадзін, якія ён праводзіць за сталом у адной позе, не паменшылася.
"Агульнавядома, што лепшымі спосабамі барацьбы з гіпадынаміяй з'яўляюцца плаванне і заняткі на лыжах. Аднак для плавання патрэбен басейн, а для лыж патрэбна траса.
А прысядаць каля нашага трэнажора можна ў любым месцы і ў любую пару года. Пры гэтым у вас будзе задзейнічана большасць самых буйных цягліц ніжніх і верхніх канечнасцяў, спіны і паясніцы", - тлумачыць хлопец.
Свой пробны трэнажор ён усталяваў у сябе дома і першым пачаў выпрабоўваць яго, падбіраючы аптымальную нагрузку.
Усяго 30 секунд для здароўя
Другі асобнік трэнажора, заключыўшы дамову з БДУФК, усталявалі ў адной з прыватных школ і пачалі эксперымент пад кіраўніцтвам навукоўцаў кафедры фізіялогіі ўніверсітэта.
Адабралі дзве групы, эксперыментальную і кантрольную, з жадаючых вучняў і правялі комплекснае абследаванне фізічнага здароўя кожнага. Затым удзельнікі эксперыментальнай групы прыступілі да штодзённых заняткаў на трэнажоры.
Заняткі праводзіць сам Сярожа Драбінін, якога ў школе жартаўліва празвалі "наш цьютар". У перапынку вучні ўжо звыкла беспамылкова вымяраюць частату сардэчных скарачэнняў пад наглядам "цьютара" спачатку да, а потым двойчы пасля выканання практыкаванняў на трэнажоры.
Дадзеныя Сярожа скрупулёзна заносіць ў пратаколы. Затым на падставе пратаколаў малюе каляровыя графікі для кожнага падыспытнага, каб потым разам з навукоўцамі прааналізаваць вынікі тэсціравання.
"Вядома, для нашых "гаджэт-дзяцей" вельмі важна клапаціцца пра здароўе, таму мы адразу пагадзіліся на правядзенне дадзенага эксперыменту. А калі ва ўніверсітэце фізкультуры правялі абследаванне фізічнага стану дзяцей, бацькі былі вельмі ўдзячныя за іх рэкамендацыі.
Мы ўсе чакаем вынікаў эксперыменту ў канцы навучальнага года, і ў выпадку, калі ён апынецца ўдалым, мы гатовыя ўсталяваць такія трэнажоры ў кожным класе", - падзялілася ўражаннямі прадстаўнік прыватнай школы, эксперт у сферы сучаснай адукацыі Валянціна Чакан.
"Злучыўшы ў адным практыкаванні прысяданні і падцягванне на перакладзіне, маладыя вынаходнікі забяспечылі заняткам абсалютную бяспеку без рызыкі траўміравання.
"Усяго 30 секунд неабходна для таго, каб зрабіць 20 прысяданняў каля нашага трэнажора. Але за гэты час у два разы павялічваецца частата сардэчных скарачэнняў, а кровазварот органаў паляпшаецца амаль у пяць разоў.
Такія практыкаванні паказаны не толькі здаровым людзям для прафілактыкі захворванняў, але і хворым для рэабілітацыі. І яшчэ: рэгулярна займаючыся на гэтым трэнажоры, можна пазбавіцца ад атлусцення ", - раіць Алег Дарашкевіч.
Зламанае крэсла і суровая рэальнасць
З таго самага зламанага крэсла і старых машынных тармазных калодак хлопцы зрабілі яшчэ адзін трэнажор для ўмацавання цягліц паясніцы.
"Я ўбачыў, як яны круцяцца на гэтым паламаным крэсле, і зразумеў, што, калі рух сістэматызаваць, атрымаецца сапраўдны трэнажор.
Мы прапрацоўвалі розныя варыянты: і з упорам ззаду, і спераду, доўга спрабавалі ўсталяваць ручкі для хвата, у выніку замест ручак прыстасавалі веласіпедны вобад. Потым купілі кавалак металічнай трубы, нарэзалі гэтую трубу на часткі і электразваркай злучылі ў трывалы каркас ... Увогуле, гэта і ёсць практычны шлях рэалізацыі ідэі, і нашы дзеці яго прайшлі!" - давольна ўсміхаецца настаўнік і каталізатар усіх падлеткавых ідэй Алег Дарашкевіч.
Доктар упэўнены, што хлопцы, якія змаглі, хай і прымітыўным чынам і пры дапамозе самых танных матэрыялаў, рэалізаваць сваю ідэю на практыцы, у будучыні змогуць стаць сапраўднымі вынаходнікамі і прынесці нямала карысці краіне.
Салідарны з ім і загадчык кафедры біямеханікі БДУФК, кандыдат педагагічных навук, дацэнт Мікалай Сотскі, які аказвае ўсялякую дапамогу таленавітым хлопцам.
Сам ён, аўтар 15 патэнтаў, распрацоўшчык трэнажораў, запатрабаваных сёння ў многіх краінах, змог свае ідэі ператварыць у экспартную прадукцыю, стварыўшы ўласную вытворчасць унікальных трэнажораў.
"Я дастаткова часта бываю на міжнародных выставах вынаходак і інавацый, маю шэраг узнагародаў за свае распрацоўкі. На кожным падобным форуме ёсць вельмі цікавы раздзел дзіцячай творчасці. Гэта асобны шыкоўны конкурс.
Вы б паглядзелі, якое шоу са сваіх ідэй ладзяць кітайскія, карэйскія рабяты і дзеці з іншых краін! Але за ўсе гады я не бачыў ніводнага беларускага дзіцяці на падобнай выставе", - шчыра шкадуе дасведчаны вынаходнік.
Ён лічыць, што хлопцы з Рэспубліканскага цэнтра інавацыйнага і тэхнічнай творчасці стварылі паўнавартасны трэнажор, які, "крыху дапрацаваўшы тэхнічна і надаўшы адпаведны дызайн, можна прапаноўваць усім школам".
Самі юныя вынаходнікі поўныя энтузіязму і новых ідэй. Хочацца верыць, што іх мары не разаб'юцца аб суровую беларускую рэальнасць.