МІНСК, 26 кра — Sputnik. У Беларусі сёння ўспамінаюць адну з самых найбуйнейшых катастроф у гісторыі атамнай энергетыкі - аварыю на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі, у выніку якой радыеактыўнаму забруджванню падверглася 23% тэрыторыі.
Выбух рэактару
Чарнобыльская АЭС размешчана на правым беразе ракі Прыпяць у 12 кіламетрах ад украінскага горада Чарнобыль.
25 красавік 1986 года, за суткі да аварыі, на Чарнобыльскай АЭС рыхтаваліся да спынення чацвёртага энергаблока на планава-папераджальны рамонт. Падчас спынення працы рэактара планавалася правядзенне эксперыменту па праверцы магчымасці дадатковага аварыйнага электразабеспячэння энергаблока ў выпадку яго абясточвання.
З прычыны дыспетчарскіх абмежаванняў спыненне рэактара некалькі разоў адкладалася, гэта выклікала цяжкасці з кіраваннем магутнасцю рэактара.
Дваццаць шостага красавіка ў 01:23 адбыўся некантралюемы рост магутнасці рэактара, які прывёў да выбухаў і разбурэння значнай часткі рэактарнай ўстаноўкі. У выніку аварыі ў навакольнае асяроддзе было выкінута вялікая колькасць радыёактыўных рэчываў. Так, істотна забруджанымі радыёактыўным цэзіем-137 апынуліся тэрыторыі Украіны (37,6 тысячы квадратных кіламетраў), Беларусі (43500 квадратных кіламетраў), еўрапейскай часткі Расіі (59,3 тысячы квадратных кіламетраў).
Ліквідатарамі аварыі прызнаны каля 600 тысяч чалавек. Ліквідацыя яе наступстваў доўжыцца і цяпер.
Паводле высноў спецыялістаў, асноўнай прычынай аварыі сталі грубыя парушэнні правілаў эксплуатацыі АЭС, дапушчаныя персаналам чацвёртага энергаблока.
Саркафаг і кансервацыя энергаблокаў
Украінскія ўлады хочуць ператварыць Чарнобыльскую станцыю ў бяспечную сістэму. Для гэтага ў цяперашні час будуецца аб'ект у форме аркі вышынёй 105 метраў, даўжынёй 150 метраў і шырынёй 260 метраў — так званы новы саркафаг.
Першы саркафаг (аб'ект "Укрыццё") быў пабудаваны над аварыйным энергаблокам адразу пасля ПП, аднак у апошнія гады канструкцыя стала разбурацца. У канцы 2007 года кансорцыум NOVARKA, які ўзначальвае французскімі кампаніямі, прыступіў да распрацоўкі аркі. Унутры сталёвай канструкцыі будуць знаходзіцца тэхналагічны корпус і дапаможныя збудаванні. Скончыць будаўніцтва планавалася ў 2015 годзе. Аднак з-за недахопу сродкаў завяршэнне работ было адкладзена да лістапада 2017 года.
Вяртанне да жыцця
На Беларусі ў 30-кіламетровай зоне устаноўлены асаблівы рэжым, захаванне якога забяспечвае адміністрацыя зон адчужэння і адсялення. Таксама яна адказвае за асобныя тэрыторыі яшчэ ў 13 раёнах Гомельшчыны і Магілёўшчыны, найбольш пацярпелых ад Чарнобыля.
На астатняй забруджанай тэрыторыі ў 28 гарадах і 2355 сельскіх населеных пунктах у цяперашні час, па афіцыйных дадзеных, пражывае адзін мільён 142 тысячы 600 чалавек — 12,14% насельніцтва краіны.
Сёння да найбольш пацярпелых з-за катастрофы на Чарнобыльскай АЭС адносяцца 21 раён Брэсцкай, Гомельскай і Магілёўскай абласцей. Краіна за мінулыя пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС гады вярнула ў абарот 17,5 тысячы гектараў сельгасугоддзяў.