Фота

Рвалі, аж платы трашчалі: старажытны абрад на Юр'еў дзень правялі ў Ахонава

Sputnik

Юр'еў дзень у вёсцы Ахонава Дзятлаўскага раёна ўспрымаецца як вялікае свята, па словах мясцовых жыхароў, "другі Вялікдзень". Жывёлагадоўчая тэматыка Юр'еўскага абраду ў вёсцы звязана, як гэта характэрна для ўсіх беларускіх юр'еўскай абрадаў, з першым вывадам хатніх жывёл у поле на юр'еўскай расе.

Юр'еў дзень: традыцыі вясновага свята

У даўніну жыхары вёскі ішлі святочным шэсцем з велікоднымі спевамі да крыжа, пасля чаго з канца ў канец вёскі абыходзілі двары маладых пар, якія бралі шлюб у гэтым годзе. Увечары ўдзельнікі збіраліся разам у доме, частаваліся гасцінцамі, спявалі песні і гулялі да раніцы.

Ахонаўскі Юр'еўскі абрад вылучаецца выразнымі лакальнымі адрозненнямі. Акрамя традыцыйнай земляробчай і жывёлагадоўчай тэматыкі ён уключае вясельны змест і суправаджаецца абрадавымі і прымеркаванымі да гэтага дня неабрадавымі спевамі.

Удзельнікі святочнага шэсця з песнямі абыходзяць двары маладых пар, якія бралі шлюб у гэтым годзе. Яны падыходзяць да двара, дзе жыве маладая пара, становяцца паўколам і спяваюць велічальную песню маладой жонцы. Маладая (альбо маці маладой) выходзіць з дому, і, праслухаўшы песню, кідае праз плот тканы пояс, які ўдзельнікі абраду затым ірвуць ці рэжуць на дробныя кавалкі, раздаюць усім жадаючым, а тыя захоўваюць як абярэг. Пасля маладыя павінны пачаставаць удзельнікаў абраду.

Але ў вёсцы ў гэтым голзе няма маладых пар, таму заходзілі да тых, у каго ажаніліся дзеці або ўнукі ці нарадзіліся малыя. 

Аўтэнтычны абрад з Ахонава стаў першым элементам нематэрыяльнай культурнай спадчыны ў Гродзенскай вобласці, які занесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі.

 

1 / 16
Старадаўні абрад святкавання Юр'ева дня правялі ў вёсцы Ахонава Дзятлаўскага раёна.
2 / 16
У гонар апекуна хатніх жывёл і сельскай нівы жыхары вёскі ладзяць шэсце і спяваюць традыцыйныя песні.
3 / 16
Пасля ў даўніну абыходзілі хаты вёскі, дзе ў гэтым годзе браліся шлюбам маладыя пары.
4 / 16
Але зараз у вёсцы такіх няма, таму заходзілі да тых, у каго ажаніліся дзеці або ўнукі ці нарадзіліся малыя.
5 / 16
Маладыя гаспадыні частавалі гасцей і кідалі ўдзельнікам абраду паясы, якія, па павер'і, валодаюць магічнай сілай абярэга.
6 / 16
Гэтыя паясы спрабавалі разарваць. Рвалі і прыгаворвалі: "Рвалі, аж ногі ў зямлю ўрасталі", "Рвалі, рвалі, аж платы трашчалі".
7 / 16
Але разарваць ні адзін з паясоў так і не ўдалося.
8 / 16
Не здолеўшы разарваць паясы, іх разрэзалі на часткі, якія раздалі прысутным на абрадзе як амулеты ад хвароб і нашэсця.
9 / 16
Удзельнікі абрадавага Юр'еўскага шэсця абышлі з песнямі ўсю вёску - ад аднаго паклоннага крыжа да іншага.
10 / 16
У спевах прасілі, каб святы разбудзіў зямлю ад зімовага сну, каб улетку было ў меру і сонца, і дажджу, каб багаты рос ураджай, каб добра гадаваліся жывёлы, каб людзі радаваліся жыццю.
11 / 16
Пояс - моцны абярэг для беларусаў, ён жа і ахоўны сімвал.
12 / 16
Не разарваць пояс - добры знак: значыць адносіны ў сем'ях будуць ладныя, моцныя.
13 / 16
Святы Юры, па народных павер'ях, клапаціцца аб новым ураджаі, прыплодзе ў гаспадарцы, дастатку ў доме, хляве, поле; з'яўленні дзяцей у маладых сем'ях.
14 / 16
Акрамя пояса маладыя павінны пачаставаць удзельнікаў абраду.
15 / 16
Кошыкі рыхтуюцца загадзя: у іх кладуць каўбасы, велікодныя яйкі, пірагі, бліны, сыр.
16 / 16
Абрад святкавання Юр'ева дня уваходзіць у склад нематэрыяльнай культурнай спадчыны Гродзенскай вобласці.