МІНСК, 10 чэр - Sputnik. Урач-тэрапеўт сцвярджае, што перад ЦТ нельга прымаць заспакаяльнае і марнаваць ноч на "зубрэнне", а псіхолаг раіць абітурыентам дазволіць сабе хвалявацца і не гнацца за занадта высокімі баламі.
Самы важны этап уступнай кампаніі стартуе ўжо ў аўторак 11 чэрвеня: у гэты дзень абітурыенты адправяцца на першае цэнтралізаванае тэсціраванне па беларускай мове. Напярэдадні выпрабавання Sputnik звярнуўся да экспертаў: як з максімальнай карысцю правесці дзень перад ЦТ і правільна наладзіцца ў дзень экзамену.
Як рыхтавацца за дзень да ЦТ?
У працэсе падрыхтоўкі абітурыенты павінны ўлічваць індывідуальныя асаблівасці ўспрымання інфармацыі. Некаторыя людзі лепш запамінаюць на слых: ім варта правесці дзень перад ЦТ за вусным паўторам з кім-небудзь з сяброў. Іншым дапамагае візуалізацыя - для іх больш эфектыўным апынецца складанне канспекта.
І ў тым, і ў іншым выпадках "зубрэннем" матэрыялу варта займацца днём і ўвечары: насуперак традыцыі, прысвячаць апошнюю ноч падрыхтоўцы да іспыту бессэнсоўна.
"Куды больш эфектыўна у дадзеным выпадку спрацуе добры сон. А паўтарэнне асабліва складанага матэрыялу лепш пакінуць на раніцу перад іспытам", - раіць урач-тэрапеўт першай катэгорыі медцэнтра "Гарызонт" Інэса Уладзіміраўна Фралова.
Сярод абітурыентаў сустракаюцца як "совы", так і "жаўрукі". Першым, калі яны прывыклі класціся спаць за поўнач, лепш скарэктаваць графік (хоць бы перад наступнымі ЦТ).
"Нягледзячы на тое, што ў кожнага свой рытм жыцця, начны сон - самы паўнавартасны: менавіта ў гэты час арганізм аднаўляе сілы, адбываецца перапрацоўка і засваенне інфармацыі. Так што напярэдадні іспыту аптымальна легчы ў ложак ужо аб адзінаццатай ночы", - лічыць эксперт.
Не галадаць перад ЦТ і ўзяць з сабой шакаладку
На працягу дня напярэдадні іспыту абітурыентам лепш не злоўжываць гарбатай і кавай: у вялікіх колькасцях гэтыя напоі зніжаюць актыўнасць. Таксама паспрабуйце не наядацца на ноч, тады сон будзе мацней.
Па словах Фраловай, галадаць нельга, нават баючыся індывідуальнай рэакцыі арганізма на стрэсавы стан (да прыкладу, парушэння працы стрававальнай сістэмы).
"Паесці у дзень іспыту трэба абавязкова, проста ежа павінна быць лёгкай для засваення. Ранішняе галаданне багата зніжэннем канцэнтрацыі глюкозы ў крыві (гіпаглікеміяй) і наступнай млоснасцю.
Складацца сняданак павінен у асноўным з лёгкіх вугляводаў і бялку: напрыклад, аўсяная каша, ёгурт і свежая гарбата. Калі прывыклі снедаць мясам, абярыце варанае або паравое. Каб гіпаглікемічны стан не турбаваў у час экзамену, вазьміце з сабой шакаладку", - наказвае урач-тэрапеўт.
Не менш важна ў такое гарачае надвор'е выконваць рэжым пітва.
"На фоне інтэнсіўных разумовых працэсаў пры абязводжванні могуць узнікаць галаўныя болі, таму важна, каб арганізм атрымліваў дастатковую колькасць вільгаці. Нельга ігнараваць смагу, і вазьміце бутэльку пітной вады з сабой", - рэкамендуе эксперт.
Не піце заспакаяльнае перад ЦТ і адпачывайце!
Нагрузку напярэдадні ЦТ варта размеркаваць такім чынам, каб пазбегнуць ператамлення, перакананая Фралова.
"Займайцеся ў не занадта закрытым памяшканні і дазваляйце сабе "пераключацца". Выходзьце на пешыя прагулкі, хоць бы кароткiя: свежае паветра і сонца дапамагаюць працэсу падтрымання добрага тонусу, адпаведна, павышаюць працаздольнасць", - раіць урач-тэрапеўт.
Каб не нервавацца на ЦТ, абітурыентам, якія схільныя да моцнага хвалявання (і, як следства, пачашчэння сэрцабіцця, узнікнення пераднепрытомнаснага стану), лепш падрыхтавацца загадзя.
"У першую чаргу, пазітыўна наладжвайцеся псіхалагічна. Для падтрымання можна прыняць амінакіслату гліцын або магній з вітамінам B6 (прыём можна пачаць і за некалькі дзён да іспыту). У іх утрымоўваюцца рэчывы, якія дапамогуць знізіць напружанне, але не перашкодзяць мазгавой актыўнасці", - тлумачыць лекар.
Таксама з моцным хваляваннем можна справіцца пры дапамозе супрацьтрывожных прэпаратаў: яны ўтрымліваюць, у тым ліку, кампаненты, карысныя для галаўнога мозгу. У перыяд уступных экзаменаў іх можна прапіць і курсам (але толькі пасля кансультацыі з лекарам).
А вось добра знаёмымі супакаяльнымі злоўжываць нельга, перакананая лекар. "Некаторыя падобныя прэпараты выклікаюць дрымотнасць, млявасць і прыгнятаюць разумовыя працэсы, таму да іх прыёму варта звяртацца хіба што ў самым крайнім выпадку", - рэзюмавала Фралова.
Псіхолаг: апрануцца зручна, калі запанікавалі - дыхаць
На думку Таццяны Ісакавай, псіхолага БДПУ імя Максіма Танка, у першую чаргу, важна загадзя паклапаціцца аб уласным камфорце: звесці да мінімуму ўсе адцягваючыя фактары.
"На ЦТ варта выбраць зручную вопратку, у якой не будзе цесна, горача ці холадна. Каб пазбегнуць цяжару ў страўніку, паснедаць лепш лёгка, а з сабой узяць бутэльку пітной вады, каб не адцягвала смага", - раіць Ісакава.
Эксперт таксама падкрэслівае: прыём заспакаяльнага пагражае тармажэннем; паспрыяюць спакою абітурыента добры сон і гарбата з мятай і рамонкам напярэдадні тэставання.
"Савет "Не хвалюйся" відавочна не спрацуе: калі дазволіць сабе хвалявацца, нервовая сістэма кіне ўсе сілы на пастаўленую задачу, а не на барацьбу з перажываннямі. Трэба вучыцца знаходзіцца з гэтым узбуджэннем, вытрымліваць эмацыйную нагрузку: інакш і адбываюцца тыя самыя выпадкі, калі абітурыент успамінае ўвесь патрэбны матэрыял толькі пасля іспыту", - перасцерагае псіхолаг.
У выпадках, калі накрывае паніка, неабходна перапыніцца.
"У самы стрэсавы момант трэба пастарацца аднавіць роўнае дыханне і кантакт з рэальнасцю: сфакусавацца на навакольных фізічных прадметах, зрабіць некалькі глыткоў вады", - рэкамендуе Таццяна Ісакава.
Важны заўвага для патэнцыйных "стобальнікаў": гонка за лічбамі часам гуляе злы жарт, нельга засяроджвацца на вышэйшым бале.
"Неабходна ўсведамляць, што асноўная мэта - не ў канкрэтнай лічбе, а ў тым, каб максімальна выкласціся. Панічная боязь памылкі толькі ўскладніць задачу, паколькі перашкодзіць цалкам сканцэнтравацца на працэсе", - рэзюмуе спецыяліст.