Аляксей Стэфанаў. З 1 студзеня супрацоўнікі рэдакцыі з-за пагрозаў крымінальнага пераследу былі вымушаныя спыніць працоўныя адносіны са Sputnik Эстонія і МІА "Россия сегодня".
Абмеркаваць сітуацыю, якая склалася, на рускамоўны тэлеканал ETV+ была запрошаная кіраўнік выдання Алена Чэрышава, экс-супрацоўнік Sputnik Аляксандр Лук'янаў, саветнік бюро еўрадэпутата Яны Тоом, былы рэдактар RusDelfi Маргарыта Корнышава. У якасці апанентаў выступілі супрацоўнік Інстытута гістарычнай памяці, юрыст Сяргей Метлеў, эксперт па стратэгічнай камунікацыі Ільмар Рааг, кіраўнік Цэнтра інфармацыі аб бяспецы і абароне Рыгор Сянько.
Забараніць, а потым разабрацца
"Палітычныя і эканамічныя санкцыі, накіраваныя супраць журналістаў - ёсць цэнзура. Цэнзура ў Эстоніі забароненая. Sputnik Эстонія - гэта сродак масавай інфармацыі, які ўваходзіць у расійскае інфармацыйнае агенцтва "Россия сегодня", якое не знаходзіцца ні пад якімі санкцыямі", - адразу ж пазначыла сваю пазіцыю Алена Чэрышава.
Яна адзначыла, што ў лісце ад Дэпартамента паліцыі і памежнай аховы значылася, што МІА "Россия сегодня" падкантрольна Дзмітрыю Кісялёву, "таму што ён ставіць подпісы".
"Подпіс Дзмітрыя Кісялёва я не бачыла ні на адным фінансавым дакуменце. Я іх бачу два разы на год на віншавальных паштоўках - з Новым годам і з Міжнародным жаночым днём", - заявіла Чэрышава.
Маргарыта Корнышава распавяла, што знайшла ў дакументах Еўрапейскага саюза вызначэнне падкантрольнасці. Але яна ўпэўненая, што Дзмітрый Кісялёў не падпадае ні пад адзін з гэтых крытэраў.
"Дзейнічаюць два абмежаванні - забарона на ўезд і забарона на тыя рэсурсы і аб'екты, якія прыносілі б яму прыбытак. Калі ў нас у Эстоніі рэсурсамі разглядаюцца журналісты, тады ў мяне ўзнікае пытанне, ці не з'яўляецца гэта абмежаваннем прафесійнай дзейнасці журналістаў", - адзначыла Маргарыта Корнышава.
Не чытаў, але ведаю
Супрацоўнік Інстытута гістарычнай памяці Сяргей Метлеў сказаў, што не лічыць супрацоўнікаў агенцтва журналістамі. Ільмар Рааг, які каардынуе стратэгічную камунікацыю і перашкаджае распаўсюджванню дэзінфармацыі, дадаў, што ўсё ж такі не згодны з закрыццём партала.
"Іх усё роўна вельмі мала людзей чытала ў Эстоніі і, па-мойму, яны маглі б працаваць, як яны працавалі", - заявіў ён.
А пазней сказаў, што як выкладчык займаўся аналізам некаторых выпадковых артыкулаў са Sputnik Эстонія, і адзначыў, што ў матэрыялах часта бракавала аб'ектыўнай ацэнкі, паколькі журналісты бралі каментары толькі ў аднаго боку.
Алена Чэрышава тут жа парыравала, нагадаўшы, што супрацоўнікі Sputnik Эстонія з першага дня былі пастаўленыя ў няроўныя ўмовы ў параўнанні з калегамі з іншых СМІ - дзяржаўныя ўстановы, палітыкі адмаўляюць агенцтву ў каментарах і інтэрв'ю.
Аляксандр Лук'янаў папрасіў на сваім прыкладзе паказаць, якія з яго артыкулаў, а за восем месяцаў працы на партале іх выйшла 100-120, не з'яўляюцца журналісцкай працай, дзе менавіта ў іх была прапаганда? Ніхто з прысутных нічога канкрэтнага сказаць не змог.
Замест гэтага Метлеў заявіў, што "пазіцыя прафесіяналаў, юрыстаў, паліцыі такая, што вы не маеце права працягваць дзейнасць на тэрыторыі гэтай краіны ў гэтай форме. Не падабаецца - ідзіце ў суд. Суды ў Эстоніі выключна незалежныя. Калі вы там выйграе, то мы вам усе папляскаем. Калі не, то будзеце далей зачыненымі".
На што Алена Чэрышава толькі развяла рукамі: "Мы прыпынілі, а не зачынілі сваю дзейнасць".
Да тэлефона пацягнуўся і Ільмар Рааг, які са здзіўленнем заявіў, што партал-то працуе. Чэрышавой і Корнышавой зноў прыйшлося тлумачыць, што партал не зачынены, але супрацоўнікаў у Sputnik Эстонія з новага года няма, а сам партал працуе ў надзвычайным рэжыме.
"Калі ўважліва прачытаеце 93 артыкул нататка адзін - ніякіх паслуг мы не маем права выконваць, нават на бязвыплатнай аснове. Нават са сваёй хаты з асабістага камп'ютара", - адзначыла Алена Чэрышава.
Калі скончыліся аргументы
Кіраўнік Цэнтра інфармацыі аб бяспецы і абароне Рыгор Сянько заявіў, што "кіраўніцтва Sputnik Эстонія проста было няздольнае вырашыць свае гаспадарча-фінансавыя праблемы і прыкрывае гэта свабодай слова".
Рукатворныя праблемы сапраўды былі. Банкі зачынялі рахункі супрацоўнікаў Sputnik Эстонія. Уласнік пад ціскам быў вымушаны спыніць здаваць выданню памяшкання для рэдакцыі.
"У Эстоніі партал не мае вагі, але вылазкі Sputnik у вялікія СМІ з дапамогай правакацый маюць вагу. Адразу прыходзіць на розум выкрытая загадзя акцыя Sputnik, калі адзін хлопец атрымаў раненне падчас службы і потым Sputnik спрабаваў даказаць, што гэта рускіх там ў эстонскай арміі нейкім чынам дыскрымінуюць. І глядзіце, што там адбываецца - яны там страляюцца або ў іх страляюць. Такая прапагандысцкая шуміха вакол гэтага", - заявіў Метлеў.
Вядучы Андрэй Цітоў спыніў выступоўцу, нагадаўшы, што сказанае ім - няпраўда і гэтую тэму ўжо абмяркоўвалі ў яго студыі. Дарэчы, менавіта Цітоў успомніў яшчэ адзін характэрны факт. У мінулым годзе актывісты блога Propastop, якія займаюцца развенчанасці прапаганды і ілжывай інфармацыі аб Эстоніі, пачалі збор подпісаў са зваротам у парламент з просьбай аб закрыцці парталаў Sputnik Эстонія і Baltnews.
"І трэба было сабраць усяго-то тысячу подпісаў. Спачатку адзін тэрмін паставілі, потым працягнулі на месяц, потым да канца года працягнулі. У канчатковым выніку 573 подпісы набралі - нават тысячы чалавек не набралася. Не цікавіць гэта нікога", - сказаў Цітоў.
У канцы дыскусіі былі агучаныя дадзеныя двух апытанняў, якія праходзілі падчас прамога эфіру. Прыпыненне дзейнасці Sputnik Эстонія палічылі цэнзурай 90% тых гледачоў , хто тэлефанаваў, і 57% карыстальнікаў, якія прагаласавалі ў сацыяльнай сетцы Facebook.