Звычайна менавіта сёння праходзіць ноч музеяў - актыўнасці, канцэрты, незвычайныя экскурсіі. Але зараз ва ўсім свеце ўсё інакш - ва ўсіх музеях амаль пуста.
І, разам з тым, жыццё ў музеях ўсё ж такі не спыняецца, нават нягледзячы на адсутнасць наведвальнікаў. Нават наадварот. Нараджаюцца новыя праекты, на якія раней не заўсёды хапала сіл і часу.
У Міжнародны дзень музеяў карэспандэнт Sputnik Алеся Зелянко высветліла у супрацоўнікаў мемарыяльнага комплексу "Брэсцкая крэпасць-герой", як змяняецца музейнае жыццё ў пандэмію.
Рэдкія турысты
9 мая на YouTube-канале мемарыяльнага комплексу "Брэсцкая крэпасць-герой" быў прэзентаваны доўгайграючы віртуальны праект.
"У Дзень Перамогі ў музеі ўсяго тры экскурсіі было. У ранейшыя гады ў нас, вядома, кошт ішоў на дзясяткі: і 50 экскурсій магло быць. Але гэта тыя рэаліі, з якімі даводзіцца лічыцца", - распавядае Аляксей Малочнікаў, загадчык навукова-асветніцкага аддзелам мемарыяльнага комплексу.
Ён стрымана апісвае сітуацыю і падкрэслівае, што самі берасцейцы хадзіць у крэпасць не перасталі. Яны імкнуцца далей ад вялікіх навал народа, бліжэй да прыроды і цішыні.
"Рэдкія турысты таксама, бывае, заязджаюць. Вось з Масквы былі нядаўна!" - адзначае ён і дадае - разавыя наведванні - не выйсце.
Дзейнічаць па абставінах
Усім музеям свету зараз прыходзіцца працаваць на перспектыву. А гэта значыць, асвойваць тэхналогіі і рэжым анлайн. Прычым фарматы ўзаемадзеяння з аўдыторыяй могуць быць самыя розныя: відэатурыы, віртуальныя экскурсіі, лекцыі ў запісе, кароткія замалёўкі...Так, напрыклад, музей-запаведнік "Сталінградская бітва" сумесна з муніцыпальным тэлебачаннем, Валгаградскай абласной філармоніяй і студэнтамі кансерваторыі і інстытута мастацтваў запусціў праект "Галасы вайны". Студэнты чытаюць пад музыку сапраўдныя франтавыя лісты салдат і афіцэраў родным і блізкім.
Нешта падобнае (толькі для самастойнага чытання і з гістарычнымі рэмаркамі) напярэдадні 75-годдзя Вялікай Перамогі прэзентаваў Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў праекце "Лёсы, складзеныя ў трохкутнік".
"Наш дырэктар Рыгор Бысюк прапанаваў зрабіць нешта падобнае. Гаворка ішла пра экскурсію. Мы вырашылі, што саму экскурсію даваць - гэта такое разавае нешта. А мы б хацелі, каб яно неяк працягнулася. Таму прапанавалі фармат менавіта кароткіх ролікаў з цікавымі апавяданнямі аб экспанатах, што прыцягне самага наведвальніка ў музей. Потым, калі, вядома ж, уся гэтая сітуацыя вырашыцца", - тлумачыць Аляксей Малочнікаў.
Трэба сказаць, супрацоўнікі Брэсцкай крэпасці апынуліся дастаткова падрыхтаванымі да форс-мажорных абставінаў.
"На сайце мемарыяльнага комплексу даступныя для наведвання ўсе нашы музейныя экспазіцыі ў фармаце 3D-тура. Гэта значыць можна проста пагуляць-паглядзець", - кажа Малочнікаў.
На гэтым вырашылі не спыняцца.
Фармат дыялога
"Мы вырашылі пайсці храналагічна: абраць у кожнай зале па адным, дзесьці два экспанаты, калі яны звязаныя паміж сабой, і расказаць іх гісторыю. Безумоўна, вельмі многія берасцейцы бывалі ў нашых музеях. І ведаюць у цэлым гісторыю крэпасці і тых падзей, што адбываліся тут. Але гісторыю асобных экспанатаў ведаюць, вядома, далёка не ўсё! А экспанатаў з цікавай гісторыяй хапае, - распавядае Аляксей Малочнікаў, куратар праекта і яго сцэнарыст. - І ўжо праз вось гэтыя экспанаты мы хочам падаць гісторыю агульную, а не проста данесці яе наўпрост ".
Менавіта таму творчая група праекта не стала шукаць іншага сцэнарыста і тым больш вядучага. Мала ведаць гістарычную канву і ўмець бойка распавядаць. Тут ёсць спецыфіка.
У аснову кожнага сцэнара кладуцца матэрыялы, якія захоўваюцца ў фондах і навуковых даведках мемарыяльнага комплексу. І навуковая праца - гэта база, без якой немагчыма ў прынцыпе нешта зрабіць.
"Трэба выбраць ўспаміны, якія можна даць. Якія проста ў тэкст, то ёсць перапрацаваныя, а якія можна ў выглядзе жывой цытаты", - кажуць у музеі.
Асноўная задача цяпер - вызначыцца з тым, якія прадметы можна паказаць у кадры, у рамках аповеду. Толькі чалавек, знутры які ведае, якія скарбы захоўваюць у сабе нетры музейных фондаў, можа падобнае падказаць. Супрацоўнікі мемарыяльнага комплексу зараз занятыя вельмі творчай працай.
"Варыянты з подсъемкой на тэрыторыі комплексу або ў фондах, дзе можна папрацаваць з дакументамі. Аповед не толькі аб прадмеце, але, магчыма і паказ месца, дзе ён (экспанат - Sputnik) знойдзены быў, ці нешта іншае, з ім звязанае, што таксама можна прэзентаваць. на этапе напісання сцэнарыя стараемся гэта ўлічваць. гэта значыць трэба яшчэ і маляваць сабе карцінку, як гэта прыкладна будзе выглядаць на экране, прычым ужо ў працэсе стварэння роліка", - прасцей кажучы, музейшчыкі ведаюць, што робяць.
Да таго ж гісторыя павінна быць складзена так, каб увесь час "трымаць" увагу, не стамляць. Дынамічныя ролікі па хвіліны 4 або каля таго, апынуліся аптымальным варыянтам. Працаваць над праектам творчай групе даводзіцца паралельна з асноўнымі абавязкамі.
"Пакуль рабяты, напрыклад, займаюцца мантажом папярэдніх ролікаў, пішуцца сцэнары для наступных. То бок, калі яны скончаць мантаж, то змогуць прыступаць да здымак наступнага роліка. Пакуль жа яны подснимают прадметы, я магу займацца нейкай іншай працай. Галоўнае, што не прастойваюць!" - усміхаецца Аляксей.
Лепшыя з лепшых
Зразумела, усе экспанаты ў экспазіцыі вартыя ўвагі. Але сярод іх ёсць ключавыя, якія цалкам можна назваць сімваламі музея. А ёсць і тыя, што менш вядомыя, аднак ані не менш каштоўныя.
"Перш за ўсё, у экспаната павінна быць нейкая цікавая гісторыя. Альбо знаходкі гэтага экспаната, альбо цікавы лёс чалавека, уладальніка гэтага экспаната... Гісторыя, якая павінна павесьці чалавека, які будзе глядзець гэты ролік. Проста наведаўшы музей, вы яе, хутчэй за ўсё не пазнаеце. Нярэдка гэта занадта шырокая гісторыя, каб яе распавесці, трэба час. І ў ходзе агляднай экскурсіі гэтага часу няма... А паколькі ў нас зараз гэты час ёсць, яно павінна пайсці на карысць! І мне здаецца, што мы падабралі даволі нядрэнныя прадметы! Яны розныя. Там ёсць і фатаграфіі, і непасрэдна прадметы, і дакументы, ёсць ўзнагароды...", - распавядае Аляксей.
Зразумела, абвясціць увесь спіс прадметаў азначала б сапсаваць інтрыгу. Але іх не менш за дзесяць - па адным на кожны з дзесяці залаў цэнтральнага музея мемарыяльнага комплексу - Музея абароны Брэсцкай крэпасці. Першы - Георгіеўскі крыж IV ступені.
Ролікі будуць публікавацца ў сацсетках (на канале мемарыяльнага комплексу на Youtube, у Інстаграме, Фэйсбуку і УКантакце) па меры гатоўнасці, у сярэднім - раз на тыдзень.
Вядома, у крэпасці ёсць і іншыя экспазіцыі са сваімі, асаблівымі экспанатамі. Але да іх чарга, магчыма, дойдзе з часам. Шмат што залежыць ад таго, як наведвальнікі адрэагуюць на ўжо заяўленыя экспанаты. Ці праявяць цікавасць? Музейшчыкі вельмі спадзяюцца, што праявяць. Ды і потым, калі эпідэміялагічная сітуацыя нармалізуецца, можна будзе прыйсці ў музей, убачыць канкрэтны экспанат і ў поўнай меры ўсвядоміць, што за ім стаіць. Што ён на самай справе такі.
"Мы не толькі займаемся экскурсійнай працай, тут і даследчая праца, - падкрэслівае Аляксей Малочнікаў. - У цэлым, калі казаць па мемарыяльным комплексе, няпросты год. Плануюцца да адкрыцця дзве новыя паўнавартасныя экспазіцыі - ва Усходнім форце, і ў Пятым форта. А гэта проста каласальная навуковая праца, якую праводзяць нашы супрацоўнікі".
Вельмі шкада, вядома, што штогадовую творчую акцыю дзіцячага малюнка, якая праводзіцца на тэрыторыі крэпасці, прыйшлося літаральна на днях валявым рашэннем перанесці на верасень. Але затое якая колькасць адкрыццяў чакае наведвальнікаў тады, калі эпідэміялагічная сітуацыя ў краіне нарэшце зменіцца да лепшага.
Пакуль жа - сачыце за абнаўленнямі на YouTube-канале мемарыяла.