ГРОДНА, 20 мая - Sputnik, Іна Грышук. Копія цудатворнага абраза Жыровіцкай Маці Божай - адна з самых загадкавых святынь Кафедральнага Свята-Пакроўскага сабора ў Гродне. Малюсенькі абраз лічыцца адной з двух гістарычных рэплік і адзінай, якая знаходзіцца па-за межамі Жыровіцкага манастыра. Двума версіямі загадкавай гісторыі яе з'яўлення ў гродзенскім храме падзяліўся настаяцель сабора Георгій Рой.
Самы маленькі вобраз Багародзіцы
Абраз Маці Божай Жыровіцкай лічыцца адным з самых шанаваных у свеце, а таксама адным з самых маленькіх у свеце вобразаў Багародзіцы. Дзева Марыя з Дзіцяткам Езусам на руках намаляваная на авальным кавалачку граніту памерам прыкладна 4,5 на 5,5 сантыметраў. Лічыцца, што святыня нерукатворная, ёй пакланяюцца не толькі праваслаўныя, але і каталікі.
Паводле легенды, якую ў сярэдзіне XVII стагоддзя запісаў адзін з манахаў Жыровіцкага манастыра, упершыню абраз знайшлі пастушкі ў лесе на дзікай грушы. Гэта было ў 1470 годзе ў маёнтках скарбніка Літоўскага княства Солтана. Пастушкі аднеслі абраз гаспадару, а той пабудаваў на месцы з'яўлення святыні драўляны храм. Да абраза Божай Маці пачалі прыходзіць людзі для глыбокай пашаны і з малітвамі аб дапамозе. Неўзабаве на гэтым месцы быў заснаваны Жыровіцкі манастыр.
Праз паўстагоддзя ў новым паселішчы адбыўся пажар, пасля якога святыня знікла. Яе доўга шукалі, але безвынікова. Неўзабаве абраз вярнуўся сам. У адзін з дзён мясцовыя дзеці ўбачылі Дзеву Марыю, якая сядзела на камені з абразком у руках. Калі да каменя прыйшлі жыхары вёскі і святары, Марыі ўжо не было, а на камені ляжаў абраз Маці Божай, які знік пры пажары.
На месцы згарэлай першай царквы пабудавалі каменны сабор Успення Багародзіцы, у якім святыня захоўваецца да гэтага часу. А на месцы другога з'яўлення абраза ўзвялі Яўленскую царкву - цяпер гэты храм лічыцца самым старажытным будынкам на тэрыторыі Жыровіцкага манастыра. Над каменем з пакінутым на ім адбіткам рукі Багародзіцы быў зроблены Святы Пасад.
У Гродне ёсць дакладная копія святыні
У гэтым годзе адзначаецца 550 гадоў з моманту здабыцця цудатворнага абраза Жыровіцкай Маці Божай. Мала каму вядома, што дакладная гістарычная копія святыні шмат гадоў захоўваецца ў рызніцы Свята-Пакроўскага сабора ў Гродне. Пра гэта распавёў настаяцель храма Георгій Рой.
Паводле яго слоў, цяпер вядома толькі пра дзве гістарычныя копіі цудатворнага Жыровіцкага абраза. Адна была зроблена ў 1996 годзе па благаславенню Мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Філарэта. Гэты вобраз прывозяць у беларускія храмы для пакланення. Другая, малавядомая копія, захоўваецца ў Гродне.
"Само стварэнне дакладнай копіі цудатворнага абраза - гэта не шараговая падзея. Яна заўсёды патрабуе санкцыі духоўнага кіраўніцтва манастыра і блаславення мітрапаліта", - адзначае айцец Георгій Рой.
Праўда, інфармацыі аб тым, калі была створана копія святыні., якая захоўваецца ў Гродне, і пры якіх абставінах яе павезлі з манастыра, пакуль застаецца загадкай. Бо не захаваліся ці не знойдзеныя якія-небудзь дакументы, якія маглі паведаміць пра гэта. У настаяцеля Свята-Пакроўскага сабора ёсць дзве магчымыя версіі.
Хросны ход перад вайной
Першая версія апісвае падзеі, што адбываюцца ў Гродне напярэдадні Другой сусветнай вайны. Як паведамляе святар, вядома, што ў 1938 годзе цудатворны Жыровіцкі абраз пачаў сваё падарожжа па храмах Брэстчыны і Гродзеншчыны. Перавозілі яго на адмысловых калёсах з арыгінальнай падстаўкай для святыні. Абраз заўсёды суправаджаў Хросны ход.
Самым урачыстым і масавым аказаўся Хросны ход са святыняй у Пакроўскі сабор у Гродне. Ён сабраў шмат паломнікаў. Само шэсце ўзначальваў арцыбіскуп, які раней шмат гадоў служыў у Гродна і прыбыў з Вадыні.
"Аналізуючы падзеі таго часу, можна меркаваць, што для Хросных хадоў была зроблена дакладная копія Жыровіцкага абраза. Малаверагодна, што кіраўніцтва Жыровіцкага манастыра пагадзілася на тое, каб арыгінал абраза на даволі працяглы час пакінуў мясціну. Хутчэй за ўсё, Хросныя хады, як і цяпер, здзяйсняліся з копіяй цудатворнага абраза. Вельмі магчыма, што было прынята рашэнне на некаторы час пакінуць святыню ў Гродне", - разважае айцец Георгій.
Паводле яго слоў, Хросны ход у Гродне мог быць апошнім у годзе. Святыню маглі пакінуць Пакроўскім саборы на зімоўку, а з надыходам цяпла працягнуць яе падарожжа па храмах.
"Але 1939 год быў поўны глыбокіх палітычных і сацыяльных зменаў, і магло выйсці так, што абраз застаўся ў Гродне. Але цалкам верагодна, што было прамое хадайніцтва арцыбіскупа Аляксея або кіруючага архірэя Гродзенскай дыяцэзіі біскупа Савы, каб копію Жыровіцкага абраза спецыяльна перадаць Гродзенскаму Кафедральнаму сабору пасля заканчэння Хроснага ходу", - дадае настаяцель.
Копія для падмены арыгінала
Другая версія, якая таксама мае права на жыццё, апісвае ўжо пасляваенныя падзеі. Айцец Георгій успомніў гісторыю, пачутую 20 гадоў таму ад вядомага маскоўскага святара, які працаваў у духоўнай семінарыі ў Жыровічах у той няпросты час, калі манастыр мог у любы момант зачыніцца.
"Вядомы маскоўскі святар протаіерэй Валянцін Радугін у канцы 50-х і пачатку 60-х гадоў выкладаў у Мінскай духоўнай семінарыі ў Жыровічах, быў сведкам закрыцця семінарыі і сведкам спробаў закрыць манастыр. Такі сцэнар развіцця падзей быў вельмі верагодны. Таму яму таемна даручылі зрабіць копію Жыровіцкага абраза, каб у апошні момант падмяніць яе, калі ўлады прымуць рашэнне зачыніць манастыр", - дзеліцца падрабязнасцямі размовы са святаром Георгій Рой і дадае:
"Айцец Валянцін распавёў, што зроблены ім абраз застаўся ў Жыровічах, далейшы яе лёс невядомы, бо пасля закрыцця семінарыі ён з'ехаў з абіцелі. Магчыма, менавіта гэтую копію перадалі ў Гарадзенскі сабор. Але дакладных сведчанняў няма".
Падсумоўваючы свае разважанні, айцец Георгій адзначае, што з'яўленне ў Гродне гістарычнай копіі цудатворнага абраза Жыровіцкай Маці Божай вельмі важны знак.
"Гэта мае вялікае значэнне для нашага горада, з'яўляецца сімвалам міласьці Панны Марыі і падахвочвае адрадзіць шанаванне гэтай святыні, асабліва ў год 550-годдзя з'яўлення Жыровіцкага абраза", - рэзюмуе Георгій Рой.