Калі спартсмены кажуць, што выкладваліся для перамогі на Алімпіядзе па максімуму, мы не заўсёды ўяўляем, як гэта выглядае. Напрыклад, савецкі плывец Уладзімір Сальнікаў на Алімпіядзе-80 на працягу аднаго тыдня (а, калі дакладней, на працягу шасці дзён) заваяваў тры алімпійскіх золата.
Карэспандэнт Sputnik Леў Рыжкоў пагаварыў з легендарным плыўцом пра тое, як дамагчыся ўражлівых вынікаў, а таксама пра тое, якой была алімпійская Масква.
Навука перамагаць
Як прызнаецца сам легендарны плывец, на Алімпіядзе-80 вельмі хацелася паставіць новы сусветны рэкорд, а не проста выйграць медаль.
"Гэта быў асноўны заплыў, - кажа Уладзімір Сальнікаў. - Задача стаяла не толькі перамагчы, але і паспрабаваць пабіць сусветны рэкорд, да якога я набліжаўся ў апошнія два гады да Алімпіяды. Папярэдні рэкорд паставіў амерыканскі плывец, і ён складаў 15 хвілін 02,40 секунды. Трэба было праплыць хутчэй за пятнаццаць хвілін. Гэта значыць, атрымлівалася - трэба было выйграць, пабіць рэкорд, і пераадолець пятнаццаціхвілінную мяжу. Вось такія задачы ставіліся".
Што мы ведаем пра адказнасць спартсмена? Так, яго матывуе трэнер. Але не толькі. За яго заўзее ўся велізарная краіна. Яго перамога - гэта прэстыж дзяржавы.
"Напружанне было досыць высокае, - успамінае атлет. - Падыходзілі незнаёмыя людзі, яшчэ за тыдзень, і пыталіся: "Ну, што? Рэкорд пераможаш? Выплывешь?" Гэта ўсё, вядома, стварала досыць напружаную атмасферу".
Легендарны плывец успамінае, што перад Алімпіядай даходзіла да трох трэніровак у дзень.
"Бывала так, што агульная сума дыстанцый складала больш за 20 кіламетраў у дзень, - успамінае спартсмен. - Але без такіх намаганняў немагчыма было выйсці на такія вынікі. У мяне за плячыма было 3300 км у год. І ўсё гэта было апраўдана. Без гэтага выніку дамагчыся было немагчыма".
Уладзімір Сальнікаў прызнаецца, што медалёў атрымалася нават больш, чым ён разлічваў. Адзін медаль апынуўся фактычна неспадзяваным. Можна сказаць, выпадковым.
"Я рыхтаваўся выступаць на дыстанцыі 400 метраў і 1500 метраў, - кажа легендарны спартсмен. - А эстафета з маім удзелам была ўжо рашэннем галоўнага трэнера непасрэдна падчас Алімпіяды. Да калектыўнага заплыву я спецыяльна не рыхтаваўся. Вядома, я быў дасведчаным спартсменам. І сцены сапраўды дапамагалі, калі трыбуны заўзелі, і ўвесь спарткомплекс "Алімпійскі" быў запоўнены да мяжы".
Адзначае алімпійскі рэкардсмен і такі важны фактар падрыхтоўкі да перамогі, як дапамога псіхолага.
"Мы карысталіся паслугамі псіхолага зборнай Генадзя Гарбунова, асвойвалі метады аўтатрэнінгу, самарэгуляцыі, - успамінае Уладзімір Сальнікаў. - Стрэс і хвалявання было шмат. Таму галоўным было ўменне пісьменна пераключыць сваю ўвагу на іншую тэму. Гэта комплексныя прыёмы, патрабуюць практыкі і прымянення не ў апошнюю секунду".
Бесперапыннае свята
Атмасфера Алімпійскай вёскі Уладзіміру Сальнікаву падабалася, але, як ён прызнаецца, здзіўлення не было.
"Мне было, з чым параўнаць, - кажа легендарны плывец. - Я быў на Алімпіядзе 1976 года ў Канадзе. Таму я нехаця параўноўваў гульні ў Манрэалі і ў Маскве. Кожныя гульні адрозніваюцца адзін ад аднаго. І ў Канадзе, і ў СССР ўзровень быў самым высокім".
Але грандыёзнасцю і маштабам алімпійская Масква ўсё ж такі перасягнула канадскі Манрэаль.
"Так як у нас такія спаборніцтвы праводзіліся ўпершыню, былі пабудаваныя грандыёзныя збудаванні, - кажа Уладзімір Сальнікаў. - Той жа спарткомплекс "Алімпійскі" быў цудоўны, з незвычайным басейнам, з увагнутай канструкцыяй даху. Мы адчувалі гонар за тое, што змаглі так хутка пабудаваць спортзбудаванні і прывесці горад ва ўзорны выгляд. Алімпіяда прыадчыніла акно ў іншы свет. Была гонар: бо можам, калі захочам".
У Алімпійскай вёсцы легендарнаму плыўцу найбольш запомніліся сталовая і дыскатэка.
"Сталовая была вельмі запатрабаваным аб'ектам, - успамінае спартсмен. - Там было ўсё, як на абрусе-самаборы. І прадукты - магчымыя і немагчымыя, і расфасаваны асабліва. Гэта было як атракцыён, які мне запомніўся назаўсёды. Ну, і дыскатэка, падобных якой у Маскве ў той час і не было. Была добрая апаратура, калекцыя запісаў практычна ўсіх модных выканаўцаў. Ну, натуральна, і шэдэўраў класікі. Дыскатэка ў Алімпійскай вёсцы карысталася вялікім поспехам".
На цырымоніі адкрыцця Уладзімір Сальнікаў не быў па ўважлівай прычыне.
"На адкрыццё я не пайшоў таму, што трэба было рыхтавацца да старту, - кажа легендарны плывец. - Цырымонія адкрыцця - мерапрыемства вельмі сур'ёзнае, пачынаецца звычайна за 4-5 гадзін да афіцыйнага старту. Гэты рух - збор каманды, перасоўванне, доўгае стаянне ў калоне. Увогуле, дастаткова стомнае мерапрыемства. Хоць, вядома, усё адчуваюць пачуццё эйфарыі. Але калі блізка старт, то звычайна тыя спартсмены, якія выступаюць на наступны дзень або праз дзень, не ўдзельнічаюць у адкрыцці".
Затое на цырымоніі закрыцця тройчы уладальнік золата прысутнічаў.
"Я сядзеў на трыбуне, - успамінае спартсмен. - Як і ўсе, глядзеў, як ляціць алімпійскі мішка. Слёзы на вачах былі ва ўсіх. Хтосьці па-сапраўднаму рыдаў. І, вядома, гэта было вельмі кранальнае відовішча. І смутак расстання прысутнічала. Думка лунала: "А, можа, ён вернецца?" Трэба сказаць, што ён і вярнуўся. Праўда, у выглядзе свайго субрата - белага мядзведзя (аднаго з трох талісманаў сочынскай Алімпіяды 2014 года)".
У гонар пераможцаў праводзіліся афіцыйныя прыёмы. І, вядома, герой Алімпіяды Уладзімір Сальнікаў на іх прысутнічаў.
"Асабіста Брэжнеў мяне не віншаваў, - успамінае спартсмен. - Але на адным з мерапрыемстваў я апынуўся досыць блізка ад яго - метрах у трыццаці. За прызавыя грошы за тры залатыя медалі мне ўдалося купіць аўтамабіль ВАЗ. Гэта была "шасцёрка", мадэль 2106. Як раз у суму уклаўся".
Па словах Уладзіміра Сальнікава, важны не столькі сам факт правядзення Алімпійскіх гульняў, колькі спадчына Алімпіяды.
"Спадчына - гэта вельмі важная рэч, - кажа легендарны плывец. - Маскоўская Алімпіяда падарыла збудаванні, многія з якіх жылі амаль 40 гадоў. Напрыклад, Алімпійскі басейн, які цяпер, на жаль, знік з Масквы, але абяцае адрадзіцца, на працягу амаль сарака гадоў служыў арэнай для найбуйнейшых спаборніцтваў па плаванні. Там праводзіліся чэмпіянат свету на кароткай вадзе, этапы кубка свету, чэмпіянаты краіны. Гэта тое, што заставалася, і тое, што працавала. Ну, і, натуральна, іншыя будынкі, якія былі пабудаваныя, вельмі доўга функцыянавалі як аб'екты спорту і давалі магчымасць людзям займацца".
Зараз Уладзімір Сальнікаў з'яўляецца прэзідэнтам Усерасійскай Федэрацыі плавання. І зноў рыхтуецца да Алімпійскіх гульняў. Толькі цяпер гонар краіны будуць адстойваць яго вучні.