Сорак гадоў таму на летніх Алімпійскіх гульнях у Маскве Мікалай Кіраў заваяваў бронзавы медаль, саступіўшы толькі 0,06 секунды ўладальніку сусветнага рэкорду ў бегу на 800 метраў.
Хуткі ад прыроды
Прафесійна займацца бегам Мікалай Кіраў пачаў толькі ў канцы дзясятага класа. Прычым трэнерам прыйшлося нават угаворваць яго перайсці вучыцца ў школу-інтэрнат спартыўнага профілю (цяпер гэта Гомельскае дзяржаўнае вучылішча алімпійскага рэзерву).
"Так-то я выступаў за сваю школу з гарадскога пасёлка Стрэшын на спаборніцтвах і па лёгкай атлетыцы, і па футболе, і па іншых відах спорту. Трэнеры і фізрукі ў Жлобінскім раёне мяне добра ведалі. І ў апошняй чвэрці 10-га класа нават прапанавалі прадставіць раён на абласных спаборніцтвах, якія ў Светлагорску праходзілі", - успамінае спартсмен.
На падобных спаборніцтвах заўсёды прысутнічалі прадстаўнікі школ-інтэрнатаў спартыўнага профілю. Самародка, які абганяў рабят, што трэніраваліся ў секцыі па лёгкай атлетыцы не першы год, адразу заўважылі.
"Праз некаторы час да мяне дадому прыехала трэнер, не памятаю, як звалі, і прапанавала перавесціся ў спартыўную школу ў Гомелі. Што гэта, я не ведаў тады. Ды і бацькі баяліся, як бы пераезд негатыўна не адбіўся на маёй вучобе. Аднак ёй атрымалася нас угаварыць", - удакладняе бягун.
Пуцёўка ў зборную
Усяго пасля месяца трэніровак беларускага хлопца адабралі на таварыскі турнір паміж юніёрскай зборнай СССР і Прыбалтыкі, які праходзіў у Гомелі. Там ён не толькі выйграў забег, але і выканаў нарматывы першага дарослага разраду, здзівіўшы партнёраў па камандзе (Тады яго прысвойвалі тым спартсменам, якія прабягалі 800 метраў за 1 хвіліну 57 секунд - Sputnik).
"Хлопцы мяне пачалі віншаваць з разрадам, а я не разумею, пра што яны. Потым патлумачылі, што многія трэніруюцца ў секцыі доўгія гады, але так і не могуць выйсці на гэты вынік, а я з першага разу выканаў нарматыў", - кажа Кіраў.
Пасля гэтага маладога бягуна ўзялі ў зборную юніёраў БССР на сустрэчу паміж беларускімі і савецкімі спартсменамі, якая праходзіла ў Бранску. Там ён зноў усіх здзівіў, заняўшы другое месца. Праз усяго два гады заняткаў у спартыўнай школе, у 1977-м, ён і зусім перамог на Першых маладзёжных гульнях у Кіеве.
"Тады падышоў мой трэнер і сказаў, што яму паведамілі, маўляў, мяне ўключылі ў кандыдаты зборнай Савецкага Саюза", - успамінае спартсмен.
У 1978 годзе Мікалай Кіраў выйграў чэмпіянат СССР і канчаткова зацвердзіўся ў складзе зборнай.
Падрыхтоўка да гульняў
Па словах спартсмена, зборы савецкай дружыны праходзілі кожны месяц ва Украіне, Арменіі і нават за межамі СССР. Трэніравацца падчас іх прыходзілася суткамі напралёт пад строгім наглядам урачоў, якія бралі ў атлетаў аналізы крыві тры разы на дзень: раніцай, апоўдні і ўвечары. Кармілі пры гэтым вельмі добра.
"Можна было браць колькі заўгодна чырвонай рыбы, чорнай і чырвонай ікры. Такіх прадуктаў у нас раней ніколі не было. У выніку наеліся іх так, што потым глядзець не маглі. Дадаткова выдавалі на ўвесь перыяд трэніровак (звычайна яны доўжыліся 20 дзён) шэсць шакаладак, якія спецыяльна для нас рыхтавалі на фабрыцы", - пералічвае атлет.
Не жаліліся бегуны таксама на спартыўныя і святочныя касцюмы, якія ім пашылі да Алімпіяды-80 у Фінляндыі.
"Адзенне была вельмі якасным. Светла-бэжавы алімпійскі пінжак да гэтага часу ў мяне захаваўся, вісіць у шафе. Астатняе раздаў знаёмым, бо ўжо не падыходзіць па памеры", - смяецца алімпіец.
Алімпійская вёска
Спаборніцтвы па лёгкай атлетыцы на летніх гульнях 1980 года праходзілі ў Маскве з 24 ліпеня па 1 жніўня. Са слоў Кірава, у Алімпійскую вёску ён прыехаў недзе за чатыры-пяць дзён да забегу. Жыць там было вельмі камфортна, вось толькі пакідаць яе межы было нельга.
"Ты мог прыйсці ў любы час да "шведскага стала", набраць, што хочаш, і паесці. Аднак за межы вёскі нічога вынесці нельга было. Не дай бог. Нават блізка не падпускалі да платоў і нікога не выпускалі. Туды прыехаў - і да канца", - кажа атлет.
Аднак, у прынцыпе, спартсмены не бачылі асаблівага сэнсу пакідаць вёску, на яе тэрыторыі было ўсё неабходнае: крамы, у тым ліку і з заходнімі брэндамі, спартыўныя пляцоўкі і нават кінатэатры.
Больш за ўсё запомніліся мясцовыя дыскатэкі. Паводле яго слоў, у вёсцы працавала некалькі секцый, кожная са сваёй музыкай. Праводзіліся тэматычныя канцэрты спецыяльна для грэкаў, японцаў і іншых замежнікаў.
Прыемная нечаканасць
Трэнеры паставілі перад Мікалаем Кіравым задачу трапіць у фінал забегаў на 800 метраў. З ёй ён паспяхова справіўся і не асоба перажываў за канчатковы вынік.
"Я спаў спакойна, таму што трапіў у фінал, і гэта ўжо было дасягненнем. Там такія хлопцы беглі. Рэкардсмены сваіх краін, рэкардсмены свету. У іх вынікі нашмат лепшымі былі, чым у мяне", - тлумачыць атлет.
Сам забег спартсмен памятае цяпер дрэнна. Па словах Кірава, на стотысячным стадыёне стаяў аглушальны гул, ён бег на аўтапілоце ў агульнай калоне, а за 250 метраў да фінішу рэзка вырваўся наперад.
"Перыядычна думаю, што рана пачаў паскарацца, трэба было гэта рабіць метраў за 150 да фінішу, таму як апошнія дзясяткі метраў бег на мяжы страты свядомасці, ногі здаваліся ватовымі. З іншага боку, ніхто не чакаў гэтага, у тым ліку і знакамітыя брытанскія бегуны - Овет змог дастаць мяне толькі метраў за 50 да канца, а Себасцьян коу наогул толькі перад самай рысай", - разважае Кіраў.
Тое, што савецкі атлет заняў трэцяе месца, ён усвядоміў, толькі калі апынуўся на п'едэстале. Сваім вынікам (1 хвіліна 46 секунд) бронзавы прызёр быў задаволены, таму як саступіў уладальніку сусветнага рэкорду па бегу на 800 метраў Коу ўсяго 0,09 секунды, а Стывэна Овету - 0,6 секунды.
Знікненне спартсмена
Маскоўская Алімпіяда стала шчаслівай для Мікалая не толькі таму, што ён выйграў бронзавы медаль. У гэты час яго жонка, дарэчы, таксама член зборнай СССР, Любоў Іванова нарадзіла дачку. Сама яна з Кішынёва. Там жа на свет з'явілася і малая.
Кіраў, натуральна, не стаў чакаць урачыстага закрыцця Алімпійскіх гульняў, а адразу пасля ўзнагароджання сказаў свайму трэнеру, што яму трэба ляцець у Кішынёў.
"Квіткі вельмі хутка дасталі. У гэты ж дзень я быў у Малдове... Прайшло некалькі дзён. Я там, а нашых спартсменаў урачыста сустракаюць з аркестрам на вакзале ў Гомелі. Ад вобласці нас было чалавек сем. Мяне, натуральна, недалічыліся. Дзе я, ніхто не ведаў, там у асноўным весляры адны былі", - смяецца спартсмен.
Праз некалькі месяцаў пара вярнулася ў Гомель, дзе яны яшчэ ў 1978 годзе атрымалі кватэру. Пасля Маскоўскай Алімпіяды ў сям'і з'явілася яшчэ і першая машына - "Жыгулі". Яе Кіраў купіў за прызавыя 2100 рублёў.
Далейшы лёс
Пасля летніх гульняў спартсмен працягнуў выступаць за зборную. У 1982 годзе яму ўдалося заваяваць срэбны медаль на чэмпіянаце Еўропы ў бегу на 1500 метраў. Саступіў ён толькі брытанцу Стыву Крэму.
Завяршыўшы спартыўную кар'еру, Мікалай Іванавіч стаў дзяржаўным трэнерам Спарткамітэта СССР па Гомельскай вобласці. Асноўнай яго задачай было знаходзіць таленавітых атлетаў для зборнай Савецкага Саюза. Аднак быць функцыянерам бронзаваму прызёру Алімпіяды не асоба падабалася.
"Начальства, далёкае ад спорту, прыходзіла і пачынала табе паказваць, што ты не так робіш. Яны сачылі больш за тым, каб ты своечасова на працы адзначаўся, а не бегаў па стадыёнах і спартшколах у пошуку таленавітых рабят", - тлумачыць атлет.
У выніку алімпійскі прызёр вырашыў памяняць трэнерскі свісток на пагоны прапаршчыка і сышоў служыць у войска (У пачатку спартыўнай кар'еры Кіраў выступаў за армейскі клуб СКА - Sputnik). Аднак пасля сыходу ў адстаўку ён зноў в
ярнуўся ў лёгкую атлетыку - пачаў трэніраваць дзяцей у ДЮСШ Гомеля. Тут і працягвае працаваць да гэтага часу.
Іншыя тэксты, а таксама інтэрв'ю, відэаролікі, Інфаграфіка праекта "Масква-80: Рэтра-tube" размешчаны на адмысловай старонцы на 13 сайтах Sputnik, старонцы Sputnik на рускай у YouTube, у тэлеграм-каналах Sputnik і ў афіцыйных акаўнтах ў сацсетках.