Амерыканцы сарвалі пакровы з расійскай тактыкі па правядзенні сусветнай дэзінфармацыйнай кампаніі. Праўда, на паверку гэты зрыў пакроваў з'яўляецца спробай Дзярждэпу дэзінфармаваць амерыканскае насельніцтва, а заадно выбіць з урада больш грошай.
Сюрпрыз на сюрпрызе
На днях Цэнтр глабальнага ўзаемадзеяння пры Дзярждэпе ЗША апублікаваў даклад "Асновы расійскай экасістэмы прапаганды і дэзінфармацыі". Аўтары гэтай працы бачылі сваёй мэтай "раскрыць тактыку дзеянняў Расіі, каб нашы партнёры, саюзныя ўрады, арганізацыі грамадзянскай супольнасці, навукоўцы, прэса і грамадскасць па ўсім свеце маглі праводзіць далейшы аналіз і ўзмацняць калектыўны адказ на дэзінфармацыю і прапаганду".
На першы погляд усё выглядае самавіта - 75 старонак тэксту, 313 спасылак, графікі і табліцы. Я сумленна выдаткаваў час на чытанне гэтага даследавання.
І яно сапраўды прарыўное. Напрыклад, распавядае, што расійскія ўлады спрабуюць выкарыстоўваць СМІ для прасоўвання свайго пункту гледжання (!) - вядома, гэта геніяльнае вынаходніцтва Крамля, іншым краінам трэба вучыцца так паступаць.
Яшчэ адно "адкрыццё" ў тым, што публікуемая расійскімі дзяржаўнымі СМІ (той жа "Звездой", напрыклад) інфармацыя падхапляецца шэрагам іншых выданняў і далей распаўсюджваецца па сетцы. Аўтары, мабыць, толькі пачалі адкрываць для сябе асаблівасці сеткі Інтэрнэт і цяперашняга асяроддзя перадачы інфармацыі (у рамках якой трэба не рэфлексаваць і правяраць яе дакладнасць, а аператыўна репост навіны і набіраць прагляды).
Прадстаўленыя ў дакладзе апісанні ключавых расійскіх СМІ і іх уладальнікаў таксама ўяўляюць каласальную каштоўнасць для любога аналітыка - бо чамусьці атрымліваецца, што прадзяржаўныя каналы, выданні і інтэрнэт-сайты узначальваюцца людзьмі, якія падзяляюць прадзяржаўную ідэалогію. Ну трэба ж!
Акрамя таго, я здзівіўся, даведаўшыся, што ў англамоўных элементах "экасістэмы расійскай прапаганды" друкуюцца замежныя аўтары, якія падзяляюць погляды Расіі на агрэхі знешнепалітычнай стратэгіі Захаду. Гэта ж проста незвычайна!
Ну і, нарэшце, галоўную каштоўнасць для даследчыкаў дае цэнтральная думка ўсяго даклада: любы погляд Масквы на сусветныя праблемы, любая публікацыя гэтага погляду з'яўляюцца не праявай свабоды слова, а злосным прыкладам расійскай прапаганды і хлусні, якая затуманьвае свядомасць пабожных жыхароў Захаду.
Можна было б, вядома, сказаць, што адна толькі гэтая думка абясцэньвае навуковую каштоўнасць дакладу - аднак гэтай каштоўнасці ў яго банальна няма.
Па сутнасці гэтыя 75 старонак - струмень свядомасці і пералік банальнасцяў. Мэтай якіх з'яўляецца не зрыў пакроваў, а матэрыяльнае падмацаванне просьбы дзяржсакратара Майка Пампеа павялічыць фінансаванне Цэнтра глабальнага ўзаемадзеяння ў два разы. Як раз пад барацьбу з дэзінфармацыяй з боку Расіі і іншых краін.
У грошах шчасце
Нядзіўна, што рэакцыя расійскіх палітыкаў і экспертаў на гэты даклад была чымсьці сярэднім паміж насмешкай і пагардай. Прыведзеныя ў ім аргументы не ўспрынялі сур'ёзна, назвалі чарговым русафобскім пэцканнем паперы. Аднак у той жа час прызналі, што ў аўтараў дакладу былі і цалкам слушныя падставы яго апублікаваць.
"Новая порцыя антырасійскага трызнення ў форме дакладу русафобаў з дзярждэпа наглядна дэманструе панічны страх амерыканскіх палітыкаў перад альтэрнатыўным пунктам гледжання на тое, што адбываецца ўнутры краіны і ў свеце", - кажа, напрыклад, расійскі дэпутат Сяргей Жалязняк. У RT і Sputnik менш грошай, чым у найбуйнейшых заходніх СМІ - аднак у іх ёсць той самы альтэрнатыўны пункт гледжання.
Камусьці можа да гэтага часу здавацца, што на Захадзе свабода слова, аднак гэта не так. Па цэлым шэрагу пытанняў (перш за ўсё ідэалагічнага характару) амерыканскія СМІ нагадваюць савецкія газеты - яны транслююць адзіны, палітычна карэктную пункт гледжання.
І гэты пункт гледжання - на пагромы ў ЗША, на правільнасць разбурэння амерыканскай гістарычнай спадчыны, на пагарду да прэзумпцыі невінаватасці (успомнім цкаванне шэрагу вядомых асобаў з-за абвінавачванняў у харасменце), а таксама на дэманізацыю Расіі - пачынае дакучаць заходнім чытачам. Яны шукаюць альтэрнатыўны пункт гледжання - і знаходзяць яго ў расійскіх англамоўных СМІ.
А гэта ўжо сур'ёзная праблема для ЗША, паколькі кантроль за сусветнай інфармацыйнай сферай з'яўляецца асновай амерыканскага дамінавання. Менавіта таму, як адзначаюць у расійскім МЗС, "Вашынгтон падвяргае крытыцы любыя крыніцы інфармацыі, якія распаўсюджваюць альтэрнатыўныя яму пункты гледжання, спрабуе заглушыць любы голас, які ідзе насуперак амерыканскім падыходам і устаноўкам". А калі крытыка не дапамагае, уводзіць санкцыі і (як у выпадку з кітайскім TikTok) спрабуе іх перахапіць праз рэйдэрскія тэхналогіі.
Такія пераследы на самай справе саслабляюць геапалітычныя магчымасці ЗША. Напрыклад, па выкарыстанні Расіі ў стрымліванні Кітая, а таксама пры вырашэнні іншых глабальных пытанняў. Усё больш і больш амерыканскіх экспертаў заклікае Вашынгтон больш прагматычна падысці да дыялога з Масквой. Прыклад таму - адкрыты ліст 103-х бачных амерыканскіх экспертаў, у тым ліку былых дыпламатаў і палітыкаў, апублікаванае ў выданні Politiko.
"Аднак такія дакументы заакіянскіх апанентаў, як даклад Цэнтра глабальнага ўзаемадзеяння, могуць дасягнуць толькі адной мэты - убіць канчатковы клін у расійска-амерыканскі дыялог па глабальных пытаннях і на гады наперад выключыць магчымасць пераадолення крызісу недаверу паміж нашымі краінамі", - кажа Жалязняк.