Калі Беларусь вырашыць працягваць займацца дыверсіфікацыяй, то Расія не будзе ў крыўдзе, заявіў у МПЦ Sputnik галоўны рэдактар аналітычнага часопіса "Геаэнергетыка" Барыс Марцінкевіч.
Раней у студзені 2020 года на спецыяльнай нарадзе, прысвечанай пастаўкам нафты, прэзідэнт рэспублікі Аляксандр Лукашэнка заявіў, што трэба дыверсіфікаваць крыніцы. Пры гэтым пастаўкі павінны ісці на 30-40% з Расіі, 30% з Балтыкі і 30% праз Украіну.
Пытанне выгады для Беларусі
"Пытанне дыверсіфікацыі, якое было ўзнята на пачатку года, на самай справе эмацыйнае. Цяпер ужо ёсць ацэнкі міністэрства фінансаў Беларусі, што недаатрымалі прыбытак каля 1 мільярда даляраў у сувязі з тым, што вясной адбывалася", - нагадаў расійскі эксперт.
Паводле яго слоў, абодва беларускія НПЗ перапрацоўваюць не толькі цяжкую сярністую нафту маркі Urals, якая паступае па трубаправодах, але і лёгкую нафту.
"Калі Беларусь вырашыць працягваць займацца дыверсіфікацыяй, то Расія не будзе ў крыўдзе. Па той прычыне, што Расія ўдзельнічае ў пагадненні АПЕК+ па скарачэнні аб'ёмаў здабычы. Адпаведна лёгкія гатункі нафты, якія неабходныя беларускім НПЗ, паступалі не па "Дружбе", а па чыгунцы", - адзначыў Барыс Марцінкевіч.
Пры гэтым ён канстатаваў, што такія пастаўкі былі не вельмі выгадныя ні расійскім, ні беларускім прадпрыемствам. На іх пастаўляўся гатунак нафты Sibirian Light, які ішоў з Заходняй Сібіры, а гэта досыць вялікія адлегласці. Адсутнасць экспартных пошлін не цешыла расійскі бюджэт.
Эксперт таксама звярнуў увагу, што на беларускія НПЗ у бягучым годзе паступала нафта з Азербайджана, ЗША, Нарвегіі, Саудаўскай Аравіі. У сувязі з гэтым для Расіі нічога страшнага не наступіла. Таму што лёгкую нафту з Сібіры можна было пастаўляць туды, дзе быў попыт.
"Пытанне наколькі гэта выгадна Беларусі з улікам усіх перевалак (нафты), якія неабходна выканаць, трэба фрахтаваць суда, у выпадку з паўднёвым маршрутам трэба прапампоўваць нафту праз (трубаправод) Адэсу-Броды", - задаў рытарычнае пытанне Барыс Марцінкевіч.
Дыверсіфікацыя экспарту
Расійскі эксперт падкрэсліў, што ў выпадку, калі Беларусь будзе перакладаць свой экспарт нафтапрадуктаў з партоў балтыйскіх рэспублік на Усць-Лугу, павялічыцца транспартнае плячо на значную адлегласць.
Пры гэтым да канца незразумела, як адрэагуе на прапанову прадаставіць ільготы РЖД, улічваючы аб'ёмы, якія можа даць беларускі бок.
"Ва ўсіх расійскіх партах на ўзбярэжжы Балтыйскага мора працуюць прыватныя стывідорныя кампаніі. Як бы тут не выглядалі міждзяржаўныя адносіны, трэба высветліць, як выбудаваць адносіны з прыватнікамі, якія супрацоўнічаюць з портам", - асабліва адзначыў Барыс Марцінкевіч.
Пасля чаго нагадаў, што беларускі бок акрэсліў гатоўнасць набыць нафтавы тэрмінал у Расіі. Магчыма, гэта было б самым рацыянальным рашэннем, чым кожны раз высвятляць адносіны з прыватнымі стывідорнымі кампаніямі.
"Тады гэта было б больш падобна на міждзяржаўны праект. Расійская чыгунка - гэта дзяржаўная кампанія. Калі Беларусь, выкарыстоўваючы магчымасці РЖД, давозіць да свайго тэрмінала, тое, што перапрацавана на беларускіх НПЗ, можа гэта было б больш зграбна", - выказаў меркаванне ён.
Расійскі эксперт таксама звярнуў увагу, што дамоўленасці аб перавалцы беларускіх нафтапрадуктаў у літоўскім порце ў Клайпедзе заканчваюцца ў 2023 годзе, што з'яўляецца яшчэ адной з прычын, чаму ўсё рухаецца не так хутка, як хацелася б.
"Калі Беларусь адмовіцца ад выкарыстання магутнасцяў Клайпеды, адпаведна ўзнікаюць няўстойкі, штрафныя санкцыі, якія плаціць наўрад ці камусьці хочацца", - канстатаваў ён.
Барыс Марцінкевіч рэзюмаваў гэта словамі, што заявіць пра жаданне перавальваць нафтапрадукты праз расійскія парты можна хутка, а выбудоўваць пад гэта бізнес-мадэль куды больш складана.