Унітарнае прадпрыемства "Захад-Транснафтапрадукт" з'яўляецца прадпрыемствам з расійскімі інвестыцыямі і пастаўляе дызель ў напрамку Украіны, Венгрыі і Латвіі. Транзіт ажыццяўляецца з дапамогай магістральных нафтапрадуктаправодаў, пралягаючых па тэрыторыі 21 раёна і трох абласцей у Беларусі. Таксама ажыццяўляецца наліванне нафтапрадуктаў з трубаправода ў чыгуначныя цыстэрны.
Больш за 750 супрацоўнікаў прадпрыемства забяспечваюць эксплуатацыю і абслугоўванне 772 кіламетраў нафтапрадуктаправодаў. "Захад-Транснафтапрадукт" складаецца з 5 адасобленых структурных падраздзяленняў. Прадпрыемства з'яўляецца другім падаткаплацельшчыкам на тэрыторыі Палесся.
Займальнае падаткаабкладанне
З 1 студзеня 2020 года змяніліся ўмовы пастаўкі расійскай нафты ў Беларусь з-за рознагалоссяў па цане. Указам беларускага лідэра ад 10.01.2020 №9 "Аб падаткаабкладанні" уведзены экалагічны падатак на транзіт нафты і нафтапрадуктаў у памеры 0,35 рублі (0,17 долара ў эквіваленце) за перамяшчэнне 1 тоны нафты і нафтапрадуктаў на 100 км.
Дадзены збор нібыта фарміруе крыніцу грашовых сродкаў для ліквідацыі магчымых экалагічных наступстваў у выпадку аварыі на магістральным нафтаправодзе або іншых непрадбачаных сітуацый, звязаных з перамяшчэннем нафты і нафтапрадуктаў па тэрыторыі Беларусі, для арганізацый, якія ажыццяўляюць транспарціроўку нафты і нафтапрадуктаў. Таксама гэтым жа ўказам павышана стаўка падатку на прыбытак з 18% да 50%.
Наўрад ці ўвядзенне экалагічнага падатку і рост падатку на прыбытак у перыяд перамоў - простае супадзенне. Такім чынам Мінск спрабаваў палепшыць сваю перамоўную пазіцыю і часткова кампенсаваць выпадаючыя прыбыткі ад перапрацоўкі расійскай нафты.
Напрошваецца выснова, што ўвядзенне экалагічнага падатку становіцца скрытай формай павышэння тарыфу на транзіт, што Беларусь спрабуе дамагчыся не першы год.
"Увядзенне дадатковай падатковай нагрузкі прывяло да зніжэння прывабнасці гэтага віду транспарціроўкі і, як вынік, зніжэння аб'ёмаў транспарціроўкі і, адпаведна, стратнай дзейнасці прадпрыемства. Павелічэнне аб'ёмаў транспарціроўкі нафтапрадуктаў пацягне за сабой павелічэнне экалагічнага падатку і падатку на прыбытак, у выніку чаго ўтвараецца страта або мінімальны чысты прыбытак, якія не дазваляюць ажыццявіць капітальныя ўкладанні ў аб'екты прадпрыемства, як гэта відаць на прыкладзе 2020 года", - распавёў Sputnik генеральны дырэктар" Захад-Транснафтапрадукт" Уладзімір Лявонаў.
Паводле яго слоў, пасля унясення змяненняў у падаткаабкладанне ў прадпрыемства больш за 80% ад прыбытку сыходзіць на выплату дадаткова ўведзеных падаткаў. Труба пры гэтым нібы жывы арганізм: чым больш у ёй прапампоўваецца нафтапрадуктаў, тым больш неабходна ў яе укладваць з мэтай падтрымання нафтапрадуктаправода ў нарматыўным стане.
"Прадпрыемства ў год можа транспартаваць да 8 мільёнаў тон нафтапрадуктаў, але ў 2020 годзе за межы Беларусі сышло крыху больш за 4 мільёны. Тут пытанні чыстай камерцыі", - распавёў генеральны дырэктар.
Прыпыненне дзейнасці
Увядзенне экалагічнага падатку на транзіт нафты і нафтапрадуктаў на рынку лічаць спробай ціску на Маскву ў рамках перамоў па пастаўках нафты. Такім чынам Беларусь спрабуе павялічыць даходы ад расійскай нафты любым спосабам.
Пры абмеркаванні пытання па падатках беларускі бок праводзіць паралелі з рэспубліканскай арганізацыяй "Гомельтранснафта-Дружба", якая ажыццяўляе транспарціроўку нафты па магістральным трубаправодзе. Дзеянне ўказа не пагаршае вынікі фінансавай дзейнасці гэтага прадпрыемства, так як налічаныя падаткі ідуць у беларускі бюджэт, і прыбытак, што застаўся ў распараджэнні прадпрыемства пасля падаткаабкладання, таксама звяртаецца ў даход дзяржавы.
"Там, па сутнасці, адбываецца перакладанне грошаў з адной кішэні ў другую. Тут жа прыватнае прадпрыемства, якое ў сітуацыі, якая склалася, знаходзіцца на мяжы прыпынення сваёй дзейнасці", - асабліва адзначыў Уладзімір Лявонаў.
Вядзенню нармальнай бягучай работы прадпрыемства, апроч іншага, перашкаджае ўзрослы ціск з боку праваахоўных і кантралюючых органаў. Усё гэта выяўляецца ў правядзенні неабгрунтаваных і шматразовых праверак, якія не ўваходзяць у кампетэнцыю органаў кантролю. За год колькасць падобных праверак вырасла больш чым у 5 разоў.
Выкладзеныя пытанні і шляхі іх ўрэгулявання абмяркоўваліся на пасяджэнні Групы высокага ўзроўню Савета міністраў Саюзнай дзяржавы, якое адбылося ў канцы студзеня бягучага года.
Беларускі бок увязвае рашэнне па павелічэнні падатковай нагрузкі з жаданнем кампенсаваць страты, абумоўленыя штогадовым падаражэннем расійскай нафты і зніжэннем ставак увазных мытных пошлін.
Беларусы застануцца без працы
"У дадзены момант мы разглядаем магчымыя варыянты далейшай працы, аж да прыпынення дзейнасці, паколькі будзе адсутнічаць фінансавая магчымасць нармальнага функцыянавання прадпрыемства", - канстатаваў генеральны дырэктар.
Са свайго боку, з мэтай зніжэння страт і дэфіцыту сродкаў "Захад-Транснафтапрадукт" праводзіць мерапрыемствы па аптымізацыі бягучых выдаткаў і вытворчых праграм, аднак мяжою дадзенага зніжэння расходаў выступае магчымасць забеспячэння бесперабойнай і безаварыйнай эксплуатацыі магістральных трубаправодаў. І ён ужо дасягнуты.
На думку Уладзіміра Лявонава, дадатковыя падаткі (у прыватнасці экалагічны) носяць відавочны элемент дыскрымінацыі, маюць не прыродаахоўны, а фіскальны характар. Як правіла, экалагічны падатак уводзяць для аховы навакольнага асяроддзя, каб кампенсаваць наступствы яе забруджвання.
У дадзенай сітуацыі ён спаганяецца толькі з транзітнай транспарціроўкі па беларускай тэрыторыі магістральнымі трубаправодамі нафты і нафтапрадуктаў расійскіх вытворцаў.
Але нафта і нафтапрадукты, прызначаныя для транзітнага перамяшчэння, нічым прынцыпова не адрозніваюцца па сваім уздзеянні на экалогію ад нафты і нафтапрадуктаў, прызначаных для ўнутранага спажывання. Больш за тое, паколькі іх перапрацоўка і выкарыстанне будуць рабіцца за яе межамі, то і канчатковая шкода для навакольнага асяроддзя будзе адсутнічаць пры безаварыйнай працы прадпрыемства.
У выпадку вытворчай аварыі яго выплата не вызваляе прадпрыемства ад абавязку ліквідаваць яе наступствы і пакрыць прычыненую шкоду за кошт уласных сродкаў.
"Хочацца падкрэсліць, што сума экалагічнага падатку не ўключаецца ў затраты па аказанні паслуг і ў пазарэалізацыйныя расходы, якія ўлічваюцца пры падаткаабкладанні, і па сутнасці падлягае выплаце за кошт адцягнення абаротных сродкаў прадпрыемства", - адзначыў генеральны дырэктар Уладзімір Лявонаў.
У цяперашні час на прадпрыемстве "Захад-Транснафтапрадукт" працуе больш за 750 чалавек, і ў выпадку спынення без працы апынецца каля 500 беларусаў.
Паводле слоў гендырэктара, пры гэтым штогод "Захад-Транснафтапрадукт" вядзе актыўную сацыяльную і дабрачынную дзейнасць у Беларусі. Гэта аказанне дапамогі установам аховы здароўя, адукацыі, спартыўным арганізацыям, царкве.
Крайнія меры
Развіццё сітуацыі вакол "Захад-Транснафтапрадукт" будзе абмяркоўвацца ў ходзе пасяджэння Групы высокага ўзроўню Савета міністраў Саюзнай дзяржавы ў сакавіку 2021 года.
"З уведзенай дадатковай падатковай нагрузкай транспарціроўка нафтапрадуктаў становіцца непрывабнай. Мы прапануем беларускім калегам унесці змены ў прэзідэнцкі ўказ, выключыўшы з яго арганізацыі, якія ажыццяўляюць транспарціроўку нафтапрадуктаў транзітам магістральнымі трубаправодамі па тэрыторыі Беларусі альбо істотна знізіўшы падатковую нагрузку для гэтых арганізацый шляхам памяншэння экалагічнага падатку, уключэння яго у расходы, якія ўлічваюцца пры падаткаабкладанні, а таксама зніжэння стаўкі падатку на прыбытак", - распавёў Уладзімір Лявонаў.
У якасці крайняй меры прадпрыемства разглядае спыненне працы з такімі вынікаючымі наступствамі, як скарачэнне працоўных месцаў, спыненне інвестыцыйных праграм на беларускай тэрыторыі, спыненне пералічэнняў у бюджэт Беларусі ў выглядзе падаткаў.
"Шчыра веру ў вырашэнне крытычнай сітуацыі, якая склалася, з мэтай захавання працоўных месцаў і дабрабыту беларусаў", - рэзюмаваў кіраўнік "Захад-Транснафтапрадукт".
Чытайце таксама:
- Стала вядома, колькі нафты перапрацаваў у 2020 годзе завод "Нафтан"
- РЧ абяцае Беларусі цэны на перавалку нафтапрадуктаў не даражэй Прыбалтыкі
- Беларусь з 1 лютага павышае экспартныя пошліны на нафту