Экспарт беларускай малочнай прадукцыі да 2030 года, верагодна, наблізіцца да $4 млрд. Такі прагноз развіцця малочнай галіны рэспублікі прадаставіў начальнік галоўнага ўпраўлення знешнеэканамічнай дзейнасці Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання рэспублікі Аляксей Багданаў.
Нагадаем, у 2019 годзе малочны экспарт складаў $2,3 млрд. Гэта значыць, за дзесяць гадоў аб'ёмы паставак павінны павялічыцца амаль у два разы. Аднак, як дасягнуць дадзеных паказчыкаў, у той час як асноўным спажыўцом беларускай малочнай прадукцыі з'яўляецца Расія, якая развівае уласную вытворчасць малака? Не сутыкнецца ці Беларусь з адсутнасцю запатрабаванасці сваёй прадукцыі на расійскім рынку і ці атрымаецца ёй дыверсіфікаваць таварныя патокі? Адказы на гэтыя пытанні шукае Sputnik Беларусь.
Пастаўкі растуць, але першае месца ўсё адно ў Расіі
Рост экспарту малочнай прадукцыі Беларусі - гэта адзін з асноўных прыярытэтаў дзяржаўнай праграмы "Аграрны бізнэс", разлічанай на 2021-2025 гады. Праграмай прадугледжана нарошчванне экспартнага патэнцыялу па ўсіх харчовых катэгорыях. Згодна з дакументам, на развіццё аграбізнесу ў бліжэйшыя гады будзе накіравана больш за 284 мільярды беларускіх рублёў (каля $110 млрд).
У апошнія гады Беларусь дасягае пэўных поспехаў у напрамку павелічэння экспартных патокаў. Па дадзеных Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання рэспублікі, у мінулым годзе беларускія экспарцёры адкрылі для сябе 20 новых рынкаў, сярод якіх Кувейт, Марока, Ірландыя, Партугалія, Мальта і іншыя (усяго беларускія прадукты харчавання сёння пастаўляюцца ў 116 краін).
Аднак вядучая доля ў імпарце беларускай малочнай прадукцыі стабільна застаецца ў Расіі - 74,4%. Дарэчы, гэты паказчык дэманструе спад - у 2019 годзе ён перавышаў 78%.
У Беларусі зніжэнне экспарту ў Расію тлумачаць уплывам пандэміі і росквітам расійскай малочнай вытворчасці. "Час дыктуе свае правілы. Расія развівае ўласную малочную жывёлагадоўлю і штогод павялічвае аб'ёмы вытворчасці малака і малочных прадуктаў", - раней заяўляў Аляксей Багданаў.
На яго думку, у бліжэйшы час Беларусь адчуе вострую канкурэнцыю на расійскім рынку, таму краіне важна ўжо цяпер пераарыентаваць пастаўкі малочнай прадукцыі на іншыя дзяржавы.
Розніца ў аб'ёмах
Для зніжэння залежнасці ад расійскага рынку збыту Беларусь на будучыню намеціла экспартную стратэгію "30 - 30 - 30".
Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка рэгулярна нагадвае, што рэспубліцы неабходна выйсці на гэтую экспартную формулу, каб не залежаць ад аднаго канкрэтнага рынку.
"Згодна з гэтай стратэгіі, толькі 30% прадукцыі ў доўгатэрміновай перспектыве будзе пастаўляцца ў краіны Еўразійскага эканамічнага саюза, 30% - у краіны Еўрапейскага саюза, а яшчэ 30% - у іншыя краіны. Справа ў тым, што Расія ўкладвае вялікія сродкі ў развіццё свайго аграрнага бізнесу, расійская малочная вытворчасць дэманструе павелічэнне ў 3% у год (800 тыс. тон - Sputnik), мы бачым прырост яе канкурэнтаздольнасці. Таму доля беларускіх кампаній будзе паступова зніжацца", - растлумачыў генеральны дырэктар расійскага Нацыянальнага саюза вытворцаў малака ("Саюзмалако") Арцём Бялоў.
Па стане на сённяшні дзень, нягледзячы на тое, што беларускія прадукты харчавання пастаўляюцца ў 116 краін, Расія імпартуе амаль усю харчовую прадукцыю рэспублікі. Доля краін СНД (без Расіі) у структуры экспарту харчавання Беларусі складае каля 12%, а доля астатняга разам узятага свету ледзь даходзіць да 14%.
Пазітыўным для Беларусі фактарам, па словах Бялова, з'яўляецца рост паставак у Кітай. Па дадзеных беларускага Мінсельгасхарча, пастаўкі прадуктаў харчавання (у тым ліку малочных) у Кітай за 2020 год выраслі амаль у два разы ў рамках пагаднення аб супрацоўніцтве ў сферы сельскай гаспадаркі. Перспектыва росту экспарту ў кірунку Кітая, безумоўна, ёсць, але сёння экспартныя адпраўкі беларускай харчовай прадукцыі ў Паднябесную і ў Расію непараўнальныя.
Інтэграцыя як шлях да прыбытку
Беларусі неабходна не толькі шукаць новыя рынкі збыту, але і мяняць стратэгію супрацоўніцтва з Расіяй. Такога меркавання прытрымліваецца доктар эканамічных навук, прарэктар Фінансавага універсітэта пры ўрадзе РФ Аляксей Зубец.
"Калі ў 1990-я гады Беларусь актыўна ўваходзіла на расійскі малочны рынак, яна канкурыравала з заходняй прадукцыяй. Сёння сітуацыя змянілася. У Расіі развіваецца імпартазамяшчэнне. За гэтыя гады Расія нарасціла высокатэхналагічную малочную галіну, і сёння не заходнія, а расійскія прадукты канкурыруюць з беларускімі", - тлумачыць ён.
На думку эксперта, калі б краіны ў свой час не стварылі Саюзную дзяржаву, было б лагічна чакаць абмежаванняў на пастаўкі беларускай прадукцыі ў Расію. Аднак у рамках Саюза Расія працягне прадастаўляць свой рынак для Беларусі, каб не дапусціць удару для эканомікі рэспублікі.
"У Беларусі ёсць перавагі для далейшага развіцця малочнай галіны - гэта больш мяккі клімат, спрыяльныя ўмовы для сельскай гаспадаркі. Шмат што залежыць ад інтэграцыі, а яна пакуль буксуе. У будучыні можна разглядаць і пытанні стварэння сумесных малочных прадпрыемстваў, але калі яны будуць эканамічна абгрунтаванымі - гэта значыць, калі абодва бакі атрымаюць эфект", - сказаў на заканчэнне Аляксей Зубец.
Чытайце таксама:
- Мінск і Масква ў снежні падпішуць балансы паставак прадуктаў харчавання на 2021 год
- Сляпнёў: адзіная маркіроўка малочкі ў ЕАЭС можа з'явіцца ў 2021 годзе
- Беларусь хоча хутчэй пачаць прадаваць мяса і малако ў В'етнам