МІНСК, 17 лют – Sputnik. Вярхоўны суд Беларусі пачаў разгляд па крымінальнай справе ў дачыненні да топ-мэнэджараў ААТ "Белгазпрамбанк", перадае карэспандэнт Sputnik з залы суда Маскоўскага раёна Мінска.
Асноўным абвінавачаным па гэтай справе праходзіць экс-кіраўнік банка Віктар Бабарыка. Паведамляецца, што матэрыялы справы складаюць больш за 100 тамоў.
Праваахоўнымі органамі забяспечаны пэўныя меры бяспекі, як растлумачылі ў судзе, - для падтрымання правапарадку. Акрамя гэтага, судом прыняты неабходныя санітарныя меры, звязаныя з пандэміяй каронавіруса: у зале суда ўсіх рассаджваюць з захаваннем сацыяльнай дыстанцыі.
Усе фігуранты гучнай крымінальнай справы, за выключэннем Віктара Бабарыкі, прызналі віну, многія заключылі здзелку са следствам.
Акрамя Бабарыкі, абвінавачанымі праходзяць яшчэ сем чалавек. Гэта топ-менеджэры Белгазпрамбанка Кірыл Бадзей, Сяргей Шабан, Дзмітрый Кузьміч, Аляксандр Ільясюк, Сяргей Дабралет (кіраўнік ТАА "Прыватлізінг") - яны абвінавачваюцца ў атрыманні хабараў і Віктар Кабяк - дырэктар "Актыўлізінга", які абвінавачваецца ў дачы хабараў. Гэтыя абвінавачаныя заключылі дасудовае пагадненне са следствам.
Адзіны, хто не пад вартай, - Аляксей Задойка, пенсіянер, непрацуючы, ён быў затрыманы 1 чэрвеня і знаходзіўся пад вартай па 1 ліпеня, з тых часоў знаходзіцца пад хатнім арыштам.
Віктар Бабарыка знаходзіцца ў далёкай клетцы, ён, як і ўсе астатнія абвінавачаныя, у масцы. Першапачаткова на ім была чорная шапачка, але канвой сказаў зняць яе. Экс-банкір, на першы погляд, не выглядае змяніўшымся.
Бабарыку абараняюць тры адвакаты, яны ў зале суда прыйшлі пазней астатніх абаронцаў. Перад залай суда Дзмітрый Лаеўскі даў каментарый для прэсы, у якім заявіў аб тым, што яго давернік Віктар Бабарыка сваю віну не прызнае і на гэтым будзе будавацца стратэгія абароны.
"Звяртаем увагу, што да гэтага часу ўладамі шмат інфармацыі пра гэты працэс падавалася недакладна, якая не адпавядае сапраўднасці. Мы спадзяемся, што гэты працэс дазволіць усім, хто назірае за ім, пераканацца ў тым, што рэальна доказаў віны няма, складу злачынства няма, абвінавачвання няма, абвінавачванні юрыдычна беспадстаўныя, і ўбачыць сапраўдныя матывы гэтага крымінальнага пераследу", - сказаў Лаеўскі.
У зале суда прысутнічаюць шматлікія журналісты і некалькі дзесяткаў слухачоў, сярод якіх блізкія і знаёмыя абвінавачаных. Таксама прыйшлі паслы шэрагу краін Еўрасаюза. Віктар Бабарыка быў не супраць, каб на судзе вялася відэа- і фотаздымка, але іншыя ўдзельнікі працэсу былі супраць, і суд прыняў рашэнне забараніць яе.
На суд таксама прыйшоў палітолаг Юрый Васкрасенскі, які нейкі час жыў разам з адным з абвінавачаных ў камеры СІЗА КДБ. Ён даў каментарый журналістам:
"Я заўсёды вельмі карэктна адклікаюся пра Віктара Дзмітрыевіча. Але тут няўзброеным вокам відаць, што чалавек лічыць сябе месіяй. Што тычыцца крымінальнай справы, я не ведаю, пра што можна гаварыць і як даказваць сваю невінаватасць, калі ўся твая каманда пайшла на супрацоўніцтва са следствам, распавяла аб усіх фактах злачыннай дзейнасці, заключыла дасудовыя пагадненні".
Хадайніцтва аб замене суддзі
Пасля таго як суддзя высвятліў асобы абвінавачаных, ён задаў ім пытанні аб тым, ці зразумелыя ім правы і абавязкі. Усе абвінавачаныя заявілі, што зразумелыя. Акрамя гэтага, усе абвінавачаныя, у тым ліку і Бабарыка, заявілі, што ўсе згодны на абарону адвакатаў і ва ўсіх было дастаткова часу, каб пагутарыць з абаронцамі.
Адвакат Бабарыка заявіў адвод суду. Па словах Лаеўскага, у яго інфармацыя пра тое, што жонка суддзі Ігара Любавіцкага з'яўляецца адвакатам і працуе ў бюро, якое абараняе аднаго з абвінавачаных. Бабарыка падтрымаў хадайніцтва свайго адваката аб замене суддзі.
Шэраг адвакатаў заявілі суду, што для іх інфармацыя, агучаная адвакатам Лаеўскім, з'яўляецца "нечаканасцю", і адзначылі, што пытанне аб дадзеным хадайніцтве варта аддаць на меркаванне суда. Суд пайшоў у дарадчы пакой. Варта адзначыць, што на гэтым працэсе ёсць запасны суддзя і запасны народны засядацель.
Судовая калегія па крымінальных справах Вярхоўнага суда адмовіла ў задавальненні адводу суддзі Любавіцкага, на чым настойваў адвакат Бабарыкі.
Суду для прыняцця рашэння спатрэбілася каля паўгадзіны.
Выйшаўшы з дарадчага пакоя, суд паведаміў, што калегія засядала з удзелам народных засядацеляў, пракурораў, адвакатаў, і адмовіў у адводзе суддзі Любавіцкага.
Бабарыку пакінулі пад вартай
Адвакат Бабарыкі Святлана Мацкевіч заявіла ў судзе хадайніцтва аб тым, каб на працэс былі дапушчаны незалежныя СМІ. Суд заявіў, што галоснасць працэсу забяспечана.
І толькі трэцім было хадайніцтва абаронцаў Бабарыкі аб змяненні яму меры стрымання. Гэтае хадайніцтва агучыў адвакат Яўген Пыльчанка, ён папрасіў суд адпусціць Бабарыка пад хатні арышт. Паводле яго слоў, Бабарыка знаходзіцца пад вартай 8 месяцаў і ў выпадку змянення яму меры стрымання не будзе рабіць спроб схавацца, перашкаджаць судоваму працэсу. Адвакат адзначыў, што пад хатнім арыштам экс-банкір атрымае магчымасць паўнавартасна мець зносіны з адвакатамі, у СІЗА КДБ яе няма.
Адвакаты абвінавачаных выказалі агульную пазіцыю і падтрымалі хадайніцтва аб змене меры стрымання Бабарыкі, сам абвінавачаны яго таксама падтрымаў. Пракуроры былі супраць таго, каб суд адпусціў экс-банкіра пад хатні арышт, матываваўшы сваю пазіцыю тым, што яго абвінавачваюць па артыкуле за злачынства, якое прадстаўляе павышаную грамадскую небяспеку. Частка абвінавачаных сказала, што не супраць, частка адказала: на меркаванне суда. Суд пайшоў у дарадчы пакой.
Суд не змяніў Бабарыку меру стрымання і пакінуў яго пад вартай. Абвешчаны перапынак на паўтары гадзіны.
Адвакаты просяць зняць арышт з маёмасці
Адразу пасля паўтарагадзіннага перапынку ў судзе адвакат Бабарыкі Лаеўскі заявіў хадайніцтва аб зняцці арышту з маёмасцi дачкі яго даверніка. Пастанову на накладанне арышту на кватэру і гараж дачкі Бабарыкі выпісаў следчы КДБ. Па словах абаронцы, гэта маёмасць набыта на законных падставах.
Бабарыка у сваю чаргу заявіў, што "цалкам падтрымлівае хадайніцтва аб зняцці арышту", а таксама лічыць накладанне арышту на кватэру і гараж дачкі "ціскам на яго" з боку следства КДБ. Пракурор заявіў, што няма падстаў здымаць арышт. Суд пайшоў у дарадчы пакой для прыняцця рашэння.
Параіўшыся у дарадчым пакоі каля 20 хвілін, суд адмовіў у задавальненні хадайніцтва аб зняцці арышту з маёмасцi дачкі. Адвакат Лаеўскі адразу ж пачаў заяўляць новае хадайніцтва аб зняцці арышту з маёмасці сына Бабарыкі Эдуарда. Гаворка ідзе пра арышт дома.
Судовая калегія Вярхоўнага суда прыйшла да высновы адмовіць у хадайніцтве аб зняцці арышту на некалькі кватэр і зямельных участкаў, гараж і яшчэ адно памяшканне, якія запісаны на сына Бабарыкі. Гэта было пятае хадайніцтва абароны.
Тры дні для генпракуратуры
У судзе было заяўлена яшчэ адно, шостае хадайніцтва адвакатаў Бабарыкі. Адвакат Пыльчанка папрасіў суду даць магчымасць больш дэталёва азнаёміцца з матэрыяламі справы і дазволіць фатаграфаваць іх. Сваё хадайніцтва ён матываваў тым, што ў справе 122 тамы і шмат эканамічных дакументаў, у тым ліку на замежных мовах. Ён нагадаў суду аб спаборнасці працэсу і роўных умовах для пракурораў і адвакатаў.
На што пракурор Сяргей Гіргель заявіў, што дадзеная справа ў генпракуратуры была толькі тры дні, а адвакаты і абвінавачаныя з ёй знаёміліся больш за месяц, і папрасіў суд адмовіць у задавальненні хадайніцтва. Суд, параіўся на месцы і адмовіў. Таксама было адмоўлена ў сёмым хадайніцтве - аб прыцягненні яшчэ двух асоб у якасці сведак.
Яшчэ адно хадайніцтва адвакатаў Бабарыкі - далучыць скаргі адвакатаў на публікацыі ў СМІ, якія тычыліся гэтай справы. Акрамя гэтага, адвакат заявіў, што кадры з залы суда, як у клетку ўводзяць абвінавачаных у наручніках, фарміруюць негатыўнае стаўленне ў грамадстве. Суд задаволіў хадайніцтва часткова.
Хадайніцтваў у іншых абвінавачаных і іх адвакатаў не было.
Заявіў два хадайніцтвы сам Бабарыка
Першае хадайніцтва Бабарыкі складаецца ў тым, каб прадастаўляць адзін дзень у тыдзень для абмеркавання з адвакатамі планавання судовага працэсу. Па словах Бабарыкі, у яго і адвакатаў з-за каронавіруса і іншых абставін не было паўнавартасных зносін. Адвакат Лаеўскі падтрымаў свайго даверніка і заявіў, што яны былі пазбаўлены канфідэнцыйных зносін у СІЗА КДБ на стадыі папярэдняга расследавання.
Яшчэ адно хадайніцтва Бабарыкі - дазволіць жэстыкуляваць ў судзе. "Я чалавек эмацыянальны, я жэстыкулюю, а канвой мне робіць заўвагі", - сказаў абвінавачаны. Суддзя дазволіў яму жэстыкуляваць падчас адказаў пры допытах у судзе, а ў астатні час - падпарадкоўвацца патрабаванням канвою.
Пракурор пачаў агучваць абвінавачванне Бабарыкі
Як вынікае з абвінавачвання, Бабарыка ў перыяд з 1 студзеня 2004 года па чэрвень 2020-га стварыў устойлівую групу з шэрагу супрацоўнікаў банка і кіраваў ёй з мэтай атрымання матэрыяльных каштоўнасцей у выглядзе грашовых узнагароджанняў - хабару.
"Матэрыяльныя каштоўнасці перадаваліся выключна ў сувязі з займаемым службовым становішчам за выкананне ў інтарэсах таго, хто дае хабар, і асоб, што ім прадстаўляюцца, пэўных дзеянняў, а таксама спрыяльнае вырашэнне пытанняў, якія ўваходзяць у службовую кампетэнцыю", - заявіў пракурор.
Пракурор прачытаў толькі пачатковую частку абвінавачвання - каля 20 хвілін, а пасля суддзя абвясціў перапынак да 11:00 чацвярга. Абвінавачванне Бабарыкі напісана на 340 старонках. Пракурор пакуль не дайшоў да той часткі, дзе называюцца сумы хабараў. Раней паведамлялася, са спасылкай на следства КДБ, што ў матэрыялах справы фігуруюць хабары ў памеры 2,5 мільёнаў долараў.
Справа Белгазпрамбанка
Фінансавая міліцыя КДК прыйшла з вобыскамі ў Белгазпрамбанк, які раней узначальваў Бабарыка, 11 чэрвеня 2020 года.
Крымінальную справу Бабарыкі і іншых абвінавачаных расследаваў КДБ, экс-банкіру было прад'яўлена абвінавачванне ў атрыманні хабару ў асабліва буйным памеры арганізаванай групай асобаў, а таксама ў легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам у асабліва буйным памеры.
Раней тое, што адбываецца ў Белгазпрамбанку пракаментавалі асноўныя акцыянеры - Газпром і Газпромбанк. У сумесным рэлізе кампаніі заявілі аб супрацьзаконным назначэннi часовай адміністрацыі і аб парушэнні ўладамі Беларусі як беларускага заканадаўства, так і дамоваў ЕАЭС.