Беларускія вучоныя пачалі праводзіць даследаванні таго, чым хварэлі старажытныя беларусы, і прыйшлі да высновы, што медыцына таго часу была на дастаткова высокім узроўні развіцця.
Супрацоўнікі інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук РБ не толькі паказалі карэспандэнтам Sputnik самы стары чэрап чалавека, знойдзены на тэрыторыі сучаснай Беларусі, але і распавялі, якія захворванні былі ў старажытных людзей.
Гісторыя хваробы - на касцях
"Па знойдзеных астанках можна вызначыць захворванні, якімі пакутавалі людзі ў старажытнасці, - гэта ўзроставыя змяненні пазваночніка, суставаў, захворванні зубасківічнай сістэмы - карыес, абсцэс сківіцы, траўмы, таксама можна ўбачыць посттраўматычныя змены", - распавяла Sputnik аспірант аддзела антрапалогіі Інстытута гісторыі НАН РБ Дар'я Грыцкевіч.
Паводле яе слоў, у цяперашні час яна працуе над дысертацыяй, прысвечанай тэме хвароб старажытнага насельніцтва беларускага Падзвіння ў XIV-XVIII стагоддзях.
Навуковец патлумачыла: даследаванні астанкаў старажытных людзей, якія жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі, паказалі, што захворванні залежалі ад шматлікіх фактараў, у тым ліку і ад рацыёну харчавання і ад фізічнай актыўнасці.
Распавядаючы пра даследаванні, малады гісторык адзначыла, што па знойдзеных фрагментах шкілета можна вызначыць, што чалавек быў ваяром альбо падвергся нападзенню з боку ворагаў, якой гаспадарчай дзейнасцю ён займаўся.
"На касцяных рэштках і праз многія стагоддзі застаюцца характэрныя траўмы, якія кажуць пра дзіцячыя захворванні, перанесеныя прыродныя катаклізмы. Усё адлюстроўваецца на арганізме чалавека. Вывучэннем гэтага займаецца такая галіна антрапалогіі, як палеапаталогія", - адзначыла суразмоўца агенцтва.
Паводле яе слоў, даследаванні паказваюць, што ўзровень старажытнай медыцыны быў на даволі высокім узроўні.
"Мне з навуковага пункту гледжання складана судзіць, якія аперацыі маглі рабіць старажытныя людзі. Але я магу з вялікай доляй упэўненасці сказаць, што нейкую першую медыцынскую дапамогу яны аказвалі. Ёсць прэцэдэнты гаення вельмі сур'ёзных траўм, былі выпадкі, калі мы знаходзілі чарапы, дзе была траўма з адрывам часткі косткі. Потым гэтая пласціна была вернута назад і выдатна зажыла. Але след дэфармацыі застаўся, і мы, сучасныя навукоўцы, можам гэта ясна назіраць", - сказала суразмоўца агенцтва.
Пры гэтым яна паведаміла, што самыя распаўсюджаныя траўмы ў старажытнасці, якія можна вызначыць па знойдзеных астанках, - гэта пераломы канечнасцей і ключыц.
След пандэміі
Адказваючы на пытанне аб тым, ці змогуць навукоўцы праз некалькі стагоддзяў вызначыць, што сучасныя людзі хварэлі на каронавірус, Дар'я Грыцкевіч адзначыла, што гэта малаверагодна.
"Баюся, што не могуць вызначыць, ці хварэў чалавек на каронавірус. Каронавірусная інфекцыя на касцях не будзе адлюстроўвацца. Для таго, каб хвароба адбілася на касцяным матэрыяле, яна павінна перайсці ў хранічную форму і жыць разам з чалавекам на працягу многіх месяцаў ці гадоў", - патлумачыла навуковец.
Чэрап узростам 3,5 тысячы гадоў
У якасці прыкладу таго, як навукоўцы могуць візуальна вызначыць па касцяных астанках, чым хварэў старажытны чалавек, аспірант Грыцкевіч прадэманстравала чэрап "старажытнага шахцёра". Гэта самы старажытны чэрап, які быў знойдзены на тэрыторыі Беларусі, яму каля 3,5 тысячы гадоў.
"На першы погляд можна сказаць, што ў яго былі праблемы з зубамі. Яны былі настолькі сур'ёзнымі, што маглі прывесці да хранічнага сінусіту", - сказала навуковец.
Паводле яе слоў, змяненні надброўных дуг кажуць пра тое, што ў чалавека магло развіцца інфікаванне лобных пазух, так званы франтыт. "Акрамя гэтага, можна зрабіць выснову, што запаленне надкосніцы магло адбыцца ў выніку таго, што чалавек расчэсваў месцы знаходжання насякомых на лбе, і была занесена інфекцыя", - сказала аспірантка.
У сваю чаргу навуковы супрацоўнік аддзела антрапалогіі і экалогіі Інстытута гісторыі НАН Беларусі Мікалай Памазанаў распавёў, што гэты самы старажытны чэрап на тэрыторыі Беларусі, быў знойдзены каля вёскі Краснае Сяло Ваўкавыскага раёна Гродзенскай вобласці падчас археалагічных раскопак старажытнай крэменіздабыўной шахты бронзавага веку. Паводле яго слоў, таму яго называюць "старажытным шахцёрам".
Паводле яго слоў, гэтай старажытнай знаходцы ў наступным годзе спаўняецца 60 гадоў. Шкілетаваныя астанкі "старажытнага шахцёра" былі выяўлены беларускім археолагам Міхасём Чарняўскім (1938-2013) у 1962 годзе. Памазанаў распавёў, што беларускія навукоўцы правялі рэканструкцыю знешнасці па чэрапе, аднавілі аблічча старажытнага беларуса, і паабяцаў у наступны раз расказаць навуковыя сакрэты аб "старажытным шляхцічы" і "тураўскай князёўне", адноўленыя вобразы якіх захоўваюцца ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі.
Чытайце таксама:
- "Называць скарбам рана": цікавыя прадметы знайшлі ў старадаўнім склепе Гродна
- Гродзенскія археолагі знайшлі пячатку Уладзіміра Манамаха
- Археолагі ўпершыню знайшлі цэлую бронзавую шпільку жалезнага веку ў Беларусі