Ветэран распавёў, як дзякуючы інфаркту застаецца бадзёрым ў 101 год

Фёдар Мінавіч Лісоўскі прайшоў Вялікую айчынную вайну з першага да апошняга дня, ваяваў на трох франтах. Sputnik пагутарыў з ветэранам і даведаўся пра голад, які той часта адчуваў, невытлумачальным шанцаванні і інфаркце, дзякуючы якому Лісоўскі да гэтага часу знаходзіцца ў добрай фізічнай форме.

Фёдар Лісоўскі нарадзіўся ў вёсцы Малатынь Аршанскага раёна. У сям'і Лісоўскіх было тры сыны і дзве дачкі.

"Бацька быў непісьменным, але заўсёды казаў мне, каб я вучыўся, а ён паспрабуе дапамагаць мне матэрыяльна. Наколькі памятаю, жылі мы тады надгаладзь, ад голаду нават памёр адзін з маіх братоў", - паведаміў ветэран.

У 1939 годзе Лісоўскі скончыў Смальянскі сельгастэхнікум і атрымаў прафесію агранома. Не паспеў малады чалавек папрацаваць па спецыяльнасці, як яго прызвалі ў армію.

"Разам са мной з вёскі заклікалі яшчэ семярых хлопцаў. З вайны вярнуліся толькі трое: адзін без рукі, другі без нагі, а ў мяне былі раненне і кантузія", - адзначыў Лісоўскі.

Практычна адразу пасля прызыву маладога чалавека адправілі ў школу малодшых камандзіраў. Як адзначыў Фёдар Мінавіч, сваю ролю адыграла сярэдняя адукацыя, якая ў тыя гады была рэдкасцю. Пасля школы Лісоўскі атрымаў званне малодшага сяржанта. Калі падыходзіў дэмбель, пачалася вайна.

 

У пачатку вайны малодшы сяржант Фёдар Лісоўскі служыў у чыгуначных войсках на Заходнім фронце, камандаваў аддзяленнем з 12 чалавек 6-га асобнага чыгуначнага батальёна.

"У нашы абавязкі ўваходзіла будаваць масты пры наступе і падрываць іх пры адступленні. На ўзвядзенне моста ў нас сыходзіла месяца паўтара, але затое масты атрымліваліся моцныя, многія яшчэ доўга служылі пасля вайны", - паведаміў ветэран.

Падрываць масты атрымлівалася хутчэй, але і нашмат небяспечней. Па словах Фёдара Мінавіча, яго аддзяленне заўсёды было на адлегласці ад асноўных войскаў, як бы замыкала іх. Атрымліваючы заданне, салдаты сыходзілі яго выконваць, але пры гэтым ні паўнавартаснай ежы, ні абмундзіравання ў іх не было.

"Паколькі мы заўсёды былі па-за асноўнымі сіламі, нас не кармілі, даводзілася здабываць ежу самім: часам нешта збіралі, часам лавілі рыбу, часам палявалі. Адзін раз ад голаду двое маіх байцоў скралі мяшок мукі з таварнага цягніка, іх ледзь не расстралялі, ледзь абараніў рабят", - адзначыў Фёдар Мінавіч.

Па словах ветэрана, з абмундзіраваннем у іх аддзялення таксама былі праблемы, замест формы ім выдалі вайсковыя ватнікі, штаны і чаравікі, зверху "перавязаныя чымсьці чорным".

"Думаю, калі б мяне своечасова не накіравалі вучыцца ў гвардзейскае вучылішча, я б памёр, паколькі сіл станавілася ўсё менш", - прызнаўся ветэран.

Па ўспамінах ветэрана, у пачатку вайны парадак у войсках яшчэ быў, але калі пачалося масавае адступленне, многія салдаты страцілі свае часткі, і на дарогах можна было сустрэць велізарную колькасць вайскоўцаў, якія адбіліся ад сваіх частак. Каб вяртаць такіх салдат у шэрагі якія ваююць, амаль на кожным перакрыжаванні, на кожнай дарозе дзяжурылі афіцэры, якія збіралі салдат у групы і зноў адпраўлялі на фронт.

Фёдару Мінавічу пашанцавала: у канцы лета 1942 года іх аддзяленне, ад якога засталося некалькі чалавек, на адным з перакрыжаванняў спыніў маёр і накіраваў маладога Лісоўскага ў 1-е гвардзейскае Чырвонасцяжнае мінамётна-артылерыйскае вучылішча імя Красіна на перападрыхтоўку.

"Выпусцілі" адтуль Лісоўскага старшыной. Служыць маладога чалавека накіравалі на 4-й Украінскі фронт памочнікам камандзіра ўзвода 4-га дывізіёна 31-й асобнай гвардзейскай мінамётнай брыгады. Пад яго пачаткам знаходзіліся так званыя "Гвардзейскія "Кацюшы"- рэактыўныя сістэмы залпавага агню" БМ-31-12 ".

Старэйшыя сёстры, а дакладней браты, паколькі "Гвардзейскіх "Кацюш" называлі і " Андрюшамі", адрозніваліся ад звычайных "Кацюш" іншымі накіроўвалымі, сістэмай пуску і больш магутнымі снарадамі, якія важылі 92 кілаграма.

Па словах Лісоўскага, машына выстрэльвала 12 снарадаў за лічаныя секунды. Салдаты хадзілі глядзець, што застаецца пасля залпу некалькіх "Гвардзейскіх "Кацюш". Як адзначыў Фёдар Мінавіч, ад ворага нічога не заставалася, уся зямля была цалкам «перамалат і выпалена".

"Калі мы выпускаліся з вучылішча, усе падпісалі паперы аб тым, што, калі раптам вораг будзе побач, мы загінем, але машыны альбо снарады ў рукі немцам не аддадзім", - паведаміў ветэран.

Лісоўскі камандаваў разлікам з чатырох машын. З гэтымі ж машынамі Фёдар Минович дайшоў да Берліна, ваюючы ўжо на 2-м Беларускім фронце. Сам горад гвардзейцам абстрэльваць не дазволася, паколькі ад яго тады наогул магло нічога не застацца.

"Мяне вельмі здзівіла Германія. Нават тады ў іх былі чыстыя вуліцы і асфальт, я яшчэ падумаў: хто ўсё гэта мяце і прыбірае? Платы акуратна пафарбаваныя, у той час, калі ў нас мала хто мог пафарбаваць сабе аконныя рамы. А ў падвалах ў немцаў велізарная колькасць закатак і саленняў, якіх мы тады яшчэ не рабілі", - прызнаўся ветэран.

Паколькі Фёдар Лісоўскі быў аграномам, пасля вайны яго адправілі ў Познань. Там яму далі ў падпарадкаванне 12 салдат і пару дзесяткаў грамадзянскіх, якіх у свой час немцы сагналі на работу ў Германію. Задача перад старшыной стаяла наступная: яму трэба было стварыць на тэрыторыі аднаго з панскіх маёнткаў нешта накшталт фермы, каб карміць савецкіх салдат, якія вярталіся праз Познань.

"Для гэтага мы сабралі ўсю жыўнасць, якую пакідалі уцякаючы адтуль палякі, і пачалі патроху развіваць ферму", - паведаміў ветэран.

Праз некаторы час гаспадарка настолькі адужэла, што Лісоўскі мог частаваць салдат вэнджанымі кумпякамі. Нягледзячы на ​​тое, што Фёдару палякі прапаноўвалі застацца, паколькі бачылі, наколькі добра ён спраўляецца з гаспадаркай, але франтавік хацеў дадому. Вярнуўшыся, Фёдар убачыў, што ў жывых засталіся толькі маці і сястра, а каля дома нават няма даху.

"Найбольш складана было знайсці працу, усе месцы занялі мясцовыя партызаны, якія ўвесь час знаходзіліся тут, і я не мог нікуды ўладкавацца", - падзяліўся ўспамінамі Лісоўскі.

Тады Фёдар пайшоў да аднаго, які быў старшынёй калгаса, і папрасіў даць яму хоць якую-небудзь працу. Сябар прапанаваў Лісоўскаму адзіную пасада - кіраваць палявымі працамі ў чатырох вёсках, і даў аклад ў 40 рублёў.

"Гэта былі вельмі маленькія грошы! Для параўнання: тады ў Оршы невялікая міска кіпеню з чатырма кавалачкамі бульбы каштавала рубель. Праз некаторы час на глебе голаду ў мяне здарыўся інфаркт", - распавёў ветэран.

У бальніцы Лісоўскага выхадзіць на працягу некалькіх месяцаў, а лекары паказалі яму практыкаванні "ад інфаркту", якія Фёдар Мінавіч робіць з тых часоў штодня.

Пасля бальніцы Лісоўскі зноў прыйшоў да сябра і паведаміў, што доўга на такім заробку не працягне. Тады старшыня вырашыў адправіць яго на "Курсы ўдасканалення аграномаў" у Горкі. Там Фёдара Мінавіча не толькі павінны былі нармальна карміць, але за ім захоўваўся аклад ў 40 рублёў.

Пасля вучобы Фёдар Мінавіч пайшоў уверх па кар'ернай лесвіцы, аж да інструктара Віцебскага абкама партыі. У Лісоўскага шмат падзяк і грамат, і на кожным новым месцы начальства адзначала яго прафесіяналізм.

Праз некалькі гадоў пасля вайны Фёдар Минович ажаніўся на аднавяскоўцы, якая была на пяць гадоў за яго маладзейшая. Прычым дзяўчына перад вяселлем паставіла ўмову, што выйдзе замуж толькі ў тым выпадку, калі Лісоўскі забярэ ў сям'ю яе малодшых сясцёр, пра якіх яна клапацілася пасля смерці бацькоў. Лісоўскі пагадзіўся, не раздумваючы. Неўзабаве пасля вяселля ў пары нарадзіўся першынец.

"Было вельмі цяжка: працаваў я адзін, а ў сям'і нас было сем чалавек. Прыходзілася працаваць на некалькіх работах і брацца за ўсе, што прапаноўвалі", - адзначыў Фёдар Мінавіч.

Пасля таго, як сям'я "устала на ногі" нарадзіліся яшчэ двое сыноў.

На жаль, старэйшы сын Фёдара Мінавіча памёр даволі рана. З часам раз'ехаліся астатнія дзеці, а ў 80-х памерла і жонка ветэрана, з тых часоў Лісоўскі нават не задумваўся пра тое, каб ажаніцца яшчэ раз.

Зараз Фёдар Мінавіч жыве адзін, ежу ветэрану перыядычна прыносяць дзеці.

"Я шчаслівы чалавек, у мяне ёсць дзеці, унукі і праўнукі", - адзначыў суразмоўца.

"Ведаеце, на вайне мне так шанцавала, што я паверыў у Бога", - прызнаўся Фёдар Мінавіч.

Па словах ветэрана, за яго службу было шмат выпадкаў, калі ён абсалютна выпадкова заставаўся жывы, а вакол многія, а, часам, і ўсе, гінулі.

Адзін з такіх выпадкаў адбыўся ў сярэдзіне вайны. На адным з прывалаў сталі рыхтаваць абед, а Фёдар Мінавіч адышоў у кусты. У гэты час незразумела адкуль узяўся бамбавік і скінуў бомбу, і ўсе, акрамя яго, загінулі.

"Падобны выпадак адбыўся і ў пачатку вайны. Мы ехалі на фронт, на цягнік наляцеў нямецкі бамбавік і падарваў пярэднія вагоны. Вакол агонь, усе, хто застаўся жывы, пабеглі да рова, і амаль усіх "выкасіў" нямецкі пілот. А я не пабег , паколькі не мог прымусіць сябе гэта зрабіць пад абстрэлам, і прыціснуўся да кола цягніка. Гэта мяне і выратавала ", - распавёў ветэран.

Ветэран памятае мноства падобных выпадкаў, якія адбыліся з ім падчас вайны, і за тое, што застаўся жыць, удзячны лёсу.

"У свае гады я жыву, як калісьці на вайне: дзень пражыў - дзякуй", - прызнаўся ветэран.

Фёдар Мінавіч старанна сочыць за сабой з тых часоў, як у саракавых у яго здарыўся інфаркт. Алкаголь ён заўсёды не любіў, а паліць кінуў у пачатку вайны.

"Вядома, у мяне і спадчыннасць добрая: калі быў зусім дзіцем, у нас у доме жыла бабуля, бацькі казалі, што ёй тады было больш за 100 гадоў! Але, як цяпер памятаю: валасы чорныя, ніводнай сівінкі, а зубы белыя, роўныя ", - успамінае Лісоўскі.

Фёдар Мінавіч падтрымлівае фізічную форму дзякуючы зарадцы, якой навучылі лекары ў шпіталі, дзе ён ляжаў калісьці з інфарктам. Да апошняга часу ветэран штодня хадзіў пешшу па два кіламетры. Зараз ногі сталі менш слухацца, але ён усё роўна працягвае гуляць вакол дома.

Нягледзячы на ​​шаноўны ўзрост, перажытыя падзеі і некаторыя праблемы са здароўем, Фёдар Лісоўскі працягвае верыць, што свет складаецца, у асноўным, з добрых людзей і радуецца, калі пра яго ўспамінаюць не толькі сваякі, але і проста знаёмыя. У свае 101 ветэран перажывае, калі дрэнна атрымліваецца на фотаздымках, паколькі далёка не малады, і просіць не здымаць яго буйным планам, а ў артыкуле апублікаваць фота дзесяцігадовай даўніны, калі ён быў яшчэ поўным энергіі 90-гадовым мужчынам.