Аб некаторых нюансах маючых адбыцца выбарчых кампаній у інтэрв'ю карэспандэнту Sputnik распавяла старшыня Цэнтрвыбаркама Беларусі Лідзія Ярмошына.
Яна паведаміла, што рэспубліканскі рэферэндум па прыняцці новай рэдакцыі Канстытуцыі, хутчэй за ўсё, пройдзе ў лютым наступнага года, а на яго арганізацыю спатрэбіцца адзін месяц.
"На падрыхтоўку рэферэндуму патрабуецца 30 дзён па законе. Таму, калі ён пройдзе ў лютым, а відавочна, так і будзе, то яго абвесцяць у студзені", - сказала кіраўнік ЦВК.
На думку Ярмошынай, "гэта цалкам нармальна пасля таго, як народ паслабіцца, адпачне на святах".
Нескладаны працэс
Па словах Ярмошынай, працэс арганізацыі дадзенай палітычнай кампаніі нескладаны. Усе функцыі тэрытарыяльных камісій будуць выконваць тыя, якія ўтвораны для выбараў дэпутатаў мясцовых саветаў. З'явяцца дадатковыя раённыя камісіі ў гарадах.
"Трэба толькі стварыць участковыя і скласці спісы выбаршчыкаў. ЦВК надрукуе бюлетэні. Тэксты праекта Канстытуцыі будуць апублікаваныя ў СМІ", - дадала яна.
Каб рэферэндум быў прызнаны адбыўшымся, трэба каб прагаласавала больш за палову выбаршчыкаў з ліку унесеных у спісы, нагадала кіраўнік Цэнтрвыбаркама.
Агітацыя за і супраць
Ярмошына паведаміла, што напярэдадні рэферэндуму будзе дазволена агітацыя як за яго правядзенне і прыняцце рашэння, так і супраць.
"Яе можна арганізоўваць у месцах, адведзеных для правядзення грамадска-масавых мерапрыемстваў. Дарэчы, тут абсалютна агульны парадак для падобных сходаў. Там можна агітаваць і за, і супраць", - адзначыла кіраўнік ЦВК.
Яна ўдакладніла, што сапраўды гэтак жа выканаўчымі органамі будуць адведзены месцы ў закрытых памяшканнях на тэрыторыі кожнага горада, раёна для сустрэч выбаршчыкаў, дзе яны таксама могуць агітаваць.
"Яны адзін з адным сустракаюцца, па сутнасці справы. Могуць мець зносіны з прадстаўнікамі грамадскіх аб'яднанняў, могуць запрасіць дэпутата. Усё залежыць ад арганізатара. А гэта той, хто выступае з ініцыятывай правядзення такога сходу, абмеркавання. Усе на роўных", - падкрэсліла Ярмошына.
Яна дадала, што ў СМІ таксама можна агітаваць за і супраць. Але закон не дае гарантаваных абавязацельстваў па прадастаўленні, напрыклад, газетных плошчаў або часу ў тэле- і радыёэфіры, адзначыла старшыня Цэнтральнай камісіі. "Ні тым, ні іншым. Але калі пададуць адным, то дадуць і іншым. Усё гэта па дамоўленасці з кіраўніцтвам СМІ. Праўда, ведаеце, у эпоху інтэрнэту гэта наогул не мае ўжо вызначальнага значэння", - лічыць Ярмошына.
Адной графой
Нагадаем, што новая рэдакцыя Канстытуцыі прадугледжвае цэлы блок паправак. Змены будуць унесеныя ў раздзелы Асноўнага закона, якія тычацца паўнамоцтваў прэзідэнта, парламента, урада, мясцовага кіравання і самакіравання.
Аднак у бюлетэні ўвесь пералік навацый будзе пазначаны толькі ў адным пытанні. Што ж рабіць выбаршчыку, калі ён згодны з імі толькі часткова?
Адказваючы на гэтае пытанне, Ярмошына падкрэсліла, што "калі з чымсьці не згодны, то, значыць, будзе галасаваць супраць усіх паправак".
"Вы ўявіце сабе, што бюлетэнь стане цэлай кніжкай. Колькі тады трэба адводзіць кожнаму выбаршчыку часу для галасавання? Вядома, гэта немагчыма", - сказала яна.
Калі пытанняў трохі, альбо яно адно, як гэта было ў 2004 годзе пры ўнясенні змяненняў у Канстытуцыю ў дачыненні да магчымасці абрання адной і таой жа асобы прэзідэнтам, то ўсё зразумела і дакладна патлумачана.
"Нават было зразумела, каму даецца такое права. Але давайце зыходзіць з таго, што большасць грамадзян не з'яўляюцца юрыстамі. І яны павінны ўхваляць праект Канстытуцыі ўсё-ткі ў цэлым", - лічыць старшыня ЦВК.
На яе думку, "калі ўсё гэта будзем разбіраць па тэхнічных дэталяў, то ўвогуле не прымем ніколі гэты Асноўны закон". Таму што нейкія пытанні не будуць набіраць кваліфікаванай большасці галасоў, патлумачыла Ярмошына.
УНС
У новай Канстытуцыі плануецца замацаваць статус Усебеларускага народнага сходу і надзяліць яго пэўнымі паўнамоцтвамі. Напрыклад, прапануецца даць яму права аб'яўляць імпічмент прэзідэнту. Зараз гэта ў кампетэнцыі парламента.
"У Выбарчым кодэксе гэтага, натуральна, нічога няма. Заканадаўства пасля будзе мяняцца істотным чынам", - паведаміла Ярмошына.
Яна падкрэсліла, што "пакуль Усебеларускі сход не мае таго статусу, якім надзяляюцца агульныя выбары". Усё гэта рэгулявалася адпаведнымі ўказамі прэзідэнта і пастановамі Саўміна. Цяпер важна, якія прынцыпы вызначыць новы праект Канстытуцыі.
"Так, гэта будзе абіраемы орган. Праўда, выбары яго складу могуць не патрапіць на адзіны дзень галасавання. А можа, і патрапяць", - сказала старшыня ЦВК. Паводле яе слоў, калі будзе ўстаноўлена, што УНС з'яўляецца пастаянна дзеючым органам, то яго дэлегатаў можна абіраць ў той жа адзіны дзень.
"Па такім жа прынцыпе, як і выбіраюцца дэпутаты парламента", - дадала яна.
Імпічмент
Што тычыцца прадастаўлення права УНС аб'яўляць імпічмент прэзідэнту, то гэта пакуль толькі ініцыятыва, падкрэсліла Ярмошына.
"Можа быць яно і правільна. Усебеларускі сход больш масавы орган. Прэзідэнта абірае ўвесь народ, а ў парламенце, напрыклад, сабраліся 110 палітыкаў. Кіраўнікі партыйных фракцый дамовіліся паміж сабой", - заявіла старшыня ЦВК.
Яна адзначыла, што тады, па сутнасці, некалькі чалавек будуць зрынаць законна абранага прэзідэнта, за якога прагаласавала сем мільёнаў выбаршчыкаў.
"УНС усё-ткі вызваліць гэты інстытут імпічменту ад непатрэбнага авантурызму, палітыканства і непрадуманых рашэнняў. Думаю, гэта абсалютна дакладна. Жыццё гэта дыктуе", - упэўненая Ярмошына.
Аб адзіным дне галасавання
Як паведамлялася раней, пасля прыняцця парламентам папраўкі ў Канстытуцыю аб увядзенні адзінага дня галасавання выбары дэпутатаў усіх узроўняў і сенатараў будуць сумешчаны.
Нагадаем, што членаў Савета Рэспублікі павінны абіраць дэпутаты мясцовага ўзроўню на пасяджэннях.
Па словах Ярмошынай, арганізаваць усё гэта тэхнічна нескладана. Справа ў тым, што выбіраць сенатараў будуць дэпутаты мясцовых саветаў адыходзячага склікання. "У адзіны дзень галасавання іх паўнамоцтвы яшчэ захоўваюцца. Яны захоўваюцца да правядзення першай установачнай сесіі. Таму ўсё адбудзецца ў адну нядзелю", - паведаміла старшыня Цэнтральнай камісіі.
Чытайце таксама: