МІНСК, 7 чэр – Sputnik. У Facebook выдаляюць каментарыі, а часам і акаўнты. Чаму - часцяком незразумела, але, як лічаць многія, гэта звязана з палітычнымі перавагамі цэнзараў. Некаторыя тэмы асабліва "бананебяспечныя". У прыватнасці, мадэратары відавочна спачуваюць украінскім нацыяналістам. РІА Навіны даведвалася, хто чытае нас у сацыяльнай сетцы, акрамя карыстальнікаў.
Анананімнае правасуддзе
Расійска-ізраільскаму публіцысту і гісторыку Арцёму Кірпічонку на днях зачынілі доступ ужо да другога акаўнта. Забанілі пасля паста пра сітуацыю ў Беларусі. "Рэцыдывістам я стаў не адразу, доўга быў звычайным чалавекам, а цяпер ужо можна наколкі набіваць, - іранізуе ён. - Я дастаткова актыўны блогер, у Facebook перайшоў з ЖЖ у 2017-2018-м. На першым часе не было нараканняў, затым мой акаўнт зачынялі на дзень, на тыдзень. Часцей за ўсё - за Блізкі Усход".
Працытаваў неяк гістарычны дакумент, дзе ўтрымліваліся абразлівыя мянушкі, - бан. Ён не спрабаваў дапячы апаненту, наадварот, хацеў паказаць, што такую лексіку без сарамлівасці ўжывалі ў мінулым.
"Далей было так: два месяцы "на волі", потым - "ходка". Так я стаў "джэнтльменам удачы Фэйсбука". Былі даносы з закрытых груп, пасля каментарыяў там прыляталі баны. Я абскардзіў, але прыходзілі аўтаматычныя адказы ў духу "вы прызнаны вінаватым", і ўсё. Такое ананімнае правасуддзе", - кажа блогер.
Часам проста выразалі каментарыі. "Я ўзгадаў эпізод лінчавання на Еўрамайдане львоўскага камсамольца. Усё выдалілі, але не за сцэны жорсткасці, а за недакладную інфармацыю. Абсалютна незразумелая логіка мадэрацыі. Такое ўражанне, што як толькі цябе заўважылі, ужо не выкруцішся, рана ці позна акаўнт зачыняць. Два разы трапіўся, далей дарога адна - у бан", - адзначае Кірпічонак.
Ён завёў паралельны акаўнт. "Паказаў сябе на іўрыце, але было відаць, што гэта ўліковы запіс рэальнага чалавека. Неяк раніцай заходжу і чытаю: "Каб прадухіліць неналежнае выкарыстанне Facebook, мы часова абмежавалі доступ". Спрабую ўстанавіць кантакт з адміністрацыяй, пакуль беспаспяхова". Кірпічонак так і не зразумеў, за што менавіта выразалі яго пасты і каментарыі, чаму забанілі.
Украінскі журналіст Павел Волкаў таксама пазбавіўся ўліковага запісу ў Facebook - пасля таго, як апублікаваў артыкул пра сувязі ўкраінскіх мадэратараў з ультраправымі і размясціў відэа свайго выступлення пра гэта ў бундэстагу. "Выдалілі, патлумачыўшы, што парушыў правілы супольнасці - якія, невядома да гэтага часу. Я, натуральна, накіраваў скаргу. Але яны хітра паступаюць: адказваюць, што ў іх з-за кавіда мала людзей, таму апрацоўка запыту зойме "некаторы час", таксама незразумела які", - распавядае ён.
Пра гэта ж - сімпатыях цэнзараў да ўкраінскіх нацыяналістаў - напісаў у канцы сакавіка журналіст Андрэй Манчук. Яго пост назвалі хлуснёй і схавалі. У траўні акаўнт выдалілі. На днях забанілі і другі ўліковы запіс.
Не толькі добраахвотнікі, але і ФБР
Украіну пастаянна абмяркоўваюць у рускамоўным сегменце Facebook (ды і многія грамадзяне гэтай краіны, як вядома, рускамоўныя). Мадэратары з Кіева або Варшавы (дзе штаб-кватэра карпарацыі па Усходняй Еўропе) пастаянна ўрываюцца ў расійскую інфармацыйную прастору. Так, у сакавіку Раскамнагляд запатрабаваў ад Facebook зняць блакіроўку з артыкулаў РБК, ТАСС і "Взгляда". Матэрыялы засноўваліся на інфармацыі прэс-службы ФСБ аб затрыманні прыхільнікаў украінскай моладзевай радыкальнай групы.
Амерыканцы адказалі, што не выдалялі гэты кантэнт. Проста матэрыял, пазначаны фактчэкерамі як ілжывы, паніжаецца ў выдачы - яго паказваюць радзей.
Украінскія фактчэкеры і да таго праяўлялі павышаную ўвагу да Расіі. Так, прызначаная менеджэрам Facebook па публічнай палітыцы на Украіне Кацярына Крук працавала на рэсурсе StopFake, да таго была памочніцай дэпутата Вярхоўнай рады ад нацыяналістычнай партыі "Свабода" Ігара Швайко. Сам StopFake уяўляў сябе так: "Мы адсочваем, правяраем факты, выкрываем расійскую прапаганду".
Ненадзейны кантэнт выяўляюць не толькі добраахвотнікі, але і сілавікі. У верасні 2020-га Натаніэль Глейшыр, шэф палітыкі бяспекі Facebook, распавёў, як выдалілі "тры асобныя сеткі на падставе скаардынаваных несапраўдных паводзін (актыўнасці ботаў. - Заўв. рэд.) па даручэнні замежнага або дзяржаўнага органа". "Гэтыя сеткі распаўсюджваліся з Расіі", - удакладніў ён. І вяшчалі на самыя розныя краіны - ад Турцыі да Украіны, запэўніваў Глейшыр.
Інфармацыя пра "па-за платформавай дзейнасці" паступіла з ФБР. "Людзі, якія стаяць за гэтай актыўнасцю, спрабавалі схаваць свае асобы і ўзаемадзеянне адзін з адным, але наша расследаванне выявіла сувязі з асобамі з расійскага Агенцтва інтэрнэт-даследаванняў", - адзначаў шэф палітыкі бяспекі.
Facebook актыўна баніў падчас мітынгаў з нагоды Аляксея Навальнага. "Мы выдалілі 530 акаўнтаў Instagram за парушэнне нашай палітыкі ў дачыненні да скаардынаваных аўтэнтычных паводзін", - паведамляў прэс-рэліз. Віна забаненых была ў тым, што яны, ставячы хэштэгі, нібыта свядома адцягвалі аўдыторыю ад абмеркавання важных тэм. "Гэта <...> размяшчэнне вялікіх аб'ёмаў рэлевантнага або крытычнага кантэнта з пэўнымі хэштэгамі і тэгамі месцазнаходжання, каб заглушыць рэлевантную інфармацыю і перанакіраваць размову" - так, на думку адміністрацыі, дзейнічалі магчымыя боты.
"Глушылі рэлевантную інфармацыю" мемамі на рускай мове, прысвечанымі нейкай расійскай знакамітасці TikTok, "крытыцы акцый у падтрымку Навальнага", звесткам пра вялікую колькасць непаўналетніх, якія наведваюць гэтыя мітынгі, а таксама рэкламе жаночага адзення і сумак.
Наогул жа правілы мадэрацыі Facebook знаходзяцца ў адкрытым доступе, але яснасці гэта не дадае. Аб цэнзарах там гаворыцца вельмі расплывіста: "Зараз мы супрацоўнічаем з незалежнымі экспертамі па праверцы фактаў толькі ў некаторых краінах". Ці ставіцца да іх Расія - невядома. Але ў экспертаў шырокія паўнамоцтвы: яны "самастойна вырашаюць, якія навіны праверыць".
Фактчэкер павінен атрымаць сертыфікат Міжнароднай сеткі па праверцы фактаў. Гэтая арганізацыя працуе з 2015 года і лічыцца часткай інстытута журналістыкі імя Пойнтера. Сярод аказваючых ёй матэрыяльную дапамогу лічацца Facebook, Google, "Адкрытае грамадства" Джорджа Сораса. Паступаюць гранты і амерыканскага National Endowment for Democracy (NED)*. Атрымліваецца, Facebook таксама фінансуе "незалежных экспертаў", якія займаюцца цэнзурай. Знаходзіцца, дарэчы, гэтая міжнародная сетка фактчэкераў па іроніі лёсу ў Санкт-Пецярбургу - дакладней, у Сэнт-Пітэрсберге ў Фларыдзе.
МІА "Россия сегодня" накіравала Facebook запыты, каб зразумець, хто мадэрыруе кантэнт, ці не можа лічыцца арганізацыя StopFake прадузятай і на якіх падставах выдалены акаўнты журналістаў, якія паведамілі пра сувязі мадэратараў з украінскімі ультраправымі. Таксама рэдакцыя пацікавілася, чаму карпарацыя не адкрыла офіс у Расіі. Чакаем адказу.
*Арганізацыя, дзейнасць якой прызнана непажаданай на тэрыторыі Расіі па рашэнні Генеральнай пракуратуры ад 28.07.2015.
Чытайце таксама: