МІНСК, 11 чэр - Sputnik, Мікіта Чыкуноў, Марыя Навуменка. Украіна стала галоўнай тэмай інтэрв'ю прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна, зробленага напярэдадні саміту НАТА і перамоў з кіраўніком ЗША Джо Байдэнам.
На думку экспертаў, расійскі лідэр акрэсліў чырвоную лінію для кіеўскіх уладаў і НАТА, перасячэнне якой пацягне сур'ёзныя наступствы не толькі ў палітычнай сферы.
Не ўяўная пагроза
Уступленне Украіны ў Паўночнаатлантычны альянс будзе азначаць для Расіі прамую пагрозу ўласнай бяспекі, пераход "чырвонай лініі". Такая думка стала адной з галоўных, агучаных Пуціным у інтэрв'ю тэлеканалу "Расія 1".
Расійскі лідэр нагадаў, што далучэнне Польшчы і Румыніі да НАТА завяршылася размяшчэннем у гэтых краінах амерыканскіх сістэм супрацьракетнай абароны (СРА), якія могуць выкарыстоўвацца і ў якасці ўдарных комплексаў. У такім выпадку разліковы падлётны час ракет да Масквы складзе 15 хвілін.
"Уявім сабе, што Украіна стане членам НАТА, падлётны час ад Харкава, скажам, і не ведаю, Днепрапятроўска (у рамках кампаніі па дэкамунізацыі горад перайменаваны ў Днепр - Sputnik) да Цэнтральнай часткі Расіі, да Масквы, паменшыцца да 7-10 хвілін. Гэта для нас "чырвоная лінія" ці не?" - рытарычна спытаў ён.
Ніякіх гарантый таго, што Украіна не ўступіць у альянс, на сённяшні дзень няма, дадаў Пуцін. Ён нагадаў, што працэс пашырэння НАТА не залежыць ад астуджэння або пацяплення адносін паміж Расіяй і Захадам, пачаўшыся хвалямі з 1999 года.
"Гэта адбывалася тады, калі не было Крыма, не было ніякіх падзей пасля дзяржаўнага перавароту на Украіне. Адносіны паміж Расіяй і калектыўным Захадам, з ЗША, былі роўнымі, цалкам прымальнымі, калі не сказаць партнёрскімі. Тым не менш, усе нашы так званыя заклапочанасці проста былі праігнараваны", - падкрэсліў прэзідэнт.
Аднак НАТА і Украіне, якая імкнецца ў гэтую арганізацыю, варта памятаць пра рэакцыю Масквы, якая будзе выбудоўваць уласную бяспеку адпаведным чынам, указаў расійскі лідэр.
Пуцін таксама пракаменціраваў заяву Белага дома аб тым, што Кіеў няправільна зразумеў словы прэзідэнта ЗША Джо Байдэна пра ідэю ўступлення Украіны ў альянс ў ходзе размовы з лідэрам Украіны.
"Пра што яны там размаўлялі? Пра што дамовіліся? Мы не ведаем. А вось гэты вокрык з-за акіяна ў бок прэзідэнта Украіны, ён, на мой погляд, нічога не значыць. Але мы павінны мець гэта на ўвазе. І вядома, маючы гэта на ўвазе, адпаведным чынам выбудоўваць свае адносіны ў сферы бяспекі з нашымі партнёрамі", - дадаў кіраўнік РФ.
На думку ваеннага эксперта Аляксея Леанкова, словы Пуціна павінны "ацвярозіць" Захад, паколькі дэманструюць цярпенне Расіі, якое паступова вычэрпвацца.
"Масква ўжо не будзе моўчкі назіраць за прасоўваннем НАТА. Такія часы мінулі. Перыяд саступак скончыўся, таму што далей адступаць ужо няма куды, інакш усё скончыцца стратай нашага суверэнітэту. Цяперашняя сітуацыя дайшла да чырвонай рысы. Трэба ўспрымаць словы Пуціна як апошняе расійскае папярэджанне", - лічыць суразмоўца Sputnik.
Праціснуць Кіеў у НАТА
У сваім інтэрв'ю прэзідэнт Расіі прызнаўся, што не схільны лічыць размовы аб уступленні Украіны ў Паўночнаатлантычны альянс пустой балбатнёй. Верагоднасць пашырэння арганізацыі за кошт Кіева сапраўды захоўваецца, пацвярджае намеснік кіраўніка Інстытута краін СНД Уладзімір Жарыхін.
"Галоўная праблема заключаецца не ў самім альянсе, а ў тым, што ЗША, верагодна, у адзіночку збіраюцца" прапіхнуць "Украіну ў НАТА, не падаючы ёй ніякіх гарантый бяспекі. У гэтым плане Кіеў з'яўляецца небяспечным амерыканскім плацдармам, пра што і казаў Пуцін", - тлумачыць ён.
Прыняцце Украіны ў НАТА непазбежна ўнясе дадатковае напружанне ў адносіны альянсу з Расіяй. Але ўзмацненне канфрантацыі - тым больш прамы ваенны канфлікт - не адказвае цяперашнім інтарэсам Захаду, звяртае ўвагу Аляксей Леанкоў.
"Кіеў заяўляе пра вайну з Расіяй (а не пра ўнутраны канфлікт у Данбасе - Sputnik). У той жа час у НАТА дзейнічае Вашынгтонскі дагавор, пяты пункт якога прадугледжвае дзеянні ў адказ супраць дзяржавы, якая напала на аднаго з членаў арганізацыі. Атрымліваецца, што ў выпадку ўступлення Украіны альянс будзе вымушаны далучыцца да вайны. Такога развіцця падзей ніхто там не хоча", - запэўнівае спецыяліст.
Патэнцыйную шкоду ад пашырэння альянсу за кошт Украіны перакрывае выгоды, згаджаецца палітычны аналітык Расціслаў Ішчанка.
"Для прыёму Украіны павінны супасці розныя і практычна немагчымыя падзеі. Прыхільнікі гэтай ідэі, як мінімум, павінны адначасова прыйсці да ўлады ў ЗША, у Францыі і Германіі (гэтыя дзве краіны ў 2008 годзе заблакавалі прадастаўленне Украіне і Грузіі плана дзеянняў па членстве ў НАТА - Sputnik). Тады ёсць шанец, што ўступленне прадавяць", - тлумачыць ён.
Разам з тым палітолаг паказвае, што, насуперак думцы, у Вашынгтонскім дагаворы няма палажэння, якое б блакавала ўступленне ў альянс краіны з нявырашанымі тэрытарыяльнымі канфліктамі. Так, рэгулярныя спрэчкі за права валодання побач астравоў у Эгейскім моры ўзнікаюць паміж Турцыяй і Грэцыяй, якія ўступілі ў НАТА яшчэ ў 1952 годзе.
Планамернае знішчэнне рускай супольнасці
Іншая важная тэма, закранутая прэзідэнтам Расіі, тычылася рэзананснага законапраекта "Аб карэнных народах Украіны", унесеных у Вярхоўную раду Уладзімірам Зяленскі ў траўні гэтага года.
Згодна з дакументам, да карэнных народаў будуць аднесены супольнасці, якія не маюць дзяржаўнага ўтварэння за межамі Украіны, напрыклад, крымскія татары, караімы і крымчакі. Рускія, якія па перапісу 2001 года складалі 17,2% насельніцтва краіны, у гэты спіс не трапяць.
Каменціруючы ініцыятыву ўкраінскага калегі, Пуцін назваў яе магутным ударам па рускаму народу ў цэлым. Ён заўважыў, што падобнае дзяленне грамадзян адной краіны нагадвае практыку нацыскай Германіі.
"Ніхто не захоча быць людзьмі другога гатунку, я ўжо не кажу пра дыскрымінацыю па мове і па іншых складніках нармальнага жыцця чалавека, але гэта прывядзе да таго, што сотні тысяч, а можа быць, нават мільёны вымушаныя будуць альбо з'ехаць, альбо пачнуць сябе перапісваць неяк па-іншаму", - выказаў меркаванне ён.
Дарэчы, розныя сацыялагічныя структуры Украіны сапраўды фіксавалі змену ідэнтыфікацыі насельніцтва з "рускі" на "украінец" у гады незалежнасці.
Ацэнка Пуціна справядлівая, як і выказаныя ім асцярогі, лічыць палітычны аглядальнік Аляксандр Асафаў. Законапраект Зяленскага стане базай для прыняцця наступных дакументаў, якія абмяжоўваюць правы рускіх на Украіне, дадае ён.
"Я ўпэўнены, гэтыя акты ўжо запланаваны да прыняцця. Чаго яны будуць тычыцца? Перш за ўсё, працы ў органах дзяржаўнай улады. Рускіх туды не дапусцяць. Далей больш - пачнуць абмяжоўваць у самых базавых правах. У гэтым плане "настаўнікі" у Кіева ёсць - Прыбалтыка, дзе раздаваліся пашпарты "чужых" (ці неграмадзян - Sputnik). Там у прававым полі фактычна замацавалі статус людзей "другога гатунку". Украіна рухаецца ў гэтым кірунку", - кажа эксперт.
Пры гэтым украінская ўлада цалкам не лічыцца з наступствамі прыняцця законапраекта, упэўнены Асафаў: "Гэта даручэнне Вашынгтона будзе выканана з вялікай стараннасцю. А як краіна будзе жыць далей - Зяленскага не хвалюе. Гэта пытанне нікога, акрамя Масквы, не хвалюе. Украінская ўлада выконвае галоўную задачу - разбурыць усе сувязі з Расіяй: роднасныя, дзелавыя і гістарычныя".
Прыняцце законапраекта паскорыць працэс знішчэння рускай супольнасці на Украіне, мяркуе член савета па міжнацыянальных адносінах пры прэзідэнце РФ Багдан Бязпалька.
"Аўтаматычна гэты дакумент прылічвае грамадзян, якія ідэнтыфікуюць сябе, як рускіх, да некарэнных. Гэта значыць менш правоў і менш магчымасцяў іх адстойваць. Дзяржава, па сутнасці, адварочваецца ад такіх людзей. Усё гэта паскорыць працэс знішчэння рускага этнасу на Украіне. Нават не этнасу, а супольнасці. Між рускімі і ўкраінцамі ніякай этнічнай розніцы няма, як і розніцы антрапалагічнай, культурнай, ментальнай. Розніца толькі палітычная, проста ў ідэнтыфікацыі, якую людзям навязалі яшчэ за савецкім часам", - працягвае ён.
На думку грамадскага дзеяча, падобныя дыскрымінацыйныя законы могуць вымусіць рускамоўных грамадзян, якія складаюць больш за палову жыхароў Украіны, пакінуць краіну.
"Ці пралічвала ўкраінская эліта рызыкі? Не думаю. Ёй усё роўна. Яна не прымае такія рашэнні самастойна. Адсутнасць незалежнасці і суверэннасці - вось два фактары, якія робяць прыняцце ініцыятывы Зяленскага непазбежнасцю", - рэзюмуе Бязпалька.
Чытайце таксама: