МІНСК, 19 жні - Sputnik. Украіна рыхтуецца адзначыць свой трыццаты Дзень Незалежнасці - 24 жніўня 1991 г. быў падпісаны Акт абвяшчэння незалежнасці краіны.
Чаму вынікамі украінскай "незалежнасці" стаў росквіт нацыяналізму, як на дзяржаўным узроўні ўшчамляюць правы рускамоўнага насельніцтва і падтрымліваюць радыкалаў - у матэрыяле Sputnik.
Канцэпцыя "не Расія" прывяла да крызісу
За 30 гадоў Украіна не адбылася як дзяржава, падкрэслівае дацэнт дэпартамента масавых камунікацый і медыябізнесу Фінансавага ўніверсітэта пры ўрадзе РФ Геворг Мірзаян. Прычына гэтаму - вельмі няўдалы фармат пабудовы дзяржавы, штучная канцэпцыя "Украіна - не Расія", якая арыентуюцца на супрацьстаянне РФ ва ўсім.
Пасля распаду Савецкага Саюза толькі пяць былых рэспублік мелі вялікую гісторыю дзяржаўнасці ў рамках тых межаў, якія яны займалі: Расія, Арменія, Грузія, Літва і Малдова, тлумачыць Мірзаян. Усе астатнія савецкія рэспублікі былі пашытыя ў перыяд Савецкага Саюза, і адна з іх - Украіна.
"Можна было будаваць дзяржаўнасць, як будавалі яе беларусы і казахі, на ўмовах грамадзянскай нацыі, таму што яны цудоўна разумелі, што на іх тэрыторыі жывуць людзі розных нацыянальнасцяў, веравызнанняў і моўнай прыналежнасці. Украінцы замест таго, каб будаваць шматнацыянальную дзяржаву, сталі ствараць "не Расію", дзяржаву, якая павінна была максімальна дэманстраваць сваю нярускасць", - адзначае эксперт.
Адпаведным чынам перапісвалася гісторыя, дзе Украіна існавала як асобны суб'ект міжнародных адносін, звяртае ўвагу палітолаг. У выніку, гэта толькі расколвае ўкраінскае грамадства на рускамоўных і нерускамоўных.
"Пасля Майдана ўкраінскія ўлады толькі ўзмацнілі напал гэтай няправільнай палітыкі. Яны ўжо сталі будаваць "не Расію", а, абсалютна правільна прымеціў Уладзімір Пуцін, "Антырасію". Гэта значыць дзяржаву, якая не проста адмаўляесваю рускасць, а што супрацьстаіць і канфлікту са ўсёй рускасцю , што было лагічным працягам, так бы мовіць, эвалюцыяй палітыкі "не Расія", - заключае эксперт.
На яго думку, вынік такой палітыкі ў наяўнасці: на Украіне адбываецца дэіндустрыялізацыя, дэпапуляцыя, грамадзянская вайна, эканамічна перманентны крызіс, "калі краіна стаіць на дзядзінцы ў Міжнароднага валютнага фонду і Еўропы".
Генацыд рускіх
У Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Украіны ёсьць галава, дзе сказана, што Украінская ССР забяспечвае роўнасць перад законам усіх грамадзян незалежна ад паходжання, нацыянальнай прыналежнасці, адукацыі, мовы, палітычных поглядаў, месца жыхарства і гэтак далей. Аднак на справе гэта становішча цалкам сышло ў забыццё, сцвярджае старшыня Саюза кінематаграфістаў Данбаса Раман Разум.
"Рускамоўнае насельніцтва ўшчамляюць у правах. Рускія дзеці не могуць вучыцца ў рускай школе і вывучаць родную мову. Пад забаронай рускія фільмы і песні. Яшчэ да 2014 года можна было лічыць, што роўнасць выконваецца, але пасля таго, як адбыўся дзяржпераварот і пачалася грамадзянская вайна, усё стала горш", - кажа суразмоўца Sputnik.
У 2020 годзе на Украіне быў прыняты закон аб сярэдняй адукацыі. Згодна з гэтым актам, украінскамоўныя этнічныя ўкраінцы і прадстаўнікі "карэнных народаў" (фактычна - толькі крымскія татары, караімы і крымчакі) маюць права вучыцца на роднай мове 100% вучэбнага часу; носьбіты "моў краін ЕС" - да 40% вучэбнага часу; рускім і рускамоўным дазваляецца вучыцца на роднай мове не больш за 20% часу.
Да таго ж, Генеральная пракуратура Украіны метадычна адмяняе рашэнні мясцовых уладаў аб рэгіянальным статусе рускай мовы, прынятае на падставе так званага "Закона Ківалава - Калеснічэнка". Закон хацелі ліквідаваць адразу пасля перамогі "майданаўцаў" і канчаткова прызналі "антыканстытуцыйным" у сакавіку 2018 года.
У ліпені 2021 года з падачы прэзідэнта Уладзіміра Зяленскага быў прыняты законапраект аб карэнных народах, да якіх рускія, на думку Кіева, не адносяцца.
"Адназначна, што адбываецца, можна назваць генацыдам рускамоўнага насельніцтва. Больш за тое, рускіх на Украіне фізічна нішчаць. З-за грамадзянскай вайны вялікая колькасць людзей пакінулі краіну", - кажа Разум.
Па дадзеных адміністрацыі прэзідэнта РФ, з 2016 па 2020 год амаль мільён грамадзян Украіны атрымалі расійскае грамадзянства. Паводле статыстыкі МУС Расіі, у 2020 годзе 62% замежнікаў, якія атрымалі пашпарт РФ, - грамадзяне Украіны.
Дыскрымінацыя па месцы жыхарства
Да таго ж, у сучасных украінскіх рэаліях канстытуцыйная норма аб недапушчальнасці дыскрымінацыі "ў залежнасці ад месца жыхарства" не тычацца жыхароў Данбаса. З 1 снежня 2014 года, у адпаведнасці з указам прэзідэнта Пятра Парашэнкі ўсталяваная фінансава-эканамічная і транспартная блакада непадкантрольнай Кіеву часткі Данбаса. Каб атрымаць пакладзеныя пенсіі і дапамогі, мясцовым жыхарам неабходна выехаць на "падкантрольную тэрыторыю", што часцяком немагчыма фізічна.
"Нам не далі галасаваць на прэзідэнцкіх выбарах ва Украіне. А пенсіянеры наогул сталі самым шматпакутным пластом нашага насельніцтва. Ім даводзіцца ледзь не суткі праводзіць у чэргах на мяжы з Украінай, каб уехаць у краіну і атрымаць пакладзеныя выплаты", - каментуе Разум.
Нацысты сталі нацыянальнымі героямі
Сённяшняя Украіна - гэта краіна, дзе нацысцкіх злачынцаў узводзяць у статус нацыянальных герояў, а дыскрымінацыя па этнічнай, моўнай і рэгіянальнай прыкмеце стала часткай дзяржаўнай палітыкі. Тыя, хто на Украіне прапагандуе нацысцкую ідэалогію, нават карыстаюцца заступніцтвам сілавікоў.
Нацыяналізм - авангард палітыкі "Антырасіі", лічыць Геворг Мірзаян. Менавіта сілавікі займаюцца "публічным прэсаваннем ўсіх тых, хто яшчэ захоўвае ў сабе рускую ідэнтычнасць".
"Масавае збіццё паліцэйскімі рускамоўных паўплывала б на публічны імідж Украіны. А баевікі-нацысты і радыкальныя нацыяналісты цалкам сабе могуць гэтым займацца. Яны проксі - гэта людзі, якія робяць тое, што па этычных або рэпутацыйнага прычынах не можа зрабіць украінская ўлада ў рамках сваёй палітыкі "Антырасія", - тлумачыць палітолаг.
На думку эксперта, такая палітыка прывядзе да далейшай дэградацыі грамадства, украінскай дзяржаўнасці, да сістэмных праблем і, адпаведна, да тэрытарыяльнага распаду Украіны.
Чытайце таксама:
Украінская армія-2021: узбраенне і баяздольнасць
Калі Украіна прайшла "кропку невяртання"?