Украінскія ўрокі для постсавецкай прасторы

Шэраг дзяржаў (або аб'яднанняў дзяржаў) у сучасным свеце з'яўляюцца прыкладамі для астатніх. Так, напрыклад, Еўрасаюз з'яўляецца найбольш эфектыўным на сённяшні дзень інтэграцыйным аб'яднаннем. Сімвалам таго, што чалавецтва не асуджана жыць ва ўмовах феадальнай раздробненасці, і што краіны, якія стагоддзямі ваявалі адзін з адным, могуць аб'яднацца дзеля вышэйшых мэт.

Злучаныя Штаты ў нейкі момант былі прыкладам дэмакратыі і паспяховага развіцця, аднак на сённяшні дзень ператварыліся ва ўзор таго, у што можа змізарнець дэмакратыя і прынцып абароны правоў чалавека, калі іх не абмяжоўваць законам і мэтазгоднасцю. Руху накшталт BLM і MeToo з'яўляюцца прыкладам такога зводу і руйнуюць амерыканскае грамадства знутры.

У Расіі іншая функцыя: яна (разам з Кітаем і збольшага Турцыяй) стала прыкладам таго, што дэмакратыя па заходнім узоры не з'яўляецца адзіна магчымай мадэллю паспяховай палітычнай сістэмы. Таго, што ў кожнай дзяржавы павінен быць свой выгляд гэтай сістэмы, заснаваны на яго традыцыях, геаграфіі, узроўні жыцця і патрэбах насельніцтва.

Яскравым прыкладам стала і Украіна. Ні для каго не сакрэт, што ў Злучаных Штатаў (якія ажыццяўляюць знешняе кіраванне гэтай краінай) былі ў дачыненні да Кіева вялікія планы.

Вашынгтон даўно выношваў ідэю стварэння на постсавецкай прасторы свайго роду "маяка развіцця і дэмакратыі". Узорнага прыкладу ператварэння асобна ўзятай краіны з замшэлага аўтарытарнай дзяржавы ў сучаснае квітнеючае грамадства проста за кошт таго, што яна павярнулася тварам да Захаду і пакорліва прыняла ўсе яго парады ў пытаннях правядзення ліберальных і дэмакратычных рэформаў.

Гэты "маяк" павінен быў заахвоціць расійскае грамадства патрабаваць ад уладаў пайсці па такім жа шляху і тым самым дапамог бы Штатам задаволіць у Маскве калі ўжо не каляровую рэвалюцыю, то хаця б сур'ёзна аслабіць цяперашняе непаслухмянае Вашынгтону кіраўніцтва ў Крамлі.

Зноў жа, ні для каго не сакрэт, што ЗША разглядаюць сваю палітыку на постсавецкай прасторы шмат у чым праз прызму стрымлівання Расіі.

Першым амерыканскім кандыдатам на стварэнне "маяка" была Грузія, дзе Міхаіл Саакашвілі прыйшоў да ўлады ў ходзе "рэвалюцыі ружаў", пасля чаго на амерыканскія і еўрапейскія грошы правёў серыю рэформаў. Лібералы тут жа пачалі прыносіць яго на шчыт, выпускаць кніжкі пад загалоўкамі "Чаму ў Грузіі атрымалася", аднак грузінскі эксперымент у выніку апынуўся няўдалым.

Прычын таму было мноства - эксцэсы выканаўцы (Саакашвілі вырашыў уварвацца ў Паўднёвую Асецію, тым самым дыскрэдытаваўсябе ў вачах і расіян, і грузін), перагіны лібералізму (напрыклад, зняцце пошлін на імпарт збожжавых, што нанесла ўдар па грузінскайсельскай гаспадарцы), недахоп у Грузіі уласных рэсурсаў развіцця, а таксама адсутнасці ў грузінаў глыбока убудаванай русафобіі.

Позірк быў скіраваны на Украіну. Багатую рэсурсамі краіну з вялікім насельніцтвам, эліты якой ужо шмат гадоў праводзілі палітыку па ператварэнні сваёй дзяржавы і грамадства ў "НеРасію". Палітыку па адасабленню часткі рускага народа і ператварэння іх у "сапраўдных украінцаў", з асобнай нерасійскай гісторыяй, сваёй мовай і нацыянальнымі героямі.

Лёгкім рухам амерыканскай рукі "НеРасія" ў 2014 годзе канчаткова ператварылася ў "АнтыРасію", а постмайданныя ўлады пад наглядам амерыканскіх куратараў запусцілі працэс ліберальных і дэмакратычных рэформаў.

У выніку Украіна сапраўды ператварылася ў прыклад, але зусім не такі, які хацелі б амерыканцы.

Яна стала прыкладам таго, што агрэсіўная русафобія ў краіне, значная частка якой гаворыць па-руску, думае па-руску і лічыць сябе рускімі, не прыводзіць да стварэння стабільнага і квітнеючага грамадства. Хутчэй наадварот, яна стымулюе раскол, грамадзянскі канфлікт і нават грамадзянскую вайну.

Яна стала прыкладам таго, што агрэсіўная русафобія ў краіне, якая мяжуе з Расіяй і шмат у чым залежыць ад яе, не прыводзіць да бяспекі і развіцця дзяржавы.

Украіна страціла бяспошлінны доступ на расійскі рынак і толькі з-за стрыманасці і досыць мяккай пазіцыі Крамля (за якую Уладзіміра Пуціна крытыкуе шэраг расійскіх экспертаў), не пазбавілася бязвізавага рэжыму, магчымасці гастарбайтэрам працаваць у Расіі, а таксама не атрымала сур'ёзныя эканамічныя санкцыі.

Яна стала прыкладам таго, што добраахвотна ўзятая на сябе роля антырасійскага фарпоста Захаду не прыносіць сур'ёзных дывідэндаў. Бо на Украіне былі ўпэўненыя, што Вашынгтон і Брусэль (якія знаходзяцца, на думку кіеўскіх разумнікаў, у экзістэнцыяльным канфлікце з Масквой) будуць усяляк падтрымліваць свой фарпост. Запаўняць яго грашыма, прадастаўляць палітычны капітал і нават ўключаць яго ў заходнія інтэграцыйныя блокі (калі ўжо не ЕС, то хаця б НАТА).

Аднак нічога гэтага не адбылося - хутчэй наадварот, Захад паступова кідае Украіну. У ЕС ужо разумеюць, што канфлікт з Расіяй бессэнсоўны, і ў ім няма шанцаў на перамогу, а ў ЗША гэта разуменне з'яўляецца ў асобных людзей - і ў выніку Захад спрабуе дамаўляцца з Масквой.

Украіна са сваёй русафобіяй банальна аказваецца на абочыне гістарычнага працэсу (колькі б цяпер люта не галасілі пра адваротнае), а ў перспектыве - сам-насам з Расіяй, (якая, як вядома, добрая, але памяць у яе добрая). Бо саюзніцкія абавязацельствы ЗША (не толькі перад краінамі, але і перад мясцовымі калабаранты) ужо паказалі ўсю сваю надзейнасць у шэрагу месцаў, апошнім з якіх стаў Афганістан. Асабліва кабульскі аэрапорт.

Так што ўсім краінам варта ўважліва вывучыць украінскі вопыт і не паўтараць яго. Асабліва гэта тычыцца дзяржаў постсавецкай прасторы, якім з Расіяй жыць, і якіх Расія, па сутнасці, ратуе і ад галечы, і ад знешніх пагроз.