МІНСК, 22 кас - Sputnik. Захапленне вейпами і IQOS у свеце супастаўна з пандэміяй: кожныя шэсць месяцаў прыбытак кампаній-вытворцаў падвойваецца. Гэта азначае, што ў два разы становіцца больш і спажыўцоў такой прадукцыі. Асноўны прырост ідзе за кошт непаўналетніх, распавялі ўдзельнікі круглага стала ў мультымедыйным прэс-цэнтры Sputnik Беларусь.
Міф аб бясшкоднасці
Як адзначыла загадчык падлеткавага наркалагічнага аддзялення УАЗ "Мінскі гарадскі клінічны наркалагічны цэнтр" Людміла Шпакоўская, адносная бясшкоднасць курыльных гаджэтаў - міф, маркетынгавы выкрут вытворцаў.
"У іх склад уваходзіць нікацін. Ён з'яўляецца наркатычным рэчывам, здольным выклікаць залежнасць. Электронная цыгарэта наносіць такую ж шкоду. Ідуць анкалагічныя захворванні, таму што ўтрымлівацца канцэрагенныя рэчывы. Дзеці пра гэта не думаюць, яны робяць па модзе", - сказала яна.
Па словах загадчыцы аддзела грамадскага здароўя і сацыяльна-гігіенічнага маніторынгу ДУ "Рэспубліканскі цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя" Анастасіі Косавай, курыльныя гаджэты ў шэрагу выпадкаў нават больш небяспечны за традыцыйныя цыгарэты.
"Калі ў класічных тытунёвых прадуктах адбываецца гарэнне, тэмпература паветра, якая пранікае ў арганізм, досыць высокая, то пры нагрэве ў электроннай цыгарэце фармуецца аэразоль. Ён глыбей пранікае ў тканіны. Зноў жа ў складзе ёсць напаўняльнікі, якія могуць быць на алейнай аснове. Калі рэчывы глыбока пранікаюць у тканіны лёгкага, могуць назірацца запаленчыя працэсы ў органах дыхання", - сказала спецыяліст.
Асабліва яны небяспечныя для падлеткаў, таму што негатыўна ўплываюць на працу мозгу і ўнутраных органаў.
"Акрамя нікаціну ў курыльных гаджэтах могуць прысутнічаць металы ў выглядзе свінцу, хрому, нікеля, а таксама фармальдэгід, і яны выяўляюцца ў электронных сістэмах дастаўкі нікаціну і награваюць тытуні ў канцэнтрацыях нават вышэй, чым у традыцыйных цыгарэтах. Таму не даводзіцца казаць, што яны з'яўляюцца менш шкоднай заменай традыцыйнай тытунёвай прадукцыі", - патлумачыла Косава.
Школьнікам вейпы купляюць бацькі
Па словах старэйшага інспектара па асаблівых даручэннях групы па арганізацыі працы ІСН ГУУС Мінгарвыканкама Захара Сукалы, ёсць прыклады рэалізацыі такіх электронных сістэм непаўналетнім у спецыялізаваных крамах.
"У бягучым годзе ў Мінску мы зафіксавалі 6 такіх выпадкаў. Прадаўцы прыцягнутыя да адміністрацыйнай адказнасці. Штраф складае да 10 базавых велічынь. Большая праблема ў іх маштабным абароце ў "вейп-барахолках". Выявіць факты продажу непаўналетнім досыць складана, так як купля-продаж адбываюцца дыстанцыйна", - адзначыў ён.
Таксама, паводле яго слоў, нярэдка курыльныя гаджэты трапляюць да школьнікаў "легальным" шляхам.
"Ёсць праблема, што бацькі самі дазваляюць дзецям выкарыстоўваць такія гаджэты, думаючы, што такім чынам яны іх засцерагаю ад большай небяспекі", - сказаў Сукала.
Па словах экспертаў, узрост, з якога беларусы пачынаюць рэгулярна карыстацца курыльнымі прыстасаваннямі, імкліва скарачаецца.
"Быў выпадак, мама трэцякласніка ўбачыла, што яе сын купіў у краме электронную цыгарэту. Яму прадалі. Калі сталі разбірацца, аказалася, што ўвесь клас у курсе, што ёсць такія гаджэты. Іх выкарыстоўваюць. Хоць хто б мог падумаць, што ў трэцім класе ёсць такая праблема", - сказала Шпакоўская.
Электронная цыгарэта - толькі першы крок
Шпакоўская лічыць, што, аднойчы паспрабаваўшы электронную цыгарэту, падлетак не спыніцца.
"З 12 гадоў пачынаюць паліць. Небяспека заключаецца ў тым, што яны эксперыментуюць, шукаюць тое, што ім падабаецца, і ўжываюць розныя псіхаактыўныя рэчывы", - сказала яна.
У пацверджанне яе слоў загадчык лабараторыі праблем выхавання асобы "Нацыянальнага інстытута адукацыі" доктар педагагічных навук Віталь Стуканаў агучыў вынікі даследавання.
"Мы праводзілі даследаванні сярод непаўналетніх наркаманаў-правапарушальнікаў. Амаль 100% з іх паляць і ўжывалі алкаголь. Гэта не азначае, што ўсе тыя, хто паліць стануць наркаманамі, але ланцужок гэты прасочваецца", - сказаў ён.
Падлеткі, на думку экспертаў, больш залежныя, чым дарослыя. У большасці выпадкаў, каб адмовіцца ад звычкі, ім патрабуецца дапамога спецыяліста.
"У нас быў шаснаццацігадовы пацыент, ён на сабе эксперыментаваў - спрабаваў новыя псіхаактыўныя рэчывы, выкладваў ў інтэрнэт і за гэта атрымліваў грошы. Ён нават не разумеў, што мог памерці падчас чарговага эксперыменту", - адзначыла Шпакоўская.
За вейп - 8 гадоў калоніі
Каб мець модныя курыльныя гаджэты, некаторыя падлеткі нават пераступаюць забароненую рысу. Па дадзеных МУС у беларускай сталіцы рэзка павялічылася колькасць злачынстваў, звязаных з вейпами і IQOS. У цяперашні час у Мінску скончана папярэдняе расследаванне па 8 крымінальных справах.
"Дадзеныя сістэмы курэння яны зусім не танныя. Дзіця, якое не мае грошай на іх набыццё, з дапамогай вейп-барахолок знаходзіць такога ж, як і ён падлетка, які прадае электронную цыгарэту, дамаўляецца пра сустрэчу. Пад падставай праверкі працаздольнасці ён бярэ гаджэт і ўцякае, у надзеі, што другі не стане заяўляць пра гэта злачынства", - распавёў Сукала.
Паводле яго слоў, гэта дзеянне кваліфікуецца як рабаванне, і за яго пагражае пакаранне да 8 гадоў пазбаўлення волі. Крымінальная адказнасць у Беларусі наступае з 14 гадоў.