Санкцыі ў дачыненні да Беларусі і яе стратэгічнага партнёра Расіі, раздзіманне міграцыйнага крызісу на мяжы і негуманнае абыходжанне з бежанцамі - частка тайнага плана ЕС па экспансіі Беларусі, распавялі вядомыя палітычныя эксперты і аналітыкі ў рамках відэамоста ў мультымедыйным прэс-цэнтры Sputnik Беларусь.
Палітыку ЕС курыруе буйны бізнес
Як адзначыў адвакат, доктар юрыдычных навук Парыжскага ўніверсітэта Сарбона Станіславас Томас, канфлікт Літвы з суседняй Беларуссю створаны мэтанакіравана.
"Чаму Літва траціць так шмат мільёнаў еўра на гібрыдную вайну з Беларуссю? У найбагацейшых людзей Літвы, Польшчы, Еўропы ёсць толькі адзін сцэнарый: прыбраць Лукашэнку, паставіць Ціханаўскую, усё прыватызаваць", - сказаў Томас.
Галоўная мэта буйнога бізнесу - самыя эфектыўныя прадпрыемствы і галіны беларускай эканомікі. У прыватнасці, "Белнафтахім", "Белавія", беларускія электрастанцыі, у тым ліку БелАЭС.
"Інвестыцыі ў падтрымку тэрарыстычных груп у Беларусі, фінансаванне штаба Ціханоўскай, яны ўсе асэнсаваны. Мэта - атрымаць маёмасць у прыватныя рукі. Напрыклад, Мажэйкяйскі НПЗ у Літве прадалі за 25 амерыканскіх цэнтаў амерыканскаму інвестару. Гэта шакавальны кошт. Таксама будзе з "Белнафтахімам". Яго прададуць за 25 долараў", - адзначыў ён.
Старшыня Сацыялістычнага народнага фронту Літвы, праваабаронца Гедрус Грабаўскас адзначыў, што ў Літве многія рэзка асуджаюць знешнюю палітыку ўрада. І ў першую чаргу ў адносінах да суседзяў.
"Літоўскі кіруючы рэжым летась сапраўды спрабаваў зрынуць законную ўладу Лукашэнкі, гэта значыць увязаўся ў жорсткую схему, шчыра кажучы, мецяжу ў Беларусі. Гэта вельмі памылковыя дзеянні. Мы думаем, і гэта падтрымліваюць у Літве многія, трэба аднавіць нармальныя дружалюбныя сувязі з Беларуссю", - сказаў Грабаўскас.
Дэмакратыя з душком
Па словах Грабаўскаса, іншадумцы ў Літве - людзі, не згодныя з працэсамі, што адбываюцца ў краіне, жорстка пераследуюцца ўладамі.
"Мы звяртаемся да міжнародных арганізацый і ўрадавых структур розных краін Еўропы з просьбай прыняць усе магчымыя меры для нейтралізацыі такіх небяспечных дзеянняў у Літве, як масавы палітычны пераслед, ціск на свабоду слова і гераізацыя нацызму", – сказаў праваабаронца.
Ён асабліва падкрэсліў, што ў чалавека, які трапіў у жорны сістэмы, практычна няма магчымасці абараніць свае правы.
"Як толькі ты пачынаеш абараняць правы чалавека ў Літве, супраць цябе ўзбуджаюць адразу 6 крымінальных спраў па розных прычынах. І адразу ўся літоўская прэса ўключаецца, і цябе паказваюць, як бандыта і аферыста. Праваабарончая дзейнасць у Літве проста немагчымая", - сказаў Томас.
Палітычны эксперт Марат Касем дастаткова жорстка выказаўся адносна свабоды слова ў Літве.
"Журналісткай дзейнасцю таксама немагчыма займацца. Гэта мы бачым па нашых калегах са Sputnik Літва, якія апошнія 4-5 гадоў сутыкаюцца з вельмі моцным ціскам, калі дзяржава абрушваецца на журналістаў і бачыць у іх пагрозу. Напрыклад, як у мяне, бачыць пагрозу нацыянальнай бяспецы , мне забаронены ўезд у Літоўскую Рэспубліку на 5 гадоў", - сказаў Касем.
Па гэтых прычынах апошнім часам у Літве ўзрасла колькасць палітычных эмігрантаў. Па словах спікераў, у краіне з такой "дэмакратыяй" небяспечна жыць.
"У Літве былі сакрэтныя турмы, гэта было ўстаноўлена рашэннем еўрапейскага суда па правах чалавека, гэта ўстаноўлена ААН. Сакрэтная турма каштавала каля 100 мільёнаў долараў. З гэтага пункту гледжання ў Літвы няма маральнага права гаварыць аб правах чалавека", - падкрэсліў Томас.
Аб базах НАТА і знешняй палітыцы
Удзельнікі відэамоста сышліся на думцы, што Літва паступова страчвае сваю ідэнтычнасць і дзяржаўнасць. Па вялікім рахунку краіна становіцца фарпостам НАТА - мілітарызаванай тэрыторыяй для размяшчэння ваенных баз і інфраструктуры.
Лідэр "Саюза назіральнікаў за правамі чалавека Літвы" Данатас Шульцас зазначыў, што размяшчэнне замежнага ваеннага кантынгенту супярэчыць літоўскім законам.
"Па Канстытуцыі, ніякіх баз НАТА ў Літве не павінна быць. Павінен быць рэферэндум, каб прыняць такое рашэнне. На сённяшні дзень іх прысутнасць не законная", - сказаў Шульцас.
Па меркаваннях экспертаў, Літва хоча паказаць ЗША, што яны самыя адданыя саюзнікі ў Еўропе. Аднак далейшая знешняя палітыка будзе шмат у чым залежаць ад таго, якая кааліцыя будзе сфарміравана ў Германіі пасля адыходу канцлера Ангелы Меркель. Таксама на гэта будуць уплываць ускосна прэзідэнцкія выбары ў Францыі.
"Да канца гэтага года, магчыма, мы ўбачым, як Літва пасварыцца ў тым ліку з цэнтральнымі еўрапейскімі краінамі, а не толькі постсавецкімі. Ва ўгоду нейкім імгненным падачкам ад заакіянскіх гаспадароў у кацёл вар'яцкай русафобіі будуць кінуты адносіны і з партнёрамі па ЕС", - адзначыў Касем.
Што астудзіць гарачыя галовы на Захадзе?
На думку вядомага адваката Томаса, размаўляць з бізнэсам трэба на яго мове - гэта значыць стварыць умовы, калі фінансавыя страты для недружалюбнага боку будуць непрымальныя. Па словах Томаса, Беларусі трэба падаць у суд на ЕС за санкцыі.
"Беларусь з ЕС падпісала энергетычную хартыю. Беларусь падпісала 17 дагавораў з краінамі ЕС аб абароне беларускіх інвестыцый. Плюс такая ж дамова ёсць з Вялікабрытаніяй. На іх падставе ніякія санкцыі не могуць уводзіцца супраць Беларусі", – растлумачыў ён.
Па словах Томаса, вельмі важна, каб беларускія прадпрыемствы, якія апынуліся пад санкцыямі, не гублялі часу і падалі судовы іск супраць Еўрапейскага саюза.
"Міжнародны інвестыцыйны суд мае права абавязаць ЕС кампенсаваць усю шкоду ад санкцый", - сказаў Томас.
Спікер выказаў упэўненасць, што суд Беларусь выйграе. Паводле яго слоў, толькі страты "Белнафтахіма" ад санкцый складаюць 5 мільярдаў еўра. А таму выплаты ЕС за ўсю шкоду, прычыненую эканоміцы Беларусі, могуць быць шматмільярднымі.