Адносіны Расіі і Кітая пераўзыходзяць саюзніцкі ўзровень - аб гэтым заявіў Сі Цзіньпін на праведзеных учора перамовах з Уладзімірам Пуціным. Хоць сустрэча прайшла ў фармаце відэаканферэнцыі, яе лічаць за паўнавартасную - менавіта таму кітайскі лідэр падкрэсліў, што гэта ўжо 37-я асабістая сустрэча двух лідэраў з 2013 года (гэта значыць з таго часу, як Сі ўзначаліў Кітай).
Калі б не каронавірус, лік бы даўно ўжо ішоў на пяты дзясятак, бо апошні раз Сі і Пуцін паціскалі адзін аднаму рукі ў лістападзе 2019-га, а да гэтага сустракаліся па некалькі разоў на год. Зрэшты, ужо зусім хутка два лідэры ўбачацца вочна: у пачатку лютага Пуцін прыляціць у Пекін. І на перамовы, і на цырымонію адкрыцця Алімпіяды, якую на дыпламатычным узроўні байкатуюць ЗША і іншыя англасаксонскія краіны. А менавіта летняя пекінская Алімпіяда 2008 года стала тымі адзінымі замежнымі Гульнямі, на адкрыццё якіх прыехаў прэзідэнт ЗША.
І не толькі Джордж Буш - малодшы, але і большая частка амерыканскай эліты тады яшчэ лічыла, што Кітай пагодзіцца на другія ролі ў справе глабалізацыі, а Расія будзе непрыемнай, але рэгіянальнай дзяржавай і, самае галоўнае, адносіны ў трыкутніку Масква - Вашынгтон - Пекін будуць фарміравацца ў першую чаргу пад амерыканскім уплывам. Але праз 13 гадоў мы бачым зусім іншую карціну свету, чым тая, што была ў галовах амерыканскіх стратэгаў.
Не, Расія і Кітай не заключылі афіцыйны ваенна-палітычны саюз, але іх адносіны сапраўды сталі пераўзыходзіць саюзніцкія, калі разумець пад імі тыя, што існуюць унутры заходняга блока. Таму што апошнія грунтуюцца на (рознай ступені) залежнасці малодшых партнёраў ад старэйшага, англасаксонскага, а ў адносінах Расіі і Кітая найважнейшую ролю адыгрываюць раўнапраўе і агульны інтарэс. Прычым цікавасць як нацыянальая (умацаванне ўласнай краіны і яе пазіцый у свеце), так і глабальная - выбудоўванне новага светапарадку, новай сістэмы, якая ствараецца на руінах атлантычнага праекта.
Менавіта для таго, каб руіны не сталі літаральнымі, гэта значыць крах не адбыўшайся (але не жадаючай прызнаваць гэтага) англасаксонскай гегемоніі не пацягнуў за сабой глабальны хаос, не нашкодзіў Кітаю і Расіі, і патрэбна моцная руска-кітайская звязка. Так што стратэгічны выбар Масквы і Пекіна ў карысць наступнага збліжэння не проста зразумелы: ён непазбежны. Ніякія знешнія сілы не могуць паўплываць на адносіны дзвюх краін, і хоць ужо даўно гэта зразумела, зараз было нялішнім яшчэ раз падкрэсліць. Прычым не толькі заявамі аб неабходнасці стварэння незалежнай фінансавай інфраструктуры для абслугоўвання гандлёвых аперацый паміж Расіяй і Кітаем, на якую не змаглі б уплываць трэція краіны, хаця і гэта само па сабе найважнейшая вяха.
Менавіта таму Сі Цзіньпін пачаў размову з высокай ацэнкі дзеянняў Пуціна, які рашуча выступае супраць спроб пасеяць розніцу паміж нашымі краінамі. Сапраўды, Пуцін нядаўна нагадаў аб тым, што "некаторыя заходнія партнёры адкрыта спрабуюць убіць клін паміж Масквой і Пекінам", падкрэсліўшы, што Кітай і Расія будуць рэагаваць на такія спробы пашырэннем партнёрства і каардынацыяй крокаў на міжнароднай арэне. Гэта значыць чым больш вы спрабуеце нас пасварыць, тым больш зладжаны мы будзем дзейнічаць. Дарэчы, гэтая рэпліка Пуціна прагучала праз пару дзён пасля відэасаміту Сі і Байдэна, а тыдзень таму прайшла і відэасустрэча Байдэна з Пуціным.
Гульня амерыканцаў не з'яўляецца сакрэтам ні для каго: Вашынгтон усё яшчэ спадзяецца павярнуць час назад, раздуць агонь расійска-кітайскіх супярэчнасцяў, каб прыслабіць саюз Масквы і Пекіна.
У Расіі і Кітая як дзвюх вялікіх суседніх дзяржаў, натуральна, ёсць і канкурэнцыя, і спрэчныя пытанні ў тых ці іншых сферах і рэгіёнах, але Пуцін і Сі выдатна разумеюць, што нельга даваць амерыканцам нават шанцу гуляць на рознагалоссях, нельга дазваляць ім спрабаваць ператварыць трэшчынкі ў разломы. Бо тое, што аб'ядноўвае Расію і Кітай, несупаставіма больш і важней для абедзвюх краін усяго таго, што рэальна і патэнцыйна можа іх падзяліць. Стаўкі высокія як ніколі, а паўтарыць памылку 1960-х гадоў Масква і Пекін не маюць права.
Тады мы самі разбурылі нашыя саюзніцкія адносіны, а ўжо ў 70-я на гэтым сталі граць амерыканцы. Калі б не сварка пачатку 60-х, не толькі ўдалей мог скласціся лёс КНР (напрыклад, не было б "культурнай рэвалюцыі") і СССР - уся сусветная гісторыя магла пайсці іншым шляхам.
Так, гісторыя не трывае ўмоўнага ладу, але яна дае магчымасць вучыцца на сваіх памылках. Расія і Кітай добра вывучылі ўрокі найноўшай гісторыі нашых адносін і зараз могуць назіраць за мітуснёй атлантычных ігракоў. Якія здзіўляюцца - як жа так, яшчэ дзесяць гадоў таму ўсё здавалася такім зразумелым і ў прынцыпе вырашальным: Расія ўжо не глабальны гулец (нават Пуціну раілі не вяртацца ў Крэмль), Кітай рана ці позна пагодзіцца на ролю малодшага партнёра ў "Вялікай двойцы", а руска-кітайскі альянс не зможа быць устойлівым, таму што паміж Масквой і Пекінам занадта шмат супярэчнасцяў і яны не давяраюць адзін аднаму. Куды ж усё гэта падзелася?
Прайграўшаму заўсёды складана прызнаць сваё паражэнне, тым больш калі яно яшчэ не зафіксавана, а доўжыцца ў часе. Працэс падзення ЗША (атлантычнага праекта) вымяраецца не гадамі, а дзесяцігоддзямі, і пакуль яшчэ ў іх ёсць шмат спосабаў ціску на Кітай і Расію, у тым ліку такія правакацыйныя, як Тайвань і Украіна. Але стратэгічна атлантысты ўжо прайгралі - і гэта разумеюць не толькі ў Маскве і Пекіне. Рускія і кітайцы проста актыўней за іншых набліжаюць гэтае імгненне і называюць рэчы сваімі імёнамі.