Разбурэнне ДАН – ініцыятыва ЗША з небяспечнымі наступствамі

Раней Вашынгтон у аднабаковым парадку выйшаў з "нязручных" дагавораў па ПРА і па РСМД. Чарговай "ахвярай" можа стаць і Дагавор па космасе, які забараняе размяшчаць у касмічнай прасторы зброю масавага знішчэння (працяглыя касмічныя місіі шатла X-37 ВПС ЗША застаюцца цалкам сакрэтнымі). У барацьбе за светлую будучыню Амерыкі ў Пентагона павінны быць цалкам развязаныя рукі – гэта глабальны, стратэгічны прыярытэт. Сістэмай еўрапейскай бяспекі можна пагрэбаваць.

Дагавор па адкрытым небе (падпісаны 24 сакавіка 1992 года ў Хельсінкі, уступіў у сілу 1 студзеня 2002 года) дазваляў дазаваныя палёты замежных самалётаў са спецыяльнай фотаапаратурай у паветранай прасторы 34 з 57 дзяржаў АБСЕ, уключаючы ЗША і Канаду. Штогадовыя квоты кантролю ваеннай дзейнасці для ЗША і групы ў складзе Рэспублікі Беларусь і Расіі складалі па 42 палёты ў небе розных краін. Германія, Канада, Францыя, Вялікабрытанія, Італія, Турцыя і Украіна маглі здзейсніць па 12 палётаў. Інфармацыя паступала ў агульны банк даных, даступны ўсім удзельнікам.

Не варта перабольшваць значэнне ДАН як інструмента ваеннай разведкі. Сучасныя касмічныя апараты ваеннага прызначэння Расіі, Кітая, краін НАТА пастаянна "вісяць" над тэрыторыяй патэнцыйнага саперніка, гэта значыць здольны сабраць значна большы аб'ём аператыўнай інфармацыі (у шырокім спектры электрамагнітнага выпраменьвання). І ўсё ж распрацаваны пры актыўным удзеле Расіі дагавор быў важным ваенна-палітычным сімвалам даверу, адкрытасці, нейкай падставай для гістарычнага аптымізму.

Таму Крэмль 22 лістапада 2020 года выказаў шчырае шкадаванне выхадам Вашынгтона з ДАН – пад надуманай падставай невыканання Расіяй нейкіх пунктаў пагаднення (напрыклад, забарона на палёты амерыканскіх самалётаў уздоўж расійскіх меж каля незалежных Абхазіі і Паўднёвай Асеціі). Прэс-сакратар прэзідэнта РФ Дзмітрый Пяскоў адзначыў, што без амерыканскага боку дамова становіцца "нежыццяздольнай". Для Масквы зусім недапушчальна зневажальная сітуацыя, у якой пакінутыя ў ДАН краіны НАТА маглі б дзяліцца з Пентагонам "агульнай інфармацыяй" аб ваеннай дзейнасці Расіі і яе бліжэйшых саюзнікаў.

Раней Вашынгтон першым высунуў ідэю ўзаемных аблётаў (разведка пад дахам "палітыкі адкрытасці"), а затым ініцыяваў перавод выканання дамовы на лічбавую аснову (рэалізацыя навукова-тэхнічнай перавагі). Адкрыццё ваенных аб'ектаў на расійскай тэрыторыі для аэрафотаздымкі "партнёрамі" было няпростым рашэннем. А калі Расія стварыла больш дасканалую лічбавую апаратуру назірання для сваіх самалётаў "адкрытага неба", ЗША пачалі ствараць "беспалётныя зоны" і іншыя бар'еры.

Раней у Дзярждэпе заявілі, што РФ выкарыстоўвае здымкі, атрыманыя ў рамках ДАН, "у інтарэсах агрэсіўнай новай расійскай дактрыны нанясення ўдараў па крытычна важнай інфраструктуры ў ЗША і Еўропе з дапамогай высокадакладных звычайных боепрыпасаў". Быццам бы Расія не мае для "прыцэльвання" групоўку ваенных касмічных апаратаў на арбіце Зямлі.

У гісторыі ДАН здзіўляюць пастаянныя спробы ЗША і НАТА атрымаць аднабаковыя перавагі, а таксама бессаромнае перакручванне фактаў і адкрытая хлусня, імкненне перакласці адказнасць з хворай галавы на здаровую. Між тым за фасадам амерыканскіх абвінавачанняў у адрас "недэмакратычных" Расіі ці Кітая прысутнічае імкненне захаваць высокі ўзровень спажывання ў ЗША – за кошт іншых краін.

Выхад Вашынгтона з дагавораў па СРА, РСМД і ДАН адлюстроўвае агульную стратэгію. Для далейшага развіцця "воблачных, шматдаменных" сцэнарыяў на Еўрапейскім і Ціхаакіянскім тэатрах ваенных дзеянняў Пентагону неабходна зняць дагаворныя абмежаванні па тыпах, далёкасці, геаграфіі размяшчэння ракетнага ўзбраення, у тым ліку перспектыўнага гіпергукавога.

І калі асобная дактрына прымянення ВПС ЗША вызначаецца як "праактыўная і рэактыўная аператыўная схема манеўру для павышэння жывучасці пры адначасовым генераванні баявой моцы ва ўсім кантынууме інтэграванага стрымлівання", гэта азначае ўсяго толькі падрыхтоўку да высокатэхналагічнай вайны з Расіяй і Кітаем.

Нязграбныя дзеянні Пентагона могуць нашкодзіць еўрапейскім і азіяцкім саюзнікам ЗША, але рабіць глабальную палітыку без спадарожных страт немагчыма. Ці разумеюць гэта ў Старым свеце?

На нядаўняй канферэнцыі "атланцістаў" у Берліне (23 лістапада) адбыўся адметны дыялог па Адкрытым небе.

– Адным з вельмі важных інструментаў супрацоўніцтва паміж Усходам і Захадам быў Дагавор па адкрытым небе, які, на жаль, быў скасаваны. Ці ёсць гатоўнасць з боку НАТА зноўку вынайсці ці вярнуцца да гэтай дамовы? Ці гатовы вы гаварыць з Расіяй, каб вярнуцца да гэтага вельмі важнага інструмента?

– НАТА працуе над кантролем над узбраеннямі, уключаючы Дагавор па адкрытым небе, але мы бачылі некаторыя праблемы з выкананнем з расійскага боку, мы таксама шкадуем аб рашэнні Расіі, але мы гатовы гаварыць, мы гатовы да дыялогу. І для мяне дыялог па кантролі над узбраеннямі – гэта не прыкмета слабасці… Мы ўпэўненыя ў сабе, мы моцныя, мы адзіныя, таму мы ніколі не баімся размаўляць з Расіяй.

Пытанне было дакладным, а адказ – расплыўчатым. Далейшы лёс дамовы прадказальна сумны.

Столтэнберг відавочна хітруе, разумеючы, што ДАН разбурылі Злучаныя Штаты ва ўгоду сваім інтарэсам. Нягледзячы на ​​пратэсты Германіі і іншых краін ЕС, дэмакратычнае абмеркаванне Вашынгтону не запатрабавалася. І ў далейшым развіцці дыялогу ці канфрантацыі Захаду з Усходам Паўночнаатлантычны альянс мае абмежаваныя ступені свабоды. Сістэма дагавораў ужо не абмяжоўвае. Меркаванне еўрапейцаў ролі не іграе.

Мяркую, гіпергукавыя ракеты сярэдняй далёкасці Пентагона не размешчаны ў Еўропе толькі таму, што яны пакуль не лятаюць на выпрабаваннях у ЗША.

Начальнік Генеральнага штаба ВС РФ Валерый Герасімаў на днях заявіў: "Размяшчэнне ракет сярэдняй і меншай далёкасці ў Еўропе і ў Азіяцка-Ціхаакіянскім рэгіёне стварае сур'ёзную пагрозу рэгіянальнай і глабальнай бяспецы. Таму наша прапанова аб узаемным мараторыі на разгортванне такіх ракет захоўвае сілу".

Цягнік па імені ДАН ужо сышоў, аднак МЗС РФ сёння апублікавала праекты дагавораў з ЗША і НАТА аб гарантыях бяспекі. Калі "партнёраў" не задаволяць прапановы Масквы па дээскалацыі, не пераканае "новае ўраўненне бяспекі", то мір выратуе прыгажосць рускай зброі.