Вось ужо даволі шмат гадоў у Расіі папулярны палітычны мем: "Мы прэзідэнта крытыкуем не за тое, што ён занадта Пуцін, а за тое, што ён недастаткова Пуцін". Соль жарту відавочная - падтрымліваючы палітыку нацыянальнага лідара, многія грамадзяне Расіі хацелі б, каб ён часта дзейнічаў больш жорстка, рашуча і рэзка.
Фірменная пуцінская стрыманасць, схільнасць да ступеньчатых рашэнняў і пошуку кампрамісаў, уменне не зрывацца на эмоцыі ў сітуацыях, калі хочацца рваць і кідаць, выклікаюць павагу, але адначасова пэўнымі сіламі інтэрпрэтуюцца як слабасць, а часам нават як здрада нацыянальных інтарэсаў. Асабліва гэта датычыцца знешнепалітычных пытанняў, у якіх, на думку турбапатрыётаў, расійскі прэзідэнт многія гады праяўляе абуральную мяккасць і нерашучасць.
На шчасце, большасць грамадзян краіны самі выдатна ўсведамляюць мудрасць і стратэгічную слушнасць пуцінскага падыходу. Аднак у выніку любая сітуацыя, калі Масква раптам адмаўляецца ад стрымана-заміраючай рыторыкі і здзяйсняе той ці іншы дэмарш, прымушае нервавацца - таму што гэта заўсёды знак звышардынарных абставін, за якімі можна чакаць самых нечаканых падзей і радыкальных змен.
У мінулую пятніцу Расія зрабіла менавіта гэта – невыпадкова ў каментарыях экспертаў наконт апублікаваных МЗС праектаў дагавораў з ЗША і НАТА рэгулярна фігуруюць такія фармуліроўкі, як "чырвоная лінія" і нават "ультыматум", а ў інтанацыях месцамі адчуваюцца няўпэўненасць і трывога.
І нездарма. Расійская дзяржава зрабіла тое, што ад яе хацелі – а некаторыя палітычныя сілы нават патрабавалі – шмат гадоў. Але гэты крок настолькі ідзе насуперак традыцыйнай лініі нашай знешняй палітыкі, што гэта з'яўляецца адназначным сігналам аб тым, што адбываецца нешта надзвычайнае. А паколькі гаворка пра ваенныя пытанні, падстаў напружыцца і занервавацца становіцца яшчэ больш.
Сітуацыя пагаршаецца тым, што вось ужо амаль восем гадоў адносіны Расіі з Захадам уяўляюць сабой чараду вострых крызісаў. Таксічнае знешнепалітычнае асяроддзе з вісклівымі абвінавачаннямі Масквы ва ўсіх грахах стала настолькі звыклым, што даводзіцца заднім чыслом шукаць тлумачэнні, чаму менавіта ў дадзены момант дзяржаўным кіраўніцтвам быў зроблены дадзены крок. Чаму не паўгода таму – калі на Захадзе таксама бушавала медыйна-палітычная істэрыка, якая абвінавачвала нашу краіну ў агрэсіўных намерах у дачыненні да Украіны? Чаму не пасля справы Скрыпаля, ці збітага над Данбасам "Боінга", ці абвінавачанняў нас у хімічных атаках у Сірыі? Чаму зараз? Што змянілася і чаго чакаць далей?
Безумоўна, адказ на гэтае пытанне мае мноства пластоў і разнастайных аспектаў.
Аднак уяўляецца, што вызначальным фактарам на гэты раз сталі не столькі адносіны Расіі з Захадам, колькі агульнасусветная сітуацыя – і пераважна не ў палітыцы, а ў эканоміцы. Таму што сама сутнасць глабальнай гегемоніі ЗША і іх еўрапейскіх саюзнікаў канцэнтруецца ў эканамічнай сферы – яны з'яўляюцца галоўнымі бенефіцыярамі існуючай сістэмы, атрымліваючы ад яе бонусы, неадпаведныя іх укладу.
Дык вось, мабыць, галоўнай падзеяй адыходзячага 2021 года стаў пераход у адкрытую фазу глабальнага крызісу, які накатваецца на планету, прычым пачалося яго разгортванне і на самім Захадзе.
Фінансавыя і рэгулятарныя структуры ЗША і еўрапейскіх краін ужо не запэўніваюць сваіх грамадзян, што высокая інфляцыя мае кароткачасовы характар і хутка ўсё вернецца на кругі свая. Ірвуцца вытворча-лагістычныя ланцужкі, таварны дэфіцыт па ўсё большай колькасці пазіцый становіцца звычайнай часткай жыцця. Энергетыку накрывае крызіс, а цэны на энерганосьбіты б'юць рэкорды, што ўсё больш адчувальна адбіваецца на кашальках грамадзян. Спецыялісты ў сельскай гаспадарцы з жахам прадракаюць у новым годзе наступленне сусветнага харчовага крызісу – з-за вострага недахопу удабрэнняў. На галоўных фондавых рынках планеты надзьмуты грандыёзныя пузыры. Спісак праблем можна працягваць доўга.
Часам чутныя меркаванні, што ў тым, што адбываецца, няма нічога ўнікальнага, бо цыклічныя рэцэсіі з'яўляюцца неад'емнай часткай эканамічнага жыцця. Напрыклад, 1970-я эканамічна былі вельмі няпростымі для Захаду, які тады гадамі жыў пры высокай інфляцыі, - тыя паказчыкі, дарэчы, пакуль не дасягнуты. А падчас крызісу 2008-2009 гадоў і зусім хапала "касандраў", прадказвалі непазбежны крах долара, - аднак усё больш-менш шчасна вырашылася.
У стандартнай сітуацыі гэтыя аргументы сапраўды былі б вялікія. Але ў тым і праблема, што мы жывём у зусім нестандартнай сітуацыі: глабальная эканамічная сістэма цалкам вычарпала патэнцыял для развіцця ў нармальным фармаце. Цяпер кожны год, кожны месяц і нават кожны дзень захавання статус-кво Захад, як асноўны выгаданабытчык, павінен звяртацца да надзвычайных мер. Галоўнай з такіх стала палітыка колькаснага змякчэння, якая была запушчана як раз для пераадолення крызісу 2008-2009 гадоў і адклала (але не адмяніла) крах заходнецэнтрычнай сістэмы. Больш за тое, абыходкавым сярод эканамістаў меркаваннем з'яўляецца перакананне, што дадзеным крокам Захад не проста адцягнуў непазбежнае, але і гарантаваў яшчэ большую катастрафічнасць будучага краху.
Уласна, высокая інфляцыя і іншыя згаданыя вышэй праблемы якраз і з'яўляюцца знакам таго, што каласальная грашовая маса, якая заліваецца ў сусветную эканоміку і нічым не забяспечана, выходзіць з-пад кантролю рэгулятарных органаў Еўропы і ЗША. Сітуацыя зараз развіваецца ў адпаведнасці ўжо з уласнай логікай, якая проста ігнаруе адміністрацыйныя меры адказных структур.
А калі так, то перад Расіяй (а таксама Кітаем і іншымі дзяржавамі, якія працуюць над трансфармацыяй сусветнай сістэмы) паўстае падвойная задача.
З аднаго боку, перад імі адчыняецца акно магчымасцей для паскарэння звяржэння ЗША з глабальнага прастола шляхам узмацнення ціску на іх. Паколькі, хоць паслабленне Захаду ідзе ўжо дастаткова даўно, крызісныя з'явы, якія праявіліся, сведчаць, што працэс перайшоў на якасна новы ўзровень, - а значыць, неразумна не скарыстацца шансам.
Гэта тым больш актуальна, паколькі з нашага боку фактычна завершаны працэс стварэння ўласных – альтэрнатыўных заходнім – стратэгічных механізмаў і працэдур, неабходных для бесперабойнага функцыянавання нацыянальнай эканомікі і адносін з іншымі краінамі. Будзь то вытворчасць тавараў, рух сродкаў, грашовыя разлікі, распаўсюджванне інфармацыі, узгадненне інтарэсаў і многае-многае іншае.
З іншага боку – бягучае становішча рэзка павышае рызыкі, у тым ліку ваенныя, бо, як вядома, загнаны ў вугал звер становіцца асабліва небяспечны. А з улікам дэградацыі заходніх эліт, большая частка якіх ніколі асабіста не сутыкалася з цяжкімі выклікамі і не ведае нічога, акрамя гладкай кабінетнай кар'еры, немагчыма выключаць адкрыта неадэкватныя рашэнні і крокі з іх боку.
Калі разглядаць ініцыятывы Масквы з дадзенага пункта гледжання, становіцца відавочна, што апублікаваныя праекты дагавораў ЗША і НАТА, як і заявы нашых афіцыйных асоб, нацэлены на рашэнне абедзвюх задач адразу.
Па-першае, і па сутнасці, і па форме яны ўяўляюць сабой не прапановы да абмеркавання, а сапраўды ультыматум – патрабаванне безумоўнай капітуляцыі. Добрага выхаду для Захаду без страты твару яны проста не прадугледжваюць – ну акрамя як ганарліва ўстаць намёртва і ў выніку развязаць вайну з Расіяй. Мяркуючы па тым, якія кіданні пачаліся з таго боку, там гэта цалкам усведамляюць.
А па-другое, менавіта максімальнае акцэнтаванне ваеннай праблематыкі і беспрэцэдэнтна жорсткая афіцыйная рыторыка Масквы падкрэслівае, што Расія гатова – і маральна, і тэхнічна, і ва ўсіх астатніх сэнсах – да любога развіцця падзей. А заробленая ў папярэднія гады рэпутацыя пацвярджае, што за рускімі не заржавее і сапраўды прымяніць зброю – калі яны палічаць гэта неабходным.
Тут варта нагадаць словы Уладзіміра Пуціна, які ўлетку прама заявіў, што, калі б Расія патапіла брытанскі эсмінец, які задаволіў правакацыю ля берагоў Крыма, ніякіх бы маштабных наступстваў гэта не пацягнула: не лічыць жа такімі крыкі ў сусветнай прэсе. Без сумнення, у заходніх генштабах у дадзены момант сутаргава шарсцяць ваенныя аб'екты НАТА і планы аперацый ля расійскіх меж, усведамляючы, што калі ў Маскве штосьці з гэтага палічаць антырасійскай правакацыяй і "прымуць меры", то ніякім casus belli гэта не стане – затое прымусіць альянс адтуль прыбрацца, падціснуўшы хвост.
Увогуле, жорсткі ціск Расіі менавіта па ваенным кірунку нацэлены на тое, каб астудзіць найбольш гарачыя галовы на Захадзе, якім, напэўна, прыходзіць у галаву, што выкарыстанне ваенных метадаў супраць нашай краіны можа стаць выдатным спосабам пераадолення глабальнага крызісу – за расійскі кошт. Як гэта атрымалася па выніках Першай і Другой сусветных войн у мінулым стагоддзі.
Не ўжо, гэтым разам Захад будзе плаціць сам.
Чытайце таксама:
У Расіі стварылі ракету для ўдарных беспілотнікаў
Зона прымянення Дагавора па адкрытым небе зменшылася на 80% – МЗС РФ
Разбурэнне ДАН – ініцыятыва ЗША з небяспечнымі наступствамі
МЗС РФ: Захад пад выглядам інструктараў перакідвае на Украіну баевікоў
Гіпергукавое адставанне ЗША ад Расіі ацанілі ў 3 млрд долараў