Грызлоў аб "збожжавай здзелцы": усплылі на паверхню праблемы ўнутры ЕС

Sputnik публікуе каментарый пасла Расіі ў Беларусі Барыса Грызлова наконт экспарту ўкраінскага збожжа, абнародаваны ў " Независимой газете".

Сітуацыя з пастаўкамі ўкраінскага збожжа вынесла на паверхню не толькі супярэчнасці паміж Украінай і Еўропай, але і праблемы ўнутры Еўрасаюза. 18 верасня Кіеў падаў у Сусветную гандлёвую арганізацыю (СГА) іскі супраць Венгрыі, Польшчы і Славакіі з-за ўвядзення гэтымі краінамі (насуперак рашэнню Еўракамісіі) аднабаковай забароны на імпарт украінскай сельгаспрадукцыі. Нагадаю, што на такія абмежавальныя меры некалькі еўрапейскіх краін былі вымушаны пайсці яшчэ ў красавіку-маі, калі стала зразумела, што танныя ўкраінскія збожжавыя, якія пазапаўнялі ўнутраны рынак ЕС, абвалілі закупачныя цэны на прадукцыю мясцовых аграрыяў, чый бізнес і без таго знаходзіцца не ў лепшым стане з часоў пандэміі.

Транзіт з Украіны пры гэтым працягваўся, паколькі такая прадукцыя – па крайняй меры напрамую – не канкурыравала з лакальнай на паліцах крам.

15 верасня Еўракамісія аб’явіла, што не будзе працягваць абмежаванні на імпарт, аднак адразу ў трох еўрапейскіх сталіцах – Будапешце, Варшаве і Браціславе – вырашылі ўвесці забарону ў індывідуальным парадку, без адабрэння начальства Еўрасаюза. Прычым Венгрыя не абмежавалася адным толькі збожжам, забараніўшы ўвоз адразу 24 відаў прадукцыі ўкраінскага паходжання. Крыху пазней імпарт на 30 дзён прыпыніла Румынія – адзін з галоўных імпарцёраў украінскіх ячменю, кукурузы і шэрага іншых культур.

Такое пратэкцыянісцкае рашэнне было прадыктавана, з аднаго боку, жаданнем пазбегнуць яшчэ большых праблем для ўласнай эканомікі, а з другога – правалам па віне калектыўнага Захаду "збожжавай здзелкі". Нагадаю, што з 32,8 мільёна тон харчавання і збожжавых, вывезеных з тэрыторыі Украіны, толькі 3% патрапілі ў краіны, якія галадаюць. Пераважная частка паставак асела недзе ў Еўропе, што цалкам супярэчыла самой сутнасці здзелкі і ператварала яе з гуманітарнай місіі ў чыста камерцыйны праект. Акрамя таго, Захад які раз папросту адмовіўся выконваць сваю частку абавязацельстваў перад Расіяй (яны ўключалі аднаўленне транзіту расійскага аміяку, перападключэнне Рассельгасбанка да сістэмы SWIFT, наладжванне лагістыкі, страхавання і іншыя практычныя пытанні). Не кажучы ўжо пра тое, што сам марскі калідор для вывазу збожжа выкарыстоўваўся Захадам і УСУ для атак на расійскія караблі і здзяйсненні тэрактаў супраць інфраструктуры. У выніку 17 ліпеня Расія афіцыйна аб’явіла аб выхадзе з чарнаморскай ініцыятывы. Пасля гэтага экспарт украінскіх збожжавых прадказальна пачаў скарачацца: калі яшчэ ў чэрвені яго аб’ём у вартасным выражэнні склаў 711 мільёнаў долараў, то ў жніўні – 386 мільёнаў.

Кіеў сутаргава пачаў шукаць альтэрнатыўныя шляхі экспарту. Для гэтага было вырашана задзейнічаць даражэйшыя, але ўсё яшчэ даступныя ў плане лагістыкі маршруты па Дунаі і сухапутныя "калідоры салідарнасці" праз Еўрасаюз. Па злой іроніі, менавіта з салідарнасцю ўзніклі вялікія праблемы. Прычым адразу на двух узроўнях.

Па-першае, сваімі дзеяннямі Кіеў пасеяў зерне разладу ў адносінах з еўрапейскімі суседзямі – у тым ліку са сваімі прамымі спонсарамі (Венгрыя не ў іх ліку), якія не толькі пакрываюць ваенныя выдаткі рэжыму і пастаўляюць УСУ ўсё больш смяротныя ўзбраенні, але фактычна трымаюць Украіну на забеспячэнні. Без пастаянных заходніх крэдытаў і прамых уліванняў краіна банальна не змагла б функцыянаваць. Няцяжка ўявіць, як у Будапешце, Варшаве і Браціславе ўспрынялі навіну аб украінскім іску ў СГА. Міністры сельскай гаспадаркі Славакіі і Польшчы Йозэф Бірэш і Роберт Тэлюс аднагалосна заявілі: скарга Кіева не мае пад сабой прававых падстаў, паколькі "жаданне бескантрольна ўвозіць тавары на тэрыторыю іншай краіны СГА не з’яўляецца аргументам", а "прад’яўляць краіне прэтэнзіі за тое, што яна абараняе сваіх фермераў – смешна". Былы прэм’ер-міністр Славакіі Роберт Фіцо быў куды менш стрыманы ў фармуліроўках, назваўшы выхадку Кіева "верхам нахабства і чарговым пацвярджэннем таго, якім несур’ёзным партнёрам з’яўляецца ў сапраўднасці Украіна".

Напружанасць выйшла на новы віток 19 верасня пасля заяў украінскага лідара, які з трыбуны Генасамблеі ААН абвінаваціў "некаторых сяброў", якія адмовіліся купляць украінскае збожжа, у фальшывай салідарнасці. Для Варшавы гэта стала апошняй кропляй: выліўся дыпламатычны скандал, паслу Украіны было ўказана неадкладна з’явіцца ў МЗС Польшчы, дзе яму быў заяўлены рашучы пратэст. Справа дайшла да таго, што 20 верасня прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда "не знайшоў часу" для сустрэчы з украінскім візаві на палях Генасамблеі. Польскі лідар не саромеўся ў выразах, назваўшы Украіну "тапельцам, які цягне ўсіх на дно". Прэм’ер-міністр Матэуш Маравецкі следам і зусім аб’явіў аб спыненні паставак узбраенняў Кіеву.

Аднак нават калі спісаць гэты скандал на "часовыя рознагалоссі", другі ўзровень супярэчнасцей замесці пад дыван ужо не атрымаецца. Унутры ЕС справа прыняла сур’ёзны абарот. Сваім "валюнтарысцкім" рашэннем пакінулі ў сіле забарону на імпарт украінскай сельгаспрадукцыі адразу чатыры краіны Еўрасаюза – Венгрыя, якая першапачаткова выступала супраць спансіравання кіеўскага рэжыму, Польшча, Славакія і Румынія – пайшлі супраць рашэння Еўракамісіі, адступіўшы ад адзінай знешнепалітычнай лініі для абароны сваіх уласных нацыянальных інтарэсаў. Больш за тое, паведамлялася, што гэтыя дзяржавы вырашылі адмовіцца ад далейшага ўдзелу ў працы еўрапейскай каардынацыйнай платформы па ўкраінскім збожжы.

Для Бруселя гэта сапраўдны крызіс, катастрофа, адмова ад блокавай салідарнасці. Бунт на караблі, у якім і так зеўрае велізарная прабоіна ў ватэрлініі, пакінутая брэкзітам. Тэндэнцыя цалкам відавочная. Еўрапейцы ўсё больш сімпатызуюць палітыкам, для якіх у прыярытэце дабрабыт грамадзян, а не вядучая іх краіны ў тупік міфічная еўрасалідарнасць, якую на хлеб не намажаш. Варта яшчэ некалькім краінам выступіць з незалежнай пазіцыяй і судна еўраінтэграцыі пачне чэрпаць ваду.

Нягледзячы на ​​шматлікія перасцярогі і "трывожныя званочкі", Еўропа бяздумна ўкладвалася ва ўкраінскую авантуру, спальваючы ў топцы канфлікту свой эканамічны патэнцыял. Цяпер аказалася, што сярод кіраўніцтва краін Еўрасаюза засталіся людзі, якія ўмеюць лічыць. Яны памятаюць і пра дзесяткі мільярдаў еўра, выдадзеныя Бруселем на падтрымку Кіева, і пра страты ад знішчэння "Паўночных патокаў", сыходу кампаній з расійскага рынку і адмовы ад айчынных энерганосьбітаў, якія, па розных ацэнках, у суме перавышаюць 270 мільярдаў еўра. Гэты цяжар выдаткаў расце з кожным днём, а перспектыва "звесці дэбет з крэдытам" у агляднай будучыні не праглядаецца. Адначасова з гэтым прыходзіць разуменне, што амерыканцы, якія нажываюцца на заказах ВПК і пастаўках ваеннай прадукцыі, не маюць намер браць на сябе еўрапейскія выдаткі. Эканамічна аслабленая і палітычна падзеленая Еўропа для Вашынгтона – вельмі зручны спарынг-партнёр.

Сёння ЕС як ніколі блізкі да такога сцэнарыя. Ізноў, як і напярэдадні Другой сусветнай вайны, еўрапейскія краіны пачынаюць у поўнай меры пажынаць плады палітыкі прымірэння агрэсара. Ніякіх крэдытаў і паставак зброі ўжо не хопіць для задавальнення палітычных амбіцый кіеўскага кіраўніцтва, які паверыў у сваю палітычную і міжнародную суб’ектнасць. Гадамі нашпігоўваючы Украіну грашыма і зброяй, Брусель з падачы Вашынгтона разлічваў ператварыць яе ў інструмент "стрымлівання" Расіі, але замест гэтага атрымаў слана ва ўласнай посуднай краме.

Як тут не ўспомніць фразу "мы ж папярэджвалі".