Святочнае меню на Новы год часоў Савецкага Саюза прадугледжвала абавязковую наяўнасць салата "Селядзец пад футрам" і "Аліўе", бульбянога пюрэ, мясных катлет і бутэрбродаў з чорнага хлеба са шпротамі. І многія да гэтага часу яму верныя.
Аднак такая тоўстая ежа – асабліва на ноч – не толькі не прынясе карысці арганізму, але і можа негатыўна адбіцца на працы страўнікава-кішэчнага тракта. Бо святочная вячэра можа быць не толькі смачнай, але і максімальна карыснай.
Якія стравы лепш уключыць у навагодняе меню, а ад чаго варта адмовіцца, расказала карэспандэнту Sputnik спецыяліст у галіне аздараўленчай фізічнай культуры і харчавання Юлія Юшкевіч.
Альтэрнатыўнае меню
У Юліі ў сям’і таксама было прынята гатаваць на Новы год "Аліўе" і пюрэ з катлетамі, але зараз яна імкнецца выбіраць прадукты і гатаваць стравы на святочны стол, ацэньваючы іх карысць як нутрыцыёлаг.
Спецыяліст у галіне аздараўленчай фізічнай культуры і харчавання Юлія Юшкевіч
© Photo : из личного архива Юлии Юшкевич
"Разам з тым для мяне важна, каб у Новы год не згубіўся звыклы дух, бо атмасфера таксама адыгрывае вялікую ролю. Дапамагчы з гэтым можа толькі карыснае альтэрнатыўнае меню", - дадала яна.
Спецыяліст па харчаванні зімой рэкамендуе аддаваць перавагу квашанай капусце і хатнім саленням.
"Квашаная капуста – гэта наогул мой асабісты топ. Але квашанай па сутнасці можа быць любая агародніна, і ўся яна будзе карыснай. Дарэчы, расол квашанай капусты можна выкарыстоўваць у якасці запраўкі для агародніны і супоў для дзяцей. Ён змяшчае карысныя бактэрыі, якія паляпшаюць працу страўнікава-кішачнага тракта і нармалізуюць дзейнасць кішэчніка", - распавяла нутрыцыёлаг.
Так, на святочны стол можна паставіць не толькі квашаную капусту, але і, напрыклад, страву карэйскай кухні кімчхі, якое ўяўляе сабой востра запраўленую квашаную агародніну.
Таксама выдатным дадаткам можа стаць сырная талерка ці нарэзка з фермерскіх мясных прадуктаў. Выдатна падыдзе нарэзка з тлустых гатункаў рыб (селядзец, скумбрыя, ласось).
Беларускі сыр
© Sputnik / Илья Питалев
Для запраўкі салатаў Юлія рэкамендуе прыгатаваць маянэз у хатніх умовах. Для гэтага спатрэбіцца адзін жаўток, 350-400 мл аліўкавага алею, адна гарбатная лыжка гарчыцы (лепш дыжонскай са злёгку размолатымі зернямі), соль і свежамолаты чорны перац, сок невялікага лімона або адна чайная лыжка белага віннага воцату.
Працэс падрыхтоўкі дастаткова просты: узбіць калатоўкай у місцы або чашы блендара жаўток і гарчыцу. Не спыняючы старанна ўзбіваць, павольна – прыкладна па палове чайнай лыжкі – дадаць алей. Прыкладна пасля трох сталовых лыжак алею сумесь пачне згушчаць, пасля гэтага пакінуты алей можна ўліць тонкім струменьчыкам. У канцы трэба заправіць маянэз соллю, перцам і сокам лімона па смаку.
Салат "Аліўе"
© Sputnik / Алексей Куденко
Юлія папярэджвае: калі ўліць першыя порцыі алею занадта хутка, маянэз можа расслаіцца. У такой сітуацыі яна раіць дадаць крыху гарачай вады.
У выніку атрымаецца бясшкодны і нават карысны маянэз, які можна захоўваць у халадзільніку некалькі дзён.
У якасці асноўнай гарачай стравы можна запячы рыбу, напрыклад, ласося з чабаром і цытрынавым сокам, ці ж прыгатаваць мяса птушкі. Пажадана, каб мяса было хатняе ці фермерскае.
"На гарнір я б парэкамендавала прыгатаваць бульбу. Яе можна запячы цалкам у лупіне або долькамі з размарынам. Таксама можна прыгатаваць агародніннае рагу або мікс з агародніны, запечанай з сырам і рэзкай травой", - адзначыла спецыяліст па харчаванні.
Але пры запяканні не трэба трымаць прадукты ў духоўцы да з’яўлення скарыначкі. Справа ў тым, што падчас смажання ці запякання адбываецца рэакцыя глікавання (узаемадзеяння бялкоў, ліпідаў і цукроў). У выніку ў духмянай хрумсткай скарыначцы будуць утрымоўвацца небяспечныя таксічныя рэчывы, якія і з’яўляюцца канчатковымі прадуктамі глікавання. Яны ў сваю чаргу прыводзяць да пашкоджання тканак сасудаў і скуры.
"У выпадку з сасудамі, зніжаецца іх праводнасць, парушаецца эластычнасць. Уплыў на скуру таксама шырокі: гэта пігментацыя, заўчаснае старэнне, патаўшчэнне скуры, рэакцыі запалення. Таксама павышаецца агульны фон запалення, што можа стаць пачаткам многіх хранічных захворванняў", - растлумачыла эксперт.
Таксама Юлія настойліва раіць адмовіцца ад ужывання тлустага мяса, прамыслова прыгатаваных каўбас і паўфабрыкатаў. "Гэта вельмі цяжкая ежа для арганізма, асабліва ў святы, калі мы доўга сядзім за сталом і здольны з’есці значна больш ежы, чым у звычайны дзень", - растлумачыла нутрыцыёлаг.
Таксама эксперт рэкамендуе цалкам адмовіцца ад ужывання ў ежу крамных кетчупаў і розных соусаў, у якіх звычайна змяшчаецца вялікая колькасць цукру.
"Калі ж хочацца зрабіць смак нейкай стравы больш яркім, лепш выкарыстоўваць для гэтага не соусы, а розныя спецыі і вострыя прыправы. Яны не толькі дадуць магчымасць аформіць смак, але і паскорыць засваенне прадуктаў", - адзначыла яна.
Спецыі
© Sputnik / Людмила Янковская
Так, напрыклад, у зімовы перыяд асабліва актуальная куркума, якая валодае даказаным супрацьзапаленчым і антыаксідантным дзеяннем. Але яе трэба выкарыстоўваць з чорным перцам, так яна лепш засвойваецца. Таксама добрыя любыя суцэльныя вострыя прыправы: кмен, каляндра, кумін, кардамон і чылі.
Дэсерт таксама можа быць карысны
"На дэсерт будзе выдатна прыгатаваць хатні пірог з яблыкамі. Я і сама планую для святочнай вячэры спячы шарлотку, але не проста з яблыкамі, а з цэдрай апельсіна або лімона, каб дадаць пірагу навагоднія цытрусавыя ноткі", - падзялілася Юлія.
Запечаныя яблыкі з фітнес-начынкай
© Sputnik / Людмила Янковская
Калі не хочацца напярэдадні свята важдацца з выпечкай, то на дэсерт можна проста цалкам запячы яблыкі. Гэта крыніца пекціну, які якраз падтрымае кішэчнік у такую цяжкую для СКТ ноч.
Чаго дакладна не павінна быць на святочным стале, на думку спецыяліста па харчаванні, дык гэта прадуктаў, якія змяшчаюць трансжыры. Гэта салодкія пякарныя і кандытарскія вырабы (пончыкі, вафлі, выпечка, тарты, цукеркі), бульбяныя чыпсы і бульба фры, а таксама перапрацаванае мяса (каўбаса, сасіскі, вяндліна, мясныя кансервы) і замарожаныя паўфабрыкаты.
Піць ці не піць?
Што да алкаголю, то эксперт па харчаванні лічыць, што ўмеранае ўжыванне такіх напояў у навагоднюю ноч цалкам дапушчальна.
"Я не агітую за поўную адмову ад алкаголю, я схіляю да здаровага балансу, гэта значыць пытанне складаецца не ў тым, піць ці не піць, а ў колькасці таго, што ўжываешь. Важна памятаць, што любая колькасць алкаголю наносіць тую ці іншую шкоду арганізму, але, як правіла, два бакалы – гэта цалкам разумны аб’ём", - распавяла Юлія.
З алкагольных напояў перавагу варта аддаваць тым, якія не ўтрымоўваюць цукры. Добра ў гэтым плане падыходзяць сухія віны.
Гаворачы ў цэлым аб напітках, спецыяліст па харчаванні парэкамендавала поўнасцю выключыць з рацыёну салодкую газіроўку.
"Альтэрнатывай могуць стаць хатнія кампоты без цукру, напрыклад, з сушаных яблыкаў або апельсінаў. Прыгатаваць кампот проста, абыдзецца нядорага, а карысці прынясе значна больш. У тым ліку гэта вельмі карысны напой для дзяцей", - расказала яна.
Таксама можна прыгатаваць ліманады на аснове вады, лімона і мяты.
"Яшчэ рэкамендую звярнуць увагу на такі напой, як чайны грыб, які сёння папулярны пад назвай камбуча. Гэта вельмі класны напой, які карысны з пункту гледжання ўздзеяння на мікрафлору кішэчніка, дзякуючы свайму бактэрыяльнаму асяроддзю. Яго можна выкарыстоўваць у якасці ліманаду, у тым ліку падчас застолля", - параіла субяседніца.
Спісак прадуктаў
Каб на святочным стале раптам не аказаліся шкодныя прадукты і стравы з іх, Юлія рэкамендуе спланаваць меню загадзя і перад паходам у краму скласці спісак неабходных прадуктаў. Гэта дазволіць пазбегнуць дарэмных спантанных пакупак, лічыць яна.
"Падрыхтоўку да Новага года варта пачаць менавіта з планавання. Складзіце загадзя меню, абавязкова падрыхтуйце шопінг-ліст, гэта не толькі аблегчыць пошукі прадуктаў у краме і аптымізуе час, але і дасць магчымасць сфакусіравацца на рацыянальным выбары карысных прадуктаў", - падкрэсліла спецыяліст па харчаванні.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"