Палявы археалагічны сезон завяршыўся восенню мінулага года. Зімой вучоныя займаюцца кабінетнай працай, каб сістэматызаваць і апісаць знойдзеныя артэфакты, а таксама правесці неабходныя навуковыя пошукі.
У лістападзе 2023-га пасля таго, як у прарэзцы вала гарадзішча на Менцы былі знойдзены драўляныя канструкцыі падмурка з бярвён, з іх зрабілі спілы. Гэта абавязковая ўмова для датавання матэрыялу.
Свіслач ці Менка
Дакладны час, калі дрэва расло і было спілавана, дазволіць вызначыць датаванне будаўніцтва ўмацаванняў на рацэ Менцы, што павінна даць падставы вучоным гаварыць аб часе стварэння сярэднявечнага горада.
У беларускай гістарычнай навуцы ёсць два ўяўленні аб тым, дзе бярэ свой пачатак гісторыя ўзнікнення Мінска. Па адной з версій, ён узнік у раёне Нямігі на беразе Свіслачы, але тады незразумела, адкуль такая назва.
Раскопкі гарадзішча на Менцы
© Sputnik / Виктор Толочко
Паводле другой версіі, горад зарадзіўся на рацэ Менцы, дзе ёсць вялікае сярэднявечнае гарадзішча. Тады лагічна і паходжанне летапіснай назвы горада – Менск.
Для таго, каб дакладна высветліць, як ішоў ход гісторыі на гарадзішчы, пачалі паўнацэнныя археалагічныя даследаванні, якімі кіруе загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу Інстытута гісторыі НАН Беларусі Андрэй Вайцяховіч.
Ранняе Сярэднявечча
"Мы атрымалі вынікі радыёвуглероднага аналізу ўзораў дрэва. Вядома, гэты спосаб вядомы вялікімі храналагічнымі разрывамі паміж датамі. Мы давалі некалькі ўзораў бярвення з вала, дрэва з маставой і ўзор знойдзенай рыдлёўкі", - расказаў вучоны.
Паводле яго слоў, аналіз паказаў, што бярвенне з вала датуецца ў дыяпазоне 750-991 год нашай эры. Усе ўзоры датуюцца не пазней за 990-я гады. Інтэрпрэтацыя знаходак у кантэксце дазваляе казаць аб тым, што гэта прыблізна сярэдзіна Х стагоддзя.
Андрэй Вайцяховіч
© Sputnik
Вынікі даследавання дрэва з маставой паказалі дыяпазон 1323-1436 гады. Праезд у вале гарадзішча, верагодна, быў зроблены бліжэй да пачатку XV стагоддзя.
Узор драўніны рыдлёўкі паказаў вынік у дыяпазоне 889-1033 гады. Атрымліваецца, што сцяна вала і рыдлёўка, знойдзеная пры яго раскопках, знаходзяцца ў адным часавым дыяпазоне.
Горад стаяў на Менцы
Вайцяховіч расказаў, што зараз таксама праводзяцца дэндрахраналагічныя даследаванні, якія дазволяць звузіць храналагічныя рамкі.
"Цяпер дыяпазон знаходзіцца паміж IX і X стагоддзем. Цяпер вучоным патрэбны яшчэ некалькі ўзораў з розных частак дрэва: сярэдзіны і краю. Дадатковыя ўзоры дазволяць звузіць калідор да аднаго года", - адзначыў ён.
Кансервацыя раскопак на Менцы на зіму
© Sputnik / Виктор Толочко
Ужо наяўныя даныя дазваляюць беларускім гісторыкам казаць аб тым, што ўмацаванні на гарадзішчы збудаваны не пазней канца X стагоддзя.
"У прынцыпе, калі адбываліся падзеі, апісаныя ў летапісе (бітва на Нямізе - Sputnik), умацаванні гарадзішча на Менцы ўжо былі. Вышыня сцяны была пяць метраў – гэта вельмі сур’ёзныя ўмацаванні", - канстатаваў археолаг.
Наперадзе правядзенне чарговых маштабных раскопак у гэтым годзе. Трэба завяршыць зробленую ў мінулым годзе прарэзку вала, зрабіць новую прарэзку ў вале малога гарадзішча.
Вайцяховіч звярнуў увагу, што для падвядзення вынікаў яшчэ трэба будзе сістэматызаваць усе зробленыя знаходкі, а таксама звесці разам вынікі ўсіх археалагічных даследаванняў, у тым ліку праведзеных іншымі вучонымі.
Пры гэтым ён звярнуў увагу: па гістарычных крыніцах вядома, што горад на Свіслачы называўся Менск. Як называўся горад на Менцы ў X стагоддзі, вучоныя не ведаюць.
"Хутчэй за ўсё, гэта Менск, ён быў цэнтрам Менскай воласці. Проста, калі ўзнік новы горад, пакінулі назву, таму што гэта быў цэнтр воласці, адпаведна гэта Менск", - растлумачыў гісторык.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"