Горад пад прыцэлам: рэпартаж з Луганска за 100 кіламетраў ад фронту

Прама цяпер Луганск - горад прыфрантавой зоны. Адсюль да перадавой, дзе вядуцца баявыя дзеянні, без малога 100 кіламетраў. Часам яму прыстойна дастаецца: не так даўно, у пачатку чэрвеня, па жылых кварталах быў нанесены ракетны ўдар - загінулі шэсць чалавек.
Як жывуць там людзі зараз, пра што гавораць, як жылі ўсе гэтыя 10 гадоў? Чаму не з'ехалі, нягледзячы на ​​??ўсе жахі вайны, чаго чакаюць і на што спадзяюцца? Карэспандэнты Sputnik падрыхтавалі вялікі рэпартаж з Луганска.

Памежны кантроль у пункце пропуску "Ізварына" праходзім за дзесяць хвілін: чэргаў на мяжы амаль няма. Той, хто ездзіць у Луганск часта, ведае: такое здараецца рэдка, а значыць, нам павезла.
Памежны кантроль у пункце пропуску "Ізварына" праходзім за дзесяць хвілін: чэргаў на мяжы амаль няма. Той, хто ездзіць у Луганск часта, ведае: такое здараецца рэдка, а значыць, нам павезла.

"Цяпер мы ў ЛНР", – радасна кажа наш суправаджальнік Антон і імкліва разганяе сваё аўта да 170 км/ч. Дарога ад пагранпераходу да Луганска займае ад сілы хвілін 30 па свежай роўнай трасе.

У горад прыехалі познім вечарам, ледзь паспеўшы да каменданцкай гадзіны. У Луганску, як і ва ўсёй рэспубліцы, ужо восем гадоў дзейнічае забарона на перамяшчэнне з 23:00 да 04:00. Уезд і выезд кантралююць ваенныя - на ўсіх напрамках устаноўлены блокпасты.

Ужо раніцай мы ўбачылі Луганск ва ўсёй яго пышнасці. Першае, што кінулася ў вочы - гэта татальная будоўля і рэканструкцыя. Будаўнікі працуюць і днём, і ўвечар. На асобных аб'ектах, напрыклад, школах, якія сур'ёзна пацярпелі падчас абстрэлаў, працуюць кругласутачна. Здаць іх плануюць ужо да 1 верасня.

Аднаўленнем горада займаецца Масква і іншыя рэгіёны-шэфы. Універсітэты, школы, дзіцячыя сады, паркі і дарогі - усё рамантуецца, фарбуецца, абнаўляецца, адраджаецца. Горад патанае ў кветках і зеляніне. Шмат людзей кожную раніцу спяшаецца па справах, дзеці катаюцца на арэлях і гуляюць у пясочніцах. Нібы ніколі і не было тут вайны...

Цяпер насельніцтва горада па самых сціплых падліках складае больш за 500 тысяч чалавек - больш, чым да пачатку ваенных дзеянняў у 2014-м. Улады прызнаюць: людзі, якія з'ехалі дзесяць гадоў таму па лепшы лёс, вяртаюцца назад. Прыязджаюць нават тыя, хто да гэтага не быў у Луганску, у тым ліку беларусы - у асноўным гэта будаўнікі і дарожнікі, прыцягваюць высокімі заробкамі.

Ловім сябе на думкі: Луганск нагадвае адзін з беларускіх гарадоў - Салігорск, Жодзіна або Оршу, дзе яшчэ не да канца згаслі прыкметы савецкай спадчыны і буйнога прамысловага цэнтра. Калісьці ў Луганску рамантавалі паветраныя судны, будавалі трамваі і цеплавозы, выпускалі тэхніку для вугляабагачальных фабрык, рабілі вядомы на ўвесь СССР і абутак, які пастаўляецца ў Еўропу, і многае іншае. Нажаль, цяпер аб гэтым здабытку нагадваюць толькі якія зачыніліся цэхі.

Ёсць у Луганску і "беларускі след": у гарадскіх магазінах прадаецца "малочка", рыбная і мясная прадукцыя з Беларусі. Любяць тут беларускія цукеркі, шакалад. Луганчане паважаюць Бацьку і ўвесь час нагадваюць, як беларусам пашанцавала з такім прэзідэнтам. А яшчэ цікавяцца, як у Беларусі ставяцца да ЛНР. Фактычна кожны, з кім мы размаўлялі, не страчваў магчымасці спытаць: што думаюць беларусы аб далучэнні Луганскай Народнай Рэспублікі да Расіі?
"За ўсіх не скажам, але многія, адназначна, паважаюць гэты выбар", - адказвалі мы, прымаючы ў далейшым ухваляльную рэакцыю суразмоўцы.

Два месяцы, адзін год, чатыры гады, сем гадоў, васемнаццаць - гэта ўзрост дзяцей, чые імёны ўвекавечаны на мемарыяле памяці ў Луганску, мясцовай Алеі анёлаў. Кожны дзень сюды прыходзяць людзі, нясуць кветкі і дзіцячыя цацкі. Сваё дзяцінства хлопцы правялі не на гульнявых пляцоўках, а пад абстрэламі і ў падвалах.
Помнік загінуўшым дзецям Луганшчыны быў устаноўлены ў ліпені 2017-га. Цяпер на ім выгравіраваны 67 прозвішчаў.

Нямала тут гісторый, ад якіх хочацца плакаць. Улетку 2014-га брат з сястрой былі ў бабулі ў вёсцы і патрапілі пад артылерыйскі абстрэл. Хлопчык закрыў сабой сястрычку: дзяўчынка засталася жывая, а ён загінуў.

"У кожнага жыхара Луганска ёсць свая асабістая трагедыя. Апроч працы ў парку, я яшчэ выкладаю харэаграфію. У мяне займалася шасцігадовая дзяўчынка Марынка. Вельмі таленавітае дзіця. Марыла стаць мадэллю. Аднойчы сустракаю яе бацькоў: "Марынкі больш няма". Дзяўчынка загінула за некалькі дзён да дня нараджэння каля сваёй хаты", – ціха, ледзь стрымліваючы слёзы, прамаўляе Эла Аляксандраўна.
Такіх гісторый тут, нажаль, шмат.

Аб кожным будынку, збудаванні і пабудове жыхары Луганска гатовы гаварыць доўга. Гадзінамі напралёт. Гэта іх памяць, хаця і горкая.
"Вунь там будынак, дзе размяшчалася абласная адміністрацыя, – паказвае рукой герой аднаго з нашых наступных сюжэтаў Сяргей, у якога пазыўны "Барон". – Два ўкраінскія самалёты ўдарылі па ім ракетамі 2 чэрвеня 2014-га. Загінула восем чалавек. Мэтай ВСУ быў Болатаў (першы кіраўнік ЛНР Валерый Болатаў - Sputnik). А вось там быў будынак СБУ, які мы захоплівалі ў красавіку таго ж года".

"Барон" - гэта коратка, цалкам: "Зброевы Барон". Пасля захопу памяшкання СБУ ён адказваў за зброевы пакой, дзе знаходзілася больш за 3 тысячы ствалоў. У чэрвені 2014-га, калі на ўездзе ў Луганск стаялі ўкраінскія танкі, ён з групай таварышаў эвакуіраваў мірных грамадзян з пасёлка Металіст. Пра гэтую эвакуацыю здымалі сюжэт журналісты ВДТРК – гукарэжысёр Антон Валошын і карэспандэнт Ігар Карнялюк, якія трапілі пад абстрэл мінамётаў. Абодва загінулі.

У памяць аб загінуўшых рэпарцёрах у Луганску ўстаноўлены помнік, а на выездзе з горада - памінальны крыж.

Цяжкія баі ў 2014-м разгортваліся на месцы мемарыяла "Вострая магіла". Гэта самая высокая кропка горада, адсюль увесь Луганск як на далоні. Праглядаецца аэрапорт, цалкам разбураны падчас баявых дзеянняў. На яго месцы хацелі пабудаваць парк "Патрыёт", як у падмаскоўнай Кубінцы, але вырашылі захаваць мэтавае прызначэнне тэрыторыі і ўзвесці новы комплекс паветранай гавані.

Жыхары Луганска беражліва захоўваюць памяць аб вайне. Пры Ўкраіне шмат мемарыялаў у горадзе спрабавалі знесці, але мясцовыя не дазволілі гэта зрабіць. У 2014-м "Вострую магілу" інтэнсіўна абстрэльвалі, у 2023 годзе Расійскае ваенна-гістарычнае таварыства правяло рэканструкцыю помніка - рашэнне асабіста прымаў прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін.

Цяпер тут стаіць 20-метровы абеліск з рубінавай зоркай, ля заснавання якога размешчаны чатыры бронзавыя фігуры воінаў-абаронцаў Луганска розных гістарычных перыядаў - 1919, 1943, 2014 і 2023 гадоў.

Луганск тады і цяпер - дзве няўяўна розныя рэальнасці. За 10 гадоў у рэгіёне шмат што змянілася. Перш за ўсё, самі людзі, якія жадаюць кіеўскаму рэжыму "ўсяго найгоршага" за забойствы дзяцей, шматлікія смерці і раненні мірных жыхароў.
Гараджане ўпэўненыя: Расія іх абароніць. Не здрадзіць, як Украіна ў 2014-м, не нанясе ўдар у спіну. Людзі гавораць: зараз, як ніколі, тут хочацца жыць. Развіваць прамысловасць, будаваць, гадаваць дзяцей.

"Улічваючы, што гэта ўсё яшчэ прыфрантавая зона, Луганск жыве адносна спакойна, - Сяргей ("Барон") робіць доўгую паўзу. - Так, ёсць "прылёты". Так, пастаянна на дарогах вайскоўцы. Людзі ведаюць, што не ўсё так проста і спакойна ў нашай дзяржаве. Але мы наладжваем мірнае жыццё.
Вызначана, рэгіёну трэба яшчэ шмат часу і сродкаў, каб прывесці прадпрыемствы, дарогі і вуліцы да ладу. Нацыяналізаваць тое, што яшчэ не нацыяналізавана. Тады горад стане яшчэ прыгажэйшым і багацейшым, а людзі будуць больш шчаслівымі.