Дроны – гэта новыя "багі вайны". Беспілотная авіяцыя адыгрывае важную ролю ва ўзброеным канфлікце: з яе дапамогай можна весці разведку, транспартаваць грузы, мініраваць, наносіць удары па аб’ектах, тэхніцы, асабовым складзе.
Адно з самых эфектыўных сродкаў процідзеяння ім – радыёэлектронная барацьба. У Луганску, дзе нядаўна пабывалі карэспандэнты Sputnik, створана своеасаблівае канструктарскае бюро па вытворчасці "рэбаў" (РЭБ – сродак радыёэлектроннай барацьбы). Пакуль што – у лабараторных умовах і за асабістыя грошы каманды неабыякавых людзей. Больш падрабязна – у матэрыяле Sputnik.
Бізнесмен на перадавой
Антон Арлоўскі стаў дапамагаць расійскім вайскоўцам ва Украіне з самага пачатку спецыяльнай ваеннай аперацыі, бо ў акопах і бліндажах аказаліся многія яго сваякі і сябры. Вазіў туды ўсё, што было можна: медыкаменты, харчаванне, адзенне.
Антон Арлоўскі
© Sputnik / Виктор Толочко
Сам ён родам з Беларусі, у пачатку нулявых служыў у дэсантных войсках, таму з байцамі лёгка знаходзіць агульную мову. Шмат гадоў займаецца будоўлямі ў Расіі: цяпер, напрыклад, яго кампанія ўзводзіць жылыя дамы на вызваленых тэрыторыях – у Марыупалі і Севераданецку.
Частку свайго капіталу Антон траціць на стварэнне абсталявання, якое дапамагае захаваць жыццё салдат на перадавой. Гаворка пра сучасныя сродкі радыёэлектроннай барацьбы, здольныя падаўляць і знішчаць варожыя дроны.
Рэгістратар беспілотнікаў
© Sputnik / Виктор Толочко
Аб’яднаўшыся з таленавітымі інжынерамі-аднадумцамі, прадпрымальнік стварыў у Луганску свайго роду канструктарскае бюро, дзе "рэбы" распрацоўваюцца, выпрабоўваюцца і пасля гэтага адпраўляюцца на фронт – на патрэбы расійскім вайскоўцам.
"Я ніколі не займаўся радыёэлектронікай. Аднойчы вырашыў паставіць глушылку ў свой офіс, каб ніякая лічбавая сувязь не адцягвала падчас перагавораў. А потым усё завязалася само сабой", - успамінае Антон.
Робат супраць робата
Бізнесмен, вядома, дзейнічаў не адзін. Пару гадоў таму ён пазнаёміўся з "Баронам" – вядомым "сепарам", які ў красавіку 2014-га захопліваў будынак СБУ ў Луганску і адказваў за ўзбраенне Арміі Паўднёвага Усходу (адсюль і пазыўны – "Зброевы Барон").
"Барон" – ідэйны кампаньён Антона Арлоўскага
© Sputnik / Виктор Толочко
Па адукацыі "Барон" – інжынер-будаўнік. У 2014-м узяў у рукі зброю, каб бараніць Луганск ад украінскіх нацыяналістаў. У 2022-м пайшоў на фронт добраахвотнікам. Гісторый у яго мноства: як бралі абласную адміністрацыю, як арганізоўвалі рэферэндум аб самавызначэнні ЛНР, як пад абстрэламі завозілі ў горад хлор для ачысткі вады, як эвакуіравалі грамадзян з пасёлка Металіст…
"Пра тую эвакуацыю здымалі сюжэт журналісты ВДТРК. Абодва загінулі. Мяне разам з імі адной мінай накрыла. Гэта было ў дзень юбілею майго вяселля: заехаў дадому, каб падарыць жонцы букет кветак, і паехаў пад мінамёты", - распавядае ён.
"Барон" перанёс мноства кантузій і раненняў: адзін асколак ад міны засеў каля сэрца, другі прайшоў праз пазваночнік і застаўся ў лёгкім. Выцягваць пабаяліся.
Потым "Барона" прызначылі міністрам будаўніцтва ЛНР. Доўга і ўпарта ён удзельнічаў у аднаўленні рэспублікі. Зараз "Барон" разам з Антонам і групай прыхільнікаў займаецца распрацоўкай "рэбаў" і баявых рабатызаваных платформ, паралельна вядуць работы па шматфункцыянальным стралковым трэніровачным комплексе. Усё гэта ў рамках Цэнтра абаронных ініцыятыў, які ствараецца ў Луганску.
"Усё больш задач на перадавой аўтаматызуюцца, рабатызуюцца, перакладаюцца з байца на штучны інтэлект. Мы павінны аператыўна і якасна рэагаваць на новаўвядзенні праціўніка. З робатамі павінны ваяваць робаты! Для гэтага ў цесным узаемадзеянні з вайскоўцамі і ствараем Цэнтр абаронных ініцыятыў", - інфармуе "Барон".
Радыёлакатар для кантролю перыметраў спецаб'ектаў і дзяржаўнай мяжы
© Sputnik / Виктор Толочко
"Дэталі бяром на маркетплэйсах"
Элементная база, якой аперыруюць распрацоўшчыкі, практычна поўнасцю кітайская. Транзістары, сілавыя блокі, антэны і іншыя радыёдэталі заказваюцца праз глабальную віртуальную гандлёвую пляцоўку.
"Усе неабходныя дэталі бяром на маркетплэйсах. Нашы распрацоўкі выкананы ў адказ на надзённыя патрэбы фронту: гэта і мінашукальнікі, і сродкі выяўлення і падаўлення БПЛА, і іншае абсталяванне", - адзначае "Барон".
Сілавы блок для сродкаў РЭБ
© Sputnik / Виктор Толочко
У 2022 годзе адзін з прыбораў, прызначаных для падаўлення беспілотнай авіяцыі, адправілі ў профільны маскоўскі інстытут. Распрацоўшчыкі жадалі, каб створаныя саматужным спосабам мадэлі атрымалі афіцыйнае прызнанне і пайшлі ў серыйную вытворчасць. Аднак сталічныя "спецы", вывучыўшы луганскую распрацоўку, прыйшлі да высновы, што дадзены выраб працаваць не можа.
"Мы былі ў шоку: як не працуе, калі на фронце яно паказвае высокую эфектыўнасць і пачкамі глушыць варожыя дроны?! – здзіўляецца "Барон". – Затое ў інтэрнэце з’явіліся ў продажы вельмі падобныя канструкцыі…".
Рэгістратар БПЛА
© Sputnik / Виктор Толочко
Не хапае фінансавання
Распрацоўшчкі заяўляюць: рэгістратары БПЛА, зробленыя на каленцы ў луганскай лабараторыі, каштуюць ад 700 да 1 300 расійскіх рублёў (8-15 долараў). Тады як цана аналагаў даходзіць да 350 тысяч рублёў (4 тысячы долараў).
"Нашы прыборы ад 10 да 100 разоў танней за свае блізкія па характарыстыках аналагі", - прыкмячае Антон.
Эвалюцыя сістэм РЭБ у апошнія гады рэзка паскорылася, электроніка развіваецца занадта хутка. У адказ на гэта хутка абнаўляецца мадэльны рад і магчымасці беспілотнікаў. На эвалюцыйныя працэсы ў гэтай сферы вокамгненна павінны рэагаваць сродкі радыёэлектроннай барацьбы: на кожную новую варожую прыладу павінна быць эфектыўнае проціяддзе.
Камплектуючыя для сродкаў РЭБ
© Sputnik / Виктор Толочко
"У адказ на новыя выклікі складанасць распрацовак узрастае, і кошт іх павышаецца. Для далейшых прац нам патрэбен афіцыйны дазвол на іх правядзенне і дзяржаўнае фінансаванне, каб не толькі не саступаць, але і нават апярэджваць распрацоўкі праціўніка. У Луганску ёсць прадпрыемствы, гатовыя наладзіць выпуск нашых распрацовак пры наяўнасці фінансавання і заказаў", - тлумачыць "Барон".
Прадпрымальнік стварыў у Луганску свайго роду канструктарскае бюро, дзе распрацоўваюцца і выпрабоўваюцца "РЭБы"
© Sputnik / Виктор Толочко
Субяседнікі ўпэўнены: пакуль ёсць прыватнае фінансаванне, працы спыняцца не будуць. Але без дзяржпадтрымкі арганізаваць масавую вытворчасць сродкаў радыёэлектроннай барацьбы, якія ратуюць жыццё штурмавікам, наводчыкам, разведчыкам і іншым спецыялістам на перадавой, сёння немагчыма.
Адзін РЭБ супраць цэлага рою
Луганскія распрацоўшчыкі прызнаюцца, што іх сістэмы здольны падаўляць сігналы кіравання цэлага рою FPV-дронаў – 100 і нават 300 беспілотнікаў адным махам.
"Нядаўна быў выпадак. Мы паставілі РЭБ на танк, які адпраўляўся на пазіцыю. Машыну падбілі, экіпаж эвакуіравалі, а "рэбка" працягвала працаваць. Потым, калі паехалі здымаць яе з танка, налічылі вакол 37 варожых беспілотнікаў, якія ўпалі", - распавядае рэальную гісторыю Антон.
Антон Арлоўскі тэсціруе супрацьдронавую стрэльбу
© Sputnik / Виктор Толочко
Праца з "рэбамі" патрабуе вялікага цярпення, часу і сіл. Часам даводзіцца траціць неймаверныя грошы на прылады, якія не апраўдваюць чаканняў і не прыносяць патрэбнага выніку. Трэба перарабляць і, адпаведна, дадаткова ўліваць грашовыя сродкі.
"Разумны" ўзрывальнік
Яшчэ адным вырабам у лінейцы луганскіх канструктараў стаў "радыёбум" – супрацьдронавы ўзрывальнік для розных боепрыпасаў, прызначаны для паражэння дронаў, якія поўзаюць, плаваюць і лятаюць. Паколькі многія беспілотнікі працуюць у рэжыме радыёкіравання, для іх знішчэння быў створаны радыёдэтанатар.
Гэта плата, якая працуе без элементаў харчавання, можа быць убудавана ў гранаты для РПГ, гранаты для падствольнага гранатамёта, а таксама ў боепрыпасы калібру да 12,7 мм.
Радыёдэтанатар
© Sputnik / Виктор Толочко
Пасля стрэлу вытрымліваецца паўза, на працягу якой граната выдаляецца ад гранатамётчыка на бяспечную адлегласць, пасля чаго для пошуку цэлі задзейнічаецца электронны ўзрывальнік. Калі боепрыпас не знайшоў сігнал беспілотніка, то ён самазнішчаецца ў паветры.
"Што трэба для знішчэння робата? Выявіць, высветліць яго дакладныя каардынаты, замерыць дыстанцыю, выставіць на сучасных боепрыпасах час падрыву, прыцэліцца і стрэліць. Колькі людзей для гэтага неабходна задзейнічаць? Мінімум чацвёра. А каб выкарыстоўваць мадэрнізаваны намі боепрыпас, патрэбен ўсяго адзін баец і штатнае ўзбраенне", - тлумачыць "Барон".
Сродкі РЭБ у разборы
© Sputnik / Виктор Толочко
Паступова ў распрацоўшчыкаў узнікла цэлая лінейка абсталявання пад розныя задачы: невыпраменьвальны радыёлакатар для кантролю перыметраў спецаб’ектаў і дзяржаўнай мяжы; супрацьдронавая стрэльба; разведвальна-дыверсійная радыёкіраваная платформа; самалёт-камікадзэ па "адлове" аператара дрона, аўтаматычная міні-СПА для цяжкай тэхнікі і многае іншае.
"Уся гэтая гісторыя з "рэбамі" мне абышлася ўжо ў 10 млн (расійскіх) рублёў. Гэта незваротныя грошы. Нам не патрэбен прыбытак ад гэтага, у нас няма камерцыйнага інтарэсу. Мы – калектыў ідэйных "ідыётаў" у добрым сэнсе слова, якія проста хочуць дапамагчы фронту. Я разумею небяспеку таго, што хутка FPV-дроны пачнуць залятаць у вокны, і "рэбы" будуць стаяць у кожнай хаце і на кожнай запраўцы. І калі атрымаецца арганізаваць вытворчасць, то мы будзем адставаць ад распрацовак праціўніка ўжо не на гады, а ўсяго толькі на дні", - рэзюміруе Антон Арлоўскі.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"