Лаўрэатка прэміі "Дэбют" расказала пра хейтэраў, мову і рэкламу літаратуры

© Sputnik / Алеся ШершнёваПісьменніца Зараслава Камінская
Пісьменніца Зараслава Камінская - Sputnik Беларусь
Падпісацца
Прэстыжную прэмію маладая пісьменніца Зараслава Камінская атрымала за першую кнігу пра мастачку-прымітывістку Алену Кіш, імя якой доўгі час было страчаным для Беларусі.

Аповесць "Русалкі клічуць" прадстаўляе сабой сінтэз мастацкай фантазіі з дакладнымі гістарычнымі фактамі, якіх можна знайсці няшмат. Алена Кіш была творчай вандроўніцай, хадзіла па вёсках і малявала дываны, часамі нават за ежу. Яе талент пачалі ўсхваляць толькі пасля смерці, якая таксама была трагічнай — мастачка ўтапілася.

"Гісторыя Алены Кіш — пра адхіленне ад стэрэатыпаў"

Пра асобу беларускай мастачкі Алены Кіш беларуская пісьменніца Зараслава Камінская даведалася не так даўно. Сама здзіўляецца: думала, што шмат ведае пра беларускую культуру, а тут такое адкрыццё.

© Photo : асабісты архіў Зараславы КамінскайКніга Зараславы Камінскай "Русалкі клічуць"
Кніга Зараславы Камінскай Русалкі клічуць - Sputnik Беларусь
Кніга Зараславы Камінскай "Русалкі клічуць"

Пачала капаць глыбей і адкрыла цэлы таямнічы свет наіўнага мастацтва. Многія чытачы казалі, што да з'яўлення гэтага выдання нават не ведалі пра існаванне такога накірунку ў Беларусі. Таму напісанне кнігі было не выпадковасцю, а, хутчэй, заканамернасцю.

Каб паступіць на другі год навучання ў Школе маладога пісьменніка (сумесны праект Саюза беларускіх пісьменнікаў — Sputnik), трэба было прапанаваць ідэі твора, і Зараслава вырашыла зрабіць падарунак перш за ўсё сабе.

"Алена з'яўляецца ўвасабленнем мастака з даволі распаўсюжаным лёсам — яе працы былі не прызнаныя пры жыцці — менавіта таму яна цікавіла мяне як асоба і сімвал складанага лёсу мастака", — кажа маладая пісьменніца пра гераіню сваёй містычна-дэтэктыўнай аповесці.

Трактаваць назву аповесці нават сама аўтарка не можа адназначна.

Па-першае, русалкі — гэта міфічныя дзяўчыны, якія самастойна інсуюць у творы. Па-другое — з русалкай Зараслава параўноўвае і саму Алену Кіш. Увогуле, русалка — гэта дваістая істота ў беларускай міфалогіі, бо бываюць русалкі-тапеліцы ці ахвяры, а бываюць пачвары, якія самі забіваюць людзей.

"Русалкі клічуць — гэта нават крыху пра мяне, бо, напісаўшы гэтую кнігу, я спраўдзіла сваю мару, чаго не магла зрабіць доўгі час. Можна сказаць, што зрабіўшы гэта, я адгукнулася на покліч сваёй мары", — тлумачыць Зараслава і кажа, што яе кніга — пра пошук моцы, пра адхіленне ад стэрэатыпаў і нежаданне ісці па звычайным для жанчыны шляху.

"Мяне здзівіла, што былі нейкія чаканні ад твора"

Пісаць Зараслава пачала на журфаку, але пасля "завучылася" і доўгі час была толькі чытачом. Вярнуцца на шлях пісьменніцы рэкламістка з Наваполацку вырашыла, калі даведалася пра Школу маладога пісьменніка. Цягам першага году пісала невялічкія апавяданні, на другім годзе вырашыла здейсніць мару аб кнізе.

Дзяржаўны дзеяч і беларускі пісьменнік Анатоль Бутэвіч - Sputnik Беларусь
Пісьменнік Анатоль Бутэвіч: нам трэба легендызаваць сваю гісторыю

"Для мяне гэта цікавы досвед, таму што доўгі час я не пісала нічога, акрамя канцэпцый і рэкламных тэкстаў. Вельмі рада, што атрымалася. І ўжо тое, што кнігу надрукавалі, было асабістай перамогай", — усміхаецца дзяўчына.

Расказвае, што, акрамя пазітыўных водгукаў на твор, прыйшлося прачытаць і шмат негатыву, але лічыць, што гэта права чытачоў. Бывае, што хочацца паспрачацца ці нешта растлумачыць, але потым разумееш, што хейтэры маюць права на сваё меркаванне.

"Водгукі — гэта не тое, што спыняе. Перашкодай для далейшай працы магу стаць толькі я сама", — упэўненая яна.

"Меня некалькі здзівіла, што былі нейкія чаканні ад твора. Людзі думалі, што, калі я пішу першую мастацкую кнігу пра Алену Кіш, я павінна дасканала распрацаваць яе біяграфію, звязаць лёс са Случчынай. Але гэта чаканні людзей, якія я, зразумела, не змагу спраўдзіць", — дадае Зараслава.

Яна падкрэслівае, што пра Алену вядома амаль некалькі радкоў, і знайсці штосьці большае ў архівах яна не змагла. Хацелася быць максімальна праўдзівай, але ж гэта не навуковая праца.

Пісьменніца ўпэўненая, што, калі яе кніга натхніць кагосьці зрабіць даследванне і напісаць больш, гэта будзе цудоўна.

"Няведанне беларускай мовы — гэта абкраданне сябе"

"Сучасная беларуская літаратура проста цудоўная. Яна шматгранная, у ёй вельмі шмат таленавітых пісьменнікаў. Толькі шкада, што яна не папулярная сярод вялікай колькасці чытачоў", — распавядае Зараслава.

Яна лічыць, што гэта праблема любой літаратуры на постсавецкай прасторы, бо ў нас няма такога ж добрага маркетынгавага падыходу як, напрыклад, у Заходняй Еўропе.

© Photo : Мясцовы дабрачынны фонд "Вяртанне"Пісьменніца Зараслава Камінская
Пісьменніца Зараслава Камінская - Sputnik Беларусь
Пісьменніца Зараслава Камінская

"Мне падаецца, беларуская літаратура вартая таго, каб яе чыталі. Гэта важна не для пісьменнікаў, а перш за ўсё для чытачоў, бо знаёмства з беларускай літаратурай — унікальны досвед, якога не атрымаешь ні з рускай літаратуры, ні з замежнай, ні з кіно. Гэта нешта асабістае і пра цябе", — падкрэслівае аўтарка.

Па яе меркаванні, нельга адназначна казаць пра недастатак маркетынгу, бо ёсць людзі, якія выдатна жывуць і працуюць у сенняшняй сітуацыі, самі прасоўваюць свае творы. Напрыклад, Андрусь Горват ці Віктар Марціновіч — "яны нават у складаных умовах застаюцца сабой і робяць тое, што любяць".

"Але, на мой погляд, усё ж такі гэтую працу трэба падзяляць. Кожны павінен займацца сваёй справай: пісьменнік піша, а выдавецтва займаецца распаўсюджваннем яго кнігі", — падсумоўвае Зараслава.

Яшчэ адна прычына праблем у літаратуры — непапулярнасць мовы, але тут адзінае, што можа зрабіць пісьменнік — працаваць, ствараць моўнае асяроддзе і паказваць прыгажосць мовы, каб людзям хацелася размаўляць, чытаць і пісаць па-беларуску, бо "няведанне мовы — гэта абкраданне сябе".

"Чалавек разам з беларускай мовай губляе нешта безэквівалентнае. Гэта нечым замяніць, таму я хачу, каб мае будучыя дзеці абавязкова ведалі беларускую мову", — кажа Зараслава.

Горват або Разанаў: каму з беларусаў яшчэ можна даць "Нобелеўскую прэмію"?>>

Яе бацькі, дарэчы, з Украіны, але гэта не перашкаджае ім чытаць беларускамоўныя творы дачкі і вучыць па іх мову.

"Самастойнае выданне кнігі — гэта выпрабаванне для мяне"

Зараз аўтарка працуе над збонікам апавяданняў. Нават назва гатовая — "Калядны стол. Некулінарная кніга". Гэта другая ідэя, якая з'явілася ў Школе маладога літаратара. Зараслава плануе, што зборнік будзе складацца з некалькіх гісторый пра стравы, якія яднаюць сем'і і застаюццца ва ўспамінах на доўгія часы.

Пакуль што дзяўчына не ведае, як будзе выдаваць наступную кнігу. Хочацца паспрабаваць усё самастойна, як дарослы пісьменнік, а не "пачатковец, за якога зрабілі ўсё".

"Зараз пачынаецца больш сталая праца, і гэта своеасаблівае выпрабаванне для мяне", — усміхаецца аўтарка.

Прэмія "Дэбют" імя Максіма Багдановіча заснаваная беларускім ПЭН-цэнтрам, Саюзам беларускіх пісьменнікаў і мясцовым дабрачынным фондам "Вяртанне" (г. Мінск) у снежні 2010 года. Пераможцай гэтага года ў намінацыі "Проза" стала Зараслава Камінская. Узнагароду за мастацкі пераклад кнігі Чарльза Букоўскі "Святло, і паветра, і месца, і час" атрымалі Ганна Комар, Юлія Цімафеева і Наталля Бінкевіч.

Сярод папярэдніх пераможцаў прэміі — Віталь Рыжкоў, Андрусь Горват, Наталка Харытанюк, Антон Францішак Брыль, Віктар Марціновіч і іншыя.

Стужка навiн
0