Вольга Савіцкая, Sputnik
Сумесны праект Вялікага тэатра Беларусі, амбасады Беларусі ў Францыі і пастаяннага прадстаўніцтва Беларусі пры ЮНЕСКА, ён прадоўжыцца да 17 чэрвеня.
У экспазіцыі — 11 карцін беларускай мастачкі Алены Вантрыён-Макарэвіч, якая цяпер жыве ў Францыі. Яна выстаўляецца ў лепшых французскіх галерэях і з'яўляецца сябрам некалькіх творчых асацыяцый. Карэспандэнт Sputnik пагутарыў з ёй пра творчасць і асаблівасці жыцця мастачкi ў Францыі.
Ганна Паўлава і "Рускія сезоны" ў Парыжы
Серыю карцін, прысвечаных рускаму балету Сяргея Дзягілева, я ўпершыню прэзентавала ў Парыжы. Мяне натхніла выява Ганны Паўлавай. Неяк я ўбачыла яе фотаздымак, зацікавілася, знайшла кнігі пра яе і нават невялікае відэа ў інтэрнэце, дзе яна танцуе Лебедзя Сэн-Санса — нумар, які для яе паставіў Міхал Фокін.
На букіністычным рынку мой муж набыў старыя газеты, дзе ёсць артыкулы пра Ганну Паўлаву. Яна заўсёды розная на ўсіх фатаздымках, карцінах. Яна адрознівалася ад іншых танцорак сваёй эпохі. Была лёгкай, паветранай, усіх здзіўляла яе пластычнасць. Штосьці няўлоўнае ёсць у рысах яе твару, прыцягальны смутак і сіла ў позірку.
Ганне Паўлавай прысвечаны мае карціны "Белы лебедзь", "Чырвоны лебедзь", "Страказа", "Ганна і Джэк" і два яе партрэта. Мае выставы, прысвечаныя ёй, праходзілі ў найбуйнейшых галерэях Парыжа, карціны гэтай серыі выстаўляліся ў Мадрыдзе, Антвэрпэне.
Беларуская францужанка
Першыя ўрокі і тое, што мы завём у Францыі "la base", я атрымала ў Мінскам гарадскім цэнтры дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва ў 1994 годзе. А да гэтага, яшчэ ў школе, я вучылася на КПК па спецыяльнасці мастак-дызайнер. Мы вывучалі малюнак і кампазіцыю, асновы графікі і жывапісу, гісторыю мастацтва. Я атрымала дыплом краўца і працавала ў адным з мінскіх атэлье — разам з сябрамі мы рабілі калекцыі адзення для паказаў і конкурсаў. Я жыла светам моды, а потым захапілася жывапісам. Паралельна вучылася ў Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэце і школе дызайну інтэр'ера. Пераехаўшы ў Парыж шэсць гадоў таму, займалася на курсе жывапісу ў Вышэйшай нацыянальнай школе вытанчаных мастацтваў.
Сёння, маючы за плячыма персанальныя выставы ў Парыжы, удзел у многіх еўрапейскіх мастацкіх салонах, я вырашыла зноў паспрабаваць сябе і як мастак-мадэльер. І сёлета я працавала з японкай-мадэльерам Ken Okada у яе атэлье-буціку, які знаходзіцца ў адным з асноўных раёнаў моды Парыжа, так званым "левым боку Сены", дзе з пяцідзясятых гадоў укаранілася новае пакаленне людзей мастацтва. Высветлілася, што адукацыя краўца, якую я атрымала тут, раўназначна двум курсам вышэйшай адукацыі ў Францыі.
Шлях да поспеху ў Парыжы
Гэта ўпартая, нязменная праца і час, з аднаго боку, менеджмент, маркетынг і немалыя грашовыя ўкладанні, з іншай. Патрэбныя прынамсі 3-5 гадоў актыўнай дзейнасці, каб цябе сталі пазнаваць як мастака. Абавязкова браць удзел у мастацкіх салонах, уладкоўваць персанальныя выставы хоць бы адзін раз на год, хадзіць на разнастайныя імпрэзы, расказваць пра сябе, паказваць сябе і свае працы, шукаць галерэі, якія не проста бяруць грошы за арэнду (і такіх 80% у Парыжы), а працуюць з кліентамі.
У Парыжы я пачынала з нуля, і мне вельмі дапамог мой муж. На вернісажах перакладаў, расказваў пра мяне, ствараў мой імідж. Мы працавалі з галерэямі, з агентамі, выпрабавалі ўсё, што можна, і цягам двух гадоў зразумелі, як гэта ўсё працуе. Праз тры гады наша дзейнасць пачала прыносіць вынікі. Французскія мастакі прынялі мяне ў сваё кола.
Я працую ў сваёй майстэрні сем-восем гадзін практычна кожны дзень. Апошнія тры гады я бяру ўдзел прыкладна ў 12-15 салонах у год, якія праходзяць, галоўным чынам, у Парыжы і прыгарадзе.
Пра творчае асяроддзе і канкурэнцыю
Сёння я знаёмая са многімі французскімі мастакамі і прадстаўнікамі іншых краін, якія працуюць у Францыі. Усе мастакі з былога Савецкага Саюзу, якія жывуць у Францыі, працуюць на высокім узроўні, навогуле руская школа лічыцца адной з лепшых. Калі я выстаўлялася на пляцы Бастыліі на мастацкім кірмашы, дзе звычайна прадстаўлены каля 800 мастакоў, да мяне падыходзілі пагутарыць наведвальнікі і, пачуўшы, што я родам з Беларусі, казалі: "Дзіўна, што самыя лепшыя працы тут выстаўляюць мастакі з былога Савецкага Саюза". Вядома, мы ўсе знаёмыя, ходзім адзін да аднаго на выставы, падтрымваем адзін аднаго. Нягледзячы на цалкам таварыскую абстаноўку ў творчым асяроддзі, зайздрасць усё ж здараецца, але паміж французамі. Мы, народжаныя ў СССР, дапамагаем адзін аднаму.
У Францыі вельмі вялікая канкурэнцыя, можна сказаць, кожны трэці малюе. Многія французскія мастакі працуюць недзе на асноўнай працы, а ў вольны час пішуць карціны, нямала і пажылых людзей, якія ўжо на пенсіі. Многія маладыя выпускнікі пасля акадэміі выкладаюць у школе, працуюць па іншых спецыяльнасцях. Для таго каб стаць прызнаным мастаком, патрэбен не проста талент і крэатыўнасць, трэба вельмі шмат працаваць, быць энергічным і разумець, што ты гэтага сапраўды хочаш. Нават калі ёсць падтрымка і сувязі, якія, дарэчы, таксама неабходны — вельмі добра, калі табой нехта займаецца — усё адно трэба працаваць і працаваць. Для маладых вельмі важна рабіць шмат карцін.
Пра калекцыянераў і рынак
Попытам у кліентаў карыстаецца тое, што модна. Гэта рынак. Калекцыянеры самі задаюць тэндэнцыі. Купляюць карціну, укладаюць грошы і пачынаюць раскручваць аўтара. Пры гэтым класічны малюнак у Парыжы лічаць састарэлым і нецікавым.У акадэміі даўно не выкладаюць акадэмічны малюнак. Чым больш незразумелы твор мастацтва, тэм ён больш модны. Мне здаецца, нават мастацтвазнаўцы і крытыкі пачынаюць злёгку не разумець, таму што мастацтва развіваецца ў нейкім дзіўным кірунку.
Я б сказала, што ў трэндзе сёння нейкае імклівае разбурэнне. Усе французскія мастакі шукаюць, чым здзівіць, шакаваць публіку, але часцяком нават занадта. Гэта выглядае недарэчна, калі ў конкурсе выйграе белая карціна ў абсалютна белай раме.
Я бываю практычна на ўсіх выставах, каб быць у курсе тэндэнцый. І ў самым буйным выставачным цэнтры "Гранаў Палі", напрыклад, галерэі з усяго свету ўяўляюць творы мастакоў, фатографаў, скульптараў. У экспазіцыі можна ўбачыць груду колеравага спрасаванага металу ці аб'екты з гародніны — ці тое ці супы, тое нарэзкі. Ці 3D карціну ў выглядзе піраміды, што сыходзіць ад сцяны на гледача. Яна змяняецца, калі глядач пераходзіць на іншае месца. І гэта не кампутарная графіка, твор зроблены ўручную. Рэльефныя калажы са мноства дробных паперак на палатне ці цвічкоў. Рухомыя стэрэамалюнкі на палатне кітайскага мастака і японская чорна-белая графіка.
Мне падабаецца Парыж, таму што там кожны дзень можна знайсці штосьці цікавае. Для мяне гэта крыніца натхнення. На выставе ў Парыжы, дзе я з'яўляюся ганаровым запрошаным мастаком, я прэзентую яшчэ адну рэтраспектыву ў стылі сучаснага экспрэсіянізму — серыю "Рускія тыпажы 19-га стагоддзі". Не зважаючы на тое, што мне хочацца паспрабаваць усё, я разумею, што гэта немагчыма. Трэба трымацца аднаго стылю. Пакуль працую ў двух кірунках: экспрэсіянізм і класіцызм. Мне падабаецца Парыж, таму што там кожны дзень можна знайсці штосьці цікавае, кудысьці пайсці. Людзі вельмі актыўныя. Шмат калекцыянераў, таму ёсць рынак, развіты бізнес.
Беларускае мастацтва ў Францыі
Каля будынка Амбасады ў Парыжы ўжо на працягу года праходзіць выстава пад адкрытым небам, дзе прэзентаваныя вялікія рэпрадукцыі карцін нашых беларускіх мастакоў. Увесну гэтага года адкрыліся першыя "Тэатральныя сезоны" ў Парыжы. Прыязджаў са спектаклем Мінскі тэатр-студыя кінаакцёра. Да гэтага Купалаўскі тэатр прывозіў спектакль "Пан Тадэвуш". У чэрвені мы чакаем у Парыжы яшчэ адну беларускую пастаноўку. Летась адкрыўся беларускі культурны цэнтр у Францыі. Праходзяць Дні беларускай культуры.
Запомнілася, як на фоне Эйфелевай вежы мы спявалі беларускі гімн ці падчас святкавання Івана Купалы ў самым сэрцы Парыжа кідалі вянкі ў Сену, танцавалі і спявалі народныя песні. На такія імпрэзы амбасада запрашае французаў.
У "Гран Пале" нядаўна беларускія скульптар і мастак атрымалі прэміі Тома Тэйлара — асацыяцыі, якая падтрымлівае таленты. Летась прыязджалі мастакі з Віцебскага цэнтра сучаснага мастацтва. Сёлета чакаем мастакоў з Брэста.
Вельмі прыемна дзяліцца сваімі ідэямі і досведам, а таксама працаваць над рознымі праектамі. Я з'яўляюся адным з арганізатараў праекта дружалюбнага абмену паміж французскімі і беларускімі мастакамі ў межах "Восеньскага салона" на Елісейскіх палях. Мы прывязём творы французскіх мастакоў высокага ўзроўню ў Мінск і выставім іх на "Восеньскім салоне" ў Палацы мастацтваў, а шэсць беларускіх мастакоў прызентуюць свае карціны і скульптуры на "Восеньскім салоне" на Елісейскіх палях. Праект ажыццяўляе Амбасада Рэспублікі Беларусь у Францыі і Белгазпрамбанк.
