Нябесная заступніца Беларусі: дзень памяці вялебнай Еўфрасінні Полацкай

© SputnikСафійскі сабор у Полацку
Сафійскі сабор у Полацку - Sputnik Беларусь
Падпісацца
У дзень памяці святой вялебнай Еўфрасінні Полацкай урачыстыя мерапрыемствы традыцыйна праходзяць у Полацку. Гэты год не стаў выключэннем.
Унучка князя Усяслава Чарадзея князёўна Прадслава таемна прыняла манаскі пострыг. Мы ведаем яе пад імем Еўфрасінні.
Помнік Еўфрасінні Полацкай - Sputnik Беларусь
Як выглядала Еўфрасіння Полацкая: іканаграфія святой
Памяць вялебнай Еўфрасінні Полацкай ушаноўваецца на Беларусі традыцыйна 5 чэрвеня. Гэты год не стаў выключэннем, але ў сувязі з эпідэміялагічнай сітуацыяй у Полацку няма вялікай колькасці паломнікаў.
Па інфармацыі Спаса-Еўфрасінеўскага манастыра, ва ўрачыстых мерапрыемствах будзе ўдзельнічаць мітрапаліт Мінскі і Заслаўскі Павел.

Еўфрасіння Полацкая — святая для ўсіх

Дзень памяці вялебнай Еўфрасінні Полацкай аднолькава шануюць як праваслаўныя, так і каталікі. Сёння асноўным месцам урачыстасцяў стане Спаса-Еўфрасіннеўскі жаночы манастыр у Полацку, які заснавала сама Еўфрасіння. Ва ўрачыстасцях прыме ўдзел Мітрапаліт Мінскі і Заслаўскі Павел, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі.
Еўфрасіння Полацкая стала першай беларускай жанчынай, прылічанай да святых. Пра яе асветніцкую дзейнасць з кніжак гісторыі ведаюць усе беларусы. Еўфрасіння Полацкая ведала латынь і старажытнагрэцкі, пісала і перапісвала кнігі, будавала храмы.
У 1161 годзе на сродкі Еўфрасінні Полацкай у горадзе ўзвялі Спаса-Праабражэнскі сабор, які да гэтага дня ні разу не перабудоўваўся. Яна пабудавала ў горадзе жаночы і мужчынскі манастыры, зрабіўшы Полацк цэнтрам беларускай духоўнасці, у які і сёння з'язджаюцца паломнікі з усяго свету. З Візантыі вялебная прывезла ў Полацк абраз Божай Маці, вядомы як Адзігітрыя Полацкая.
Спаса-Еўфрасіннеўскі манастыр у Полацку. На заднім плане - Спаская царква XII стагоддзя, у якой малілася сама Еўфрасіння Полацкая
Імем Еўфрасінні названыя храмы і прыходы не толькі ў Беларусі. Яны ёсць і ў амерыканскім Саўс-Рыверы, у Вільнюсе, Лондане і Таронта.
Каштоўны напрастольны Крыж Еўфрасінні Полацкай, выраблены па яе замове ў 1161 годзе залатых спраў майстрам Лазарам Богшам, быў згублены напачатку Вялікай Айчыннай вайны. Да гэтага часу крыж не знойдзены.
Копію крыжа вырабіў брэсцкі ювелір Мікалай Кузьміч. У інтэрв'ю ён распавядаў, што тэхніка Богшы, аднаго з лепшых ювеліраў Старажытнай Русі, была згублена і вучыць яго не было каму. Тры гады майстар вывучаў архівы і здымкі крыжа, перш чым пачаць працу. Майстар вырабіў і раку для мошчаў вялебнай.
Копія крыжа Еўфрасінні Полацкай, адноўленая Мікалаем Кузьмічом
Зараз копія крыжа Еўфрасінні Полацкай захоўваецца ў Спаса-Праабражэнскім саборы ў Полацку.

Дарога дадому

У канцы жыцця ў 1173 годзе Еўфрасіння Полацкая здзейсніла паломніцтва ў Іерусалім. У манастыры недалёка ад Ерусаліма яна была пахавана. Калі ў 1187 годзе Ерусалім захапіў егіпецкі султан Салах-ад-Дзін, яе мошчы былі перавезены ў Кіева-Пячэрскую лаўру. У 1910 годзе выйшаў імператарскі ўказ аб перанясенні святых мошчаў у Полацкі жаночы манастыр. Кіеў праводзіў святыню гукамі званоў і ваеннага аркестра.
Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Кірыл падчас службы ў саборы Полацкага Спаса-Еўфрасіннеўскага жаночага манастыра
Раку з мошчамі адправілі па Дняпры ў Оршу. Калі адплываў параход, людзі пілі ваду з ракі — як асвячоную Еўфрасінняй. Каб больш людзей маглі пакланіцца святой, з Оршы ў Полацк раку неслі акруговым шляхам, часам праводзячы набажэнствы пад адкрытым небам. Вуліцы ўпрыгожваліся гірляндамі, сцягамі, кветкамі, літарай "Е". У Полацку вернікі злучыліся ў адну працэсію, а па шляху хроснага ходу ў ганаровай варце выстраіліся войскі.

Адзінае богаслужэнне

Дзень памяці вялебнай, які адзначаецца 5 чэрвеня, адзіны ў годзе, калі праводзіцца святочнае богаслужэнне ў Сафійскім саборы. Полацкая Сафія, пабудаваная пасля сабораў у Канстанцінопалі, Кіеве і Ноўгарадзе, стала чацвёртым такім храмам у свеце. Упершыню сабор згадваецца як раз у жыціі Ефрасінні Полацкай і ў Слове пра паход Ігараў. Сабор узводзіўся па патрабаванні дзеда святой князя Усяслава Чарадзея, і тут некаторы час не толькі перапісвала, але і перакладала з грэчаскай мовы, і пісала ўласныя павучанні Еўфрасіння.
Паслушніцы-званаркі на званіцы Спаса-Еўфрасіннеўскага жаночага манастыра
Да нашых дзён дайшла яе пропаведзь, звернутая да манашак: "Сабрала я вас, як квактуха куранят пад крылы свае, і з вясёлым сэрцам клапачуся аб вашым выратаванні, і павучаць вас, спадзеючыся ўбачыць духоўны плён вашай працы. Ужо столькі слоў навукі Божай сеяла я на ніве вашых сэрцаў, але нівы гэтыя на месцы не стаяць, не квітнеюць цнотамі і дасканаласцю. Малю вас, сёстры мае, станьце чыстаю пшаніцай Хрыстовай і змяліцеся на жорнах малітвы, пакоры і чыстай любові, каб быць духмяным тытунём на свяце Хрыста".
Чытайце таксама: 
Стужка навiн
0