МІНСК, 7 жні — Sputnik. Прывесці ў парадак Ваенныя могілкі Мінска неабходна, але рабіць гэта трэба па-чалавечы, пра гэта заявіла карэспандэнту Sputnik унучка Якуба Коласа, пахаванага там, Вера Міцкевіч, каментуючы сітуацыю вакол некропаля ў цэнтры сталіцы.
Няма каму даглядаць
На думку Веры Даніілаўны, Ваенныя могілкі ў Мінску — унікальныя.
"Там шмат вядомых людзей, акрамя Якуба Коласа і Янкі Купалы, пахавана. Могілкі ў цэнтры горада, вядома, патрабуюць увагі і догляду, прывядзення ў парадак. Дзесьці дрэвы старыя, карані якіх выварочваюць магілы, вельмі шмат птушак, якія селяцца на дрэвах і псуюць помнікі. У нашых кліматычных умовах лепш бы могілкі знаходзілася пад сонцам, каб было святлей і бульш суха. Але ў плане пераробкі помнікаў, знішчэння іх, абавязкова трэба дамаўляцца з нашчадкамі", — упэўненая яна.
Унучка Коласа распавядае, што з 2015 года сваякоў пахаваных на Вайсковых могілках прасілі даглядаць за магіламі.
"Пакідалі аб'явы з просьбай рабіць гэта, але не ўсе прыслухаліся. Былі напаўразбураныя магілы, за якімі ўжо проста няма каму глядзець: сваякі пахаваных альбо памерлі, альбо пераехалі ў іншую краіну", — адзначыла яна.
У сям'і Коласа няпростая сітуацыя склалася з магілай яго цешчы Марыі Цімафееўны.
"Могілка вельмі невялікая, старая. Мармуровая частка, дзе было напісана імя, імя па бацьку і прозвішча, а таксама гады жыцця наогул сцерлася. Таму мы прынялі рашэнне, што зробім металічную шыльду, каб прыкруціць яе на гэта месца, а ўсё астатняе пакінуць, як ёсць. Аднак гэтую магілу хацелі пакараціць без попыту, і мая дачка пісала заяву, каб яе не чапалі. Магчыма, сваякі іншых людзей, пахаваных там, захочуць зрабіць так жа", — падзялілася субяседніца.
Праблемныя пытанні
Сям'я класіка беларускай літаратуры не супраць прывядзення могілак у парадак. Але яго сваякі перакананыя, што гэта павінна рабіцца па-чалавечы.
"Яшчэ гадоў дзевяць назад я вяла перамовы з Міністэрствам культуры аб тым, што трэба праводзіць сур'ёзную рэстаўрацыю помнікаў Якуба Коласа і яго жонкі Марыі Дзмітрыеўны — яны ўваходзяць у спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў. Не рэканструкцыю, а менавіта рэстаўрацыю. Мармуровы барэльеф работы Азгура на помніку бабулі моцна пашкоджаны. Але аднавіць яго цяпер не праблема. А помнік Янкі Купалы — там жа пазелянелая бронза. Яго трэба пачысціць. І гэта дзяржаўныя пытанні", — лічыць Вера Даніілаўна.
Жанчына звярталася ў Міністэрства культуры з яшчэ адным праблемным пытаннем.
"На магіле Янкі Купалы вельмі разумна ў свой час зрабілі таблічку, на якой напісаны не толькі творчы псеўданім, але і сапраўднае імя, і гады жыцця. У нас іншая сітуацыя, з якой мы сутыкаемся даволі часта", — распавяла яна.
На помніку Якуба Коласа ёсць толькі факсімільны роспіс, што прыводзіць да непрыемных сітуацый.
"На могілках побач з Якубам Коласам ляжыць Марыя Дзмітрыеўна і мой бацька. Калі мы там прыбіраем, людзі праходзяць міма і часта кажуць: тут ляжыць класік беларускай літаратуры, а побач чамусьці нейкія Міцкевічы. Многія не ведаюць, хто гэта такія, не ведаюць сапраўднае прозвішча Коласа. Таму было б разумна зрабіць таблічку, напісаць, што тут спачывае Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч і гады яго жыцця пазначыць, хоць бы недзе збоку, каб мастацкае аблічча не псаваць", — падзялілася ўнучка Коласа.
На яе думку, гэта зрабіць нескладана, але перамовы з гэтай нагоды з адказнымі структурамі ні да чаго не прывялі.
"Усё бескарысна. Мінкульт перадаў гэта Мінгарвыканкаму. Адтуль мне пісалі нейкія лісты, што збіраюцца паправіць плітку і пафарбаваць яе — правесці чыста касметычны рамонт. Але гэта ўсё, чаго мы дамагліся", — уздыхае жанчына.
Электронны некропаль
Вера Даніілаўна перакананая, што могілкі Мінска можна зрабіць мясцовымі турыстычнымі славутасцямі.
"Многія турысты прыязджаюць у іншыя краіны і цікавяцца некропалямі. У Маскве наведваюць тыя ж Навадзевічыя могілкі, Ваганькаўское. У Мінску вядомыя людзі пахаваныя на Ваенных, Усходніх (Маскоўскіх), Паўночных могілках. Гэта можа быць цікава", — лічыць яна.
Каб наведвальнікам могілак было зручней, трэба распрацаваць сістэму навігацыі.
"Трэба зрабіць таблічкі, паказальнікі, дзе знаходзяцца магілы вядомых людзей. Можна зрабіць кароткія апісанні біяграфій тых людзей, якія там ляжаць", — прапанавала ўнучка Якуба Коласа.
На яе думку, можна таксама стварыць электронны некропаль — такая практыка ўжо існуе ў іншых краінах свету.
"Гэта вельмі зручна. Але гэта праца, якую трэба планаваць і за якую трэба плаціць. У дадзены момант у нас гэтым ніхто не займаецца", — падагульніла Вера Даніілаўна.
