Насуперак дыягназам: як сірата з ДЦП змагла прыйсці да сваёй мары
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Дзяўчына ніколі не бачыла сваіх бацькоў, у марах - свая сям'я і трое дзяцей. Пра тое, як можна пабываць у многіх краінах, знайсці любімую працу, а таксама не зацыклівацца на тым, што ты - сірата і інвалід, Таццяна Упіт распавяла Sputnik.
Таня і Валя нарадзіліся не ў бальніцы, а дома і раней тэрміну. "Хуткую" выклікалі суседзі. Ад убачанага лекары прыйшлі ў жах: памяшканне, дзе знаходзілася парадзіха і дзеці, было відавочна непрыдатным для жылля. Дзяўчынак тэрмінова адвезлі ў радзільнае аддзяленне Чэрвенскай райбальніцы і змясцілі ў кювез. Выходжваць. Пазней высветлілася, што ў малых дзіцячы цэрэбральны параліч (ДЦП). Дадому яны больш не вярнуліся.
Маці і бацьку неўзабаве пазбавілі бацькоўскіх правоў, яшчэ адну сястру і чатырох братоў раскідалі па дзіцячых дамах. У Чэрвені застаўся самы старэйшы з братоў, таму што да таго часу быў ужо паўналетнім. Таню і Валю адправілі ў Ждановіцкі дом дзіцяці.
Карэспандэнт Sputnik Уладзімір Несцяровіч пазнаёміўся з Таццянай Упіт у Івянецкім доме-інтэрнаце для дзяцей з асаблівасцямі фізічнага развіцця. Таня - выпускніца гэтай установы і перыядычна прыязджае туды, каб адведаць асаблівых дзяцей, пагутарыць з педагогамі, ды і проста таму, што тут ёй заўсёды рады.
Было не дрэнна, а вельмі дрэнна
Некалькі гадоў таму яна атрымала сацыяльнае жыллё - аднапакаёвую кватэру ў адным са спальных раёнаў Мінска. Сядаем піць чай і размаўляць "за жыццё".
Ради того, чтобы исполнить свою мечту и стать кондитером, Татьяна готова была отказаться от инвалидности
© Sputnik / Виктор Толочко
"У доме малюткі мы з Валяй правялі першыя сем гадоў жыцця. Але я пра той перыяд практычна нічога не памятаю. Дакладней, паспрабавала выкрасліць яго з памяці, забыцца, як страшны сон. Там было не дрэнна, а вельмі дрэнна. Мы ж былі неразвітыя дзяўчынкі, дрэнна хадзілі. Трэба нешта рабіць хутчэй, мы не маглі, нас каралі. Не паспелі - вашы праблемы. Білі? Так. У прыбіральні пакідалі на ноч. Маглі пазбавіць абеду. У ціхі час нельга было лыпаць. Калі міргнеш... Не ўсе выхавальнікі былі такія, некаторыя. Адзін толькі момант добры памятаю: Дзеда Мароза з падарункамі. І ўсё ...", - Таццяна распавядае не спяшаючыся, адасоблена, як быццам не пра сябе, а пра нейкі іншы дзяўчынцы .
Вясёлкавы перыяд
Як толькі гаворка зайшла аб Івянцы, у вачах адразу ж з'явіўся агеньчык. Жыццё ў доме-інтэрнаце называе вясёлкавым. Дырэктарам спачатку быў Фёдар Лазарэвіч Гольдшмідт, франтавік, заслужаны работнік сацыяльнай абароны Беларусі.
"Ён вельмі любіў дзяцей, клапаціўся пра нас. Мог падвысіць голас на дарослых, але на дзяцей - ніколі. Сачыў, каб усё было па правілах. Пачалася вучоба, лячэнне. Я дрэнна паспявала, але нам тады двойкі і пяцёркі не ставілі - малявалі хмарку або сонейка. У мяне спачатку было больш хмарак. А яшчэ там ёсць басейн, спартзала, лячэнне. Ведаеце, калі заварочваюць у парафін, гэта такое шчасце. Горача, але ты церпіш, проста вау! Мы з сястрой не маглі паверыць, што так бывае", - Таццяна усміхаецца.
По вечерам Татьяна занимается с педагогом по фортепиано. Затем играет в свое удовольствие
Больш за ўсё яе ўразілі дзеці. На калясках, мыліцах, з хадункі: "Мы спачатку здзіўляліся, чаму ў кагосьці няма ручак або ножак, а потым наогул не звярталі на гэта ўвагі. А што мы вытваралі з каляскамі! Ганялі навыперадкі, кружыліся. Нашы калясачнікі проста віртуозы. Бывае, жартам зачэпіш каго-небудзь з іх і пачынаеш ўцякаць, трымаючыся за сценку, так яны амаль заўсёды даганялі і ў адказ давалі. А наогул мы дружна жылі, увесь час дапамагалі адзін аднаму".
Вучылася хадзіць нанова
У восем гадоў Таню і Валю адправілі ў Мінск на аперацыю, пасля якой дзяўчынкам прыйшлося вучыцца хадзіць нанова.
"Два месяцы ногі былі ў гіпсе. Калі яго знялі, кроку ступіць не маглі: ногі не слухаліся, мышцы саслаблі. Мы ж прывыклі хадзіць на дыбачках, а тут трэба было прывыкаць абапірацца на ўсю ступню. Страшна! Пасля аперацыі была доўгая рэабілітацыя з лячэбнай фізкультурай. Саджаюць на веласіпед і прымушаюць педалі круціць, а табе жудасць як балюча, калені ж не гнуцца. І вось сядзіш ты, плачаш, а побач лекары падбадзёрваюць: "Таня, ты зможаш хадзіць, трэба пацярпець, не ўсё адразу". Сёй-той кідаў , а я залівалася слязьмі, сціскала мацней руль і рабіла чарговыя высілкі", - успамінае Таццяна.
Татьяна Упит во время благотворительного показа модной одежды
© Sputnik / Виктор Толочко
Першыя крокі даваліся з вялікай цяжкасцю, таму што было боязна: "А раптам звязкі парвуцца?".
"Я ж да аперацыі скакала на насочках як конік - ніякага страху. Калі ўпадзеш - ўстанеш, памацаеш выцятае і зноў скачаш. А тут - паніка. Але я неяк адважылася і ўсё атрымалася. Вось так і пераадольвала сябе", - распавядае яна.
Зараз, па яе словах, ужо амаль не падае: за месяц усяго разоў пяць, а раней бывала і трыццаць, і сорак.
Парадак, утульнасць, прыгажосць
У 2003 годзе інтэрнат ўзначаліла Алена Сігізмундаўна Петрашкевіч. Па словах Таццяны, гэта было спачатку не вельмі зразумела для дзяцей, якія прывыклі да дырэктара-мужчыны, а тут раптам жанчына! З першых жа дзён Алена Сігізмундаўна занялася добраўпарадкаваннем тэрыторыі, гульнявых пакояў, навучальных класаў, і зрабіла ўсё светлым, яркім, утульным, хатнім.
"У яе такое велізарнае, добрае сэрца. Алена Сігізмундаўна для ўсіх нас стала мамай - клапатлівай, мудрай", - распавядае Таццяна і прызнаецца: у дзяцінстве больш за ўсё марыла, каб хто-небудзь забраў яе з інтэрната і ўдачарыў.
"Асабліва востра гэта выяўлялася, калі цябе раптам пакрыўдзяць. Сядзіш, плачаш, думаеш: "Ну і дзе ж мае бацькі?" Калі падыходзяць пашкадаваць, ты яшчэ больш на ўсіх злуешся: "Не чапайце мяне, сама спраўлюся".
Ліст невядомай маме
А потым раптам мільганула надзея.
"Перыядычна хто-небудзь з дзяцей пісаў бязадрасныя лісты маме. Распавядаў пра сябе, запрашаў у госці. Потым аддаваў ліст каму-небудзь з педагогаў. Часцей за ўсё зваротнай сувязі не было. І раптам да адной дзяўчынкі прыехала мама, а з ёй бабуля, дзядуля, нейкія сваякі - цэлая банда. Еду прывезлі, з сабой на выхадныя дзяўчынку забралі. Увогуле, селі мы лісты сваім мамам пісаць. Я асабліва ні на што не спадзявалася, але тайная думка ўсё ж была: "А раптам?" Сацыяльны педагог узяла потым мой ліст, прачытала і пасля паўзы сказала, што бацькі мае памерлі. Напэўна, нешта яна яшчэ тлумачыла, не памятаю ўжо. Пайшла ў свой пакой, паглядзела ў люстэрка... Не, не плакала. Можа, і крыху паплакала. Я самастойнай была, дарослай - 14 гадоў усё ж. Даўно ўжо ўсё адбалела", - успамінае Таццяна.
Старэйшыя браты потым распавялі, што бацька п'яным замёрз у гурбе, маці збіла машына.
"Я пра бацькоў нічога толкам і не ведаю нават. У нас з гэтым наогул гісторыя цёмная. Браты прызналіся неяк, што амаль у кожнага з нас бацькі розныя. Галоўнае, не зацыклівацца на гэтым, а таксама на тым, што ты - сірата і інвалід", - расказвае дзяўчына.
Хацелася свет пабачыць
Таня успамінае, што ў дзяцінстве вельмі хацела свет пабачыць. Мара спраўдзілася, прычым неаднаразова: кожнае лета дзеці з інтэрната выязджалі на аздараўленне. Пабывалі сёстры Упіт у Англіі і ў ЗША, а ў Італіі так і зусім 14 разоў.
"Першая паездка ў Італію была з прыгодамі. Мы спачатку з Валяй цэлымі днямі плакалі: незнаёмыя людзі, якія кажуць на чужой мове, незразумела, як сябе паводзіць. Але гэта яшчэ не самае жудаснае: проста нас з Валяй змясцілі ў розныя сем'і. Бедныя італьянцы не маглі сцяміць, чаму мы ні есці, ні граць не хочам, а ўвесь час равем. Нас памянялі месцамі, а мы ўсё роўна ў слёзы. І толькі потым дарослыя зразумелі, што нас з сястрой нельга раздзяляць", - распавядае Таццяна.
На пытанне, якая паездка запомнілася мацней, рэагуе з дзіцячай непасрэднасцю: "У Англіі было больш за ўсё падарункаў".
"Але вы не думайце, мы ніколі нічога не прасілі, тым больш не патрабавалі. Не так выхаваны. Было нязвыкла, што нам купляюць вопратку тую, якую мы хочам, якая падабаецца. У інтэрнаце асабліва не да выбару: што падышло, то і носіш. А за мяжой вочы разбягаліся, але мы сціпла пыталіся, ці можна вось гэта?" - успамінае яна.
Мара аб "запрещенке"
Па сакрэце Таня прызнаецца, што ўсе дзеці ў інтэрнаце мараць пра ежу, якую ў Івянцы не даюць: пра сала, каўбасу, кетчуп: "Нам гатавалі ежу правільную, дыетычную, але калі раптам камусьці цішком сала прывозілі ... ад аднаго паху памерці можна было. А як я марыла пра хатнія закаткі!"
Жартуе, што пасля выпуску з інтэрната накінулася на ўсю "запрещенку" - толькі яе і ела, але цяпер супакоілася.
После выпуска Татьяна работала кондитером в гостинице "Минск"
© Sputnik / Виктор Толочко
Прызнаецца, што пераход у дарослае жыццё палохаў, і невядома, як бы ён прайшоў, калі б не дырэктар дома-інтэрната: "Алена Сігізмундаўна не кідае дзяцей пасля выпуску, а вядзе іх па жыцці і далей: дапамагае з вучобай, працай".
Яшчэ ў дзевятым класе Таня надумала стаць кандытарам. Як сірата і інвалід магла разлічваць на залічэнне ў каледж без экзаменаў, але трэба было атрымаць "дабро" ад медыка-рэабілітацыйнай экспертнай камісіі (МРЭК). Яе члены ніяк не хацелі даваць станоўчае заключэнне. Маўляў, у нас інструкцыя.
Спачатку забушавала самалюбства і ўпартасць у Таццяны: "Нельга ДЦПшным, адмоўлюся ад інваліднасці!" Потым у наступ пайшла Петрашкевіч. Увогуле, запаветную даведку Упіт атрымала.
Учеба сначала давалась непросто, однако вскоре все наладилось
© Sputnik / Виктор Толочко
Але гэта былі яшчэ не ўсе цяжкасці. Дырэктар каледжа відавочна не хацеў прымаць такую спецыфічную навучэнку: сірата, інвалід, детдомаўка - гэта ж трэба адказнасць на сябе браць, ды і наогул незразумела, што дзяўчына з такім "паслужным спісам" можа выкінуць. Сказаў, што быў бы рады, але месцаў у інтэрнаце няма.
Але Алена Сігізмундаўна і тут выхад знайшла: Таню пасялілі ў інтэрнаце іншага каледжа, у які паступіла яе сястра.
Белая варона
Як успамінае Таццяна, вучоба давалася цяжка: "Я ж нічога не ведала і не разумела ў кулінарыі. Смешна сказаць, але мясарубку ўпершыню ў рукі ўзяла ў дваццаць гадоў: у інтэрнаце мы на ўсім гатовым былі. Ды і з аднакурснікамі амаль не мела зносіны: "Прывітанне. Як справы? Пака".
"Мне здаваліся дзіўнымі і незразумелымі іх размовы пра выпіўку, тусоўках. Я была як белая варона. Плакала спачатку. Потым прывыкла, асвоілася. На экзамене пякла торт. Заслужыць восем балаў", - дзеліцца яна.
Пасля выпуску працавала кандытарам ў гасцініцы "Мінск". Быццам бы нядрэнна але далёка ездзіць, уставаць прыходзілася ў 5-й раніцы, таму што ў 06:30 трэба быць на месцы.
Зараз Таццяна працуе ў адной з сеткавых крамаў, робіць сушы.
Теперь Татьяна спец по приготовлению роллов
© Sputnik / Виктор Толочко
"Пачынала кандытарам, але было занадта цяжка фізічна. Прапанавалі паспрабаваць на іншым участку. Тры месяцы вучылася. Спачатку ўсё было дрэнна: ролы ніяк не магла роўна нарэзаць - яны атрымліваліся крывыя, рознай таўшчыні, з рэцэптурай баялася наблытаць. Дзякуй хлопцам, якія тут працуюць : яны вельмі цярплівыя і ўважлівыя настаўнікі. І загадчыцы вытворчасцю - Галіне Пятроўна Абрамчык я вельмі ўдзячна. Цікавіцца маімі справамі, пытаецца, ці не стамілася ці што. А ролы ў мяне цяпер акуратныя, прыгожыя, вагу інгрэдыентаў навучылася вызначаць на вока", - з гонарам распавядае Таццяна.
Пра людзей добрых
"Вы ведаеце, я, напэўна, шчасліўчык. Са мной ўвесь час побач аказваюцца добрыя людзі. Яны ўсе тут", - з кухні перамяшчаемся ў пакой. На сцяне - малюнак з дзяўчынкай, якая стаіць на зэдліку і дзьме на дзьмухаўцы. Побач акуратным почыркам выведзеныя імёны.
Девочку с одуванчиком рисовала сама. Рядом - имена друзей
© Sputnik / Виктор Толочко
"Гэта людзі, якія адыгралі і працягваюць граць нешта важнае ў маім жыцці. Алена - дырэктар Івянецкага дома-інтэрната, Наташка з дабрачыннага фонду імя Ефрасінні Полацкай, Лёша - мой сябар з інтэрната, але ён ужо памёр, Вольга дапамагала Лёшы, а цяпер мне, Валюшка - сястра, Ірышка - юрыст, яна мяне як мама зараз апякуецца, Інэса - гэта мая новая добрая знаёмая. Цаню і люблю кожнага", - прызнаецца Таццяна.
Перад растаннем зноў пытаем пра мары. Зараз пра дарослыя.
"Напэўна, я больш не мару. Стаўлю мэта і іду да яе. Сям'я? З часам будзе. І дзеці таксама. Трое", - Таццяна хітра ўсміхаецца.
У гэты момант становіцца зразумела, што гэты знешне далікатны, але ўнутрана вельмі моцны чалавек марыць не развучыўся.
