Вера Дашкевіч, Sputnik
Пра сваё жаданне ісці ў прэзідэнты заявілі 14 чалавек. Палова з іх — людзі да нядаўняга часу невядомыя, але, дзякуючы паходу ў Цэнтрвыбаркам, атрымалі свае "пяць хвілін славы".
Самае цікавае, што пяць гадоў таму прагнуць улады было нават больш — пра свае прэзідэнцкія амбіцыі тады заяўлялі 19 чалавек. Сярод іх былі і беспрацоўны, і прадпрымальнік, і санітарка, і навуковец, і пенсіянер. Частка не змагла зарэгістраваць ініцыятыўную групу, другая — прадказальна ня здолела сабраць дастатковую колькасць подпісаў. Яшчэ двое зняліся самі, у бюлетэні ў выніку засталося 10 прозвішчаў.
Так што нічога прынцыпова новага ў цяперашнім перадвыбарным абвастрэнні прэтэндэнтаў у кандыдаты няма. Прынцыпова па-новаму выглядае рэакцыя на іх СМІ.
Хто справакаваў ажыятаж?
Без канспіралагічнай версіі, вядома, не абышлося. У прыхільнікаў "змоў" ёсць два тлумачэнні прычын ажыятажу. У абодвух выпадках масавы паход у прэзідэнты, на іх думку, арганізавала ўлада. На думку адных, каб дыскрэдытаваць апазіцыйных канкурэнтаў, на думку другіх, каб адцягнуць увагу ад эканамічных праблем. Маўляў, калі ёсць такое шоу, навошта ўспамінаць пра праблемы з хлебам. Такі пункт гледжання ў гутарцы са Sputnik выказаў, у прыватнасці, прэтэндэнт у кандыдаты эканаміст Віктар Цярэшчанка.
І ўсё ж такі, смеем выказаць здагадку, нечаканыя прэтэндэнты ў прэзідэнты ў большасці выпадкаў — гэта імправізацыя. Так было ў 2010 годзе, так здарылася і цяпер. Аднак сёлета раптоўныя хадакі ва ўладу, дзякуючы СМІ, раптам сталі цалкам сабе сур'ёзнымі ўдзельнікамі кампаніі — за іх палявалі, бралі інтэрв'ю, на поўным сур'ёзе пыталіся, да прыкладу, чый Крым.
Большасць іх адказаў выклікаюць у лепшым выпадку ўсмешку. Адну паненку-прэтэндэнта вылучыў працоўны калектыў, каб разрэкламаваць фірму, другая пайшла ў прэзідэнты, таму што сказаў муж, трэцяя саромеецца прызнацца, кім працуе, чацвёрты ў выпадку перамогі абяцаюць ўсім мёд і здароўе, пяты называе сябе "метакандыдатам" і гатовы, калі з Аляксандрам Лукашэнкам што-небудзь здарыцца, прыйсці яму на змену…
Вам сапраўды гэта цікава?
СМІ так актыўна зрэагавалі ў гэтую кампанію на так званых фрыкаў па двух прычынах, сцвярджае медыяэксперт Павел Быкоўскі. Перш за ўсё, таму што трэба выжываць. Сацсеткі напіраюць. Тут ужо не да размовы аб сацыяльнай адказнасці, неабходнасці шукаць сэнсы, выхоўваць і адукоўваць чытача. Нават сур'ёзныя выданні ў гэтых умовах вымушаны "жоўкнуць" — ладзіць паляванне за тэмамі, здольнымі даць добры вірусны эфект у "Фэйсбук" і "Твітэр", за like і share.
"Раней журналіст быў вымушаны фільтраваць базар — выбіраць, што асэнсавана, што не. Проста пустэчу ён не трансляваў. Я кажу пра якасныя выданні. Зараз ўсе выданні імкліва жоўкнуць, проста таму што ў іх з'явілася канкурэнцыя ў інтэрнэце і яны бачаць адзін з галоўных спосабаў выжыць у тым, каб зрабіць хвосткі загаловак, яны цяпер працуюць на публіку ў інтэрнэце. І гэта натуральна ўплывае на кантэнт", — заявіў Sputnik Быкоўскі.
Так што выхад фрыкаў ў публічнае поле арганізаваў, па сутнасці, сам выбаршчык, дакладней спажывец, які прагне прышпілаў.
Саўдзельнікі шоу
Але ёсць і яшчэ адна, другая прычына, чаму СМІ так актыўна зрэагавалі на фрыкаў, удакладняе Быкоўскі. Гэта адсутнасць сур'ёзнага прапановы з боку прафесійных палітыкаў.
"Няма парадку дня, якую фармавалі б сур'ёзныя канкурэнты. Больш за тое, нават Аляксандр Лукашэнка не выступае з перадвыбарнымі абяцаннямі, таму што сітуацыя складаная. Яго крытыкі таксама асабліва новага нічога не заяўляюць", — нагадаў Быкоўскі.
Прафесійныя канкурэнты ўлады, на думку медыяэксперта, наогул развучыліся трансляваць сэнсы. Прадметныя размовы засталіся ў 2006 годзе. Ужо ў мінулую кампанію кандыдаты аперавалі ўсё больш не праграмамі, а лозунгамі. Быкоўскі нагадвае пра Уладзіміра Някляева з яго "я прыйшоў, каб вы перамаглі".
Цяперашнія прэтэндэнты на ўладу ад апазіцыі ўжо нават пра перамогу не гавораць. Кажуць пра "мірных зменах", "фіксацыі парушэнняў" і "неабходнасці данесці свае ідэі". І каб хоць ледзь-ледзь зацікавіць СМІ, зноў ладзяць шоў: вараць боршч, публічна абяцаюць працаўладкаваць членаў ЦВК і гэтак далей.
Боршч з катом
І боршч, і нават кот Барсік таксама ўжо былі. Пяць гадоў таму таго ж Барсіка спрабаваў вывесці на палітычную сцэну Уладзімір Някляеў, менавіта з ім палітык падпісваў пагадненне — Мемарандум аб узаемаразуменні. Здавалася, тады ўжо аджартавалі, тэма адпрацавана. Але не, каб запоўніць інфармацыйную пустэчу, Барсіка зноў просяць на выхад.
"Боршч" па выніках мінулай кампаніі наогул стаў "мемам". Любая спроба жанчыны заявіць пра свае палітычныя амбіцыі, правакавала развагі па матывах поствыбарнага спічу Лідзія Ярмошынай. Пасля разгону мітынгу ў дзень галасавання, кіраўнік ЦВК заўважыла, што жанчынам не месца на плошчы. "Сядзелі б дома, боршч варылі. А не па плошчах шасталі. Мне ў галаву гэта не прыйдзе. Гэта ганьба для жанчыны", — заявіла тады Ярмошына.
Адна з удзельніц "хістання-2010" Ірына Халіп лічыць, што "актывізацыі жанчын у палітыцы" ў Беларусі не назіраецца.
"Тое, што вы так называеце, гэта актывізацыя палявых мышэй", — заявіла Халіп у інтэрв'ю Sputnik і адзначыла, што не можа разважаць пра гэта сур'ёзна.
Калі няма чаго прапанаваць у палітычнай плоскасці, то чаму б не зладзіць імправізацыю з баршчом.
Весялімся далей
Пакуль у выбарчай кампаніі не з'явіцца сэнс, хоць нейкае супрацьстаянне ідэй і пазіцый, шоу будзе працягвацца, прагназуе Быкоўскі.
"Пакуль не з'явілася барацьба за ўладу, нам не цікава гэтая кампанія, таму выйграюць "фрыкі". Але гэта ўсё можа змяніцца", — перакананы медыяэксперт.
Паводле яго слоў, "запыт на сэнс" у грамадстве вызначана ёсць. Як толькі людзі бачаць, што адбываецца нешта здольнае рэальна паўплываць на іх жыццё, яны пачынаюць цікавіцца сур'ёзнымі артыкуламі, шукаюць аналітыку. Так было, калі абваліўся рубель, так будзе, калі ў цяперашняй палітычнай кампаніі паўстане рэальная інтрыга.
Пытанне, хто з актараў, бачных або пакуль схаваных, вырашыцца яе закруціць, пакуль застаецца адкрытым. Кампанія 2010 года на старце таксама выглядала безнадзейнай, аднак у апошні момант на палітычную сцэну выйшаў "калектыўны выбаршчык", пачалася рэальная палітыка, дзе за перамогу ў літаральным сэнсе прыйшлося біцца. У гэты раз гэтым актарам можа стаць, да прыкладу, "умоўная эканоміка".
Аднак пакуль ёсць грошы на трафік, чаго ж не павесяліцца, тым больш што блазнаў вакол хапае. Так што лайкаем і рэпосцім далей…
