МІНСК, 15 вер — Sputnik. Дэтэктывы Агаты Крысці перакладзены больш чым на сто моў свету. Сумарны тыраж яе твораў перавысіў два мільярды асобнікаў. Часцей выдаюць толькі Біблію і сачыненні Шэкспіра. Але гэтай гісторыі поспеху, магчыма, магло б і не здарыцца, калі б не спрэчка з сястрой-літаратарам. Агата вырашыла прадэманстраваць, што можа пісаць лепш, а потым ужо не змагла спыніцца…
Гісторыя атручванняў…
Самае цікавае, што ў фізічным сэнсе Крысці сама нічога не пісала. Яна пакутавала дысграфіей — няздольнасцю запісваць тэкст, таму ўсе свае гісторыі дыктавала сакратару.
У Агаты, народжанай Мілер, была і яшчэ адна прафесія. Падчас Першай сусветнай вайны Крысці працавала медсястрой у ваенным шпіталі, затым — у аптэцы. Даследчыкі творчасці пісьменніцы мяркуюць, што вопыт працы, у тым ліку з атрутнымі рэчывамі, апынуўся пасля вельмі дарэчы пры стварэнні дэтэктыўных гісторый. Яе героі не рэдка гінулі менавіта ад ядаў.
Міс Марпл, Эркюль Пуаро і непаліткарэктныя негрыцяты
Пацешнага шпіёна Эркюля Пуаро, якога прыдумала Крысці, выдаўцы прызналі не адразу. Першую гісторыю "Таямнічае здарэнне ў Стайлз" узялі да публікацыі толькі з шостага разу. Затое потым пісьменніца больш за 80 разы выводзіла яго на сцэну — напісала 33 рамана, 54 апавяданні і адну п'есу. Гэта толькі пра аднаго Пуаро.
Яшчэ была Міс Марпл — праніклівая ангельская лэдзі, якая бачыць усе дробязі і ўмее рабіць высновы. Ужо пасля сыходу Крысці яе ўнук аднойчы на гарышчы выявіў старыя аўдыёзапісы —27 паўгадзінных маналогаў. У адным з іх пісьменніца распавяла, што спісала вобраз Міс Марпл з уласнай бабулі.
"Хоць яна была вельмі жыццярадаснай натурай, яна заўсёды чакала самага горшага развіцця падзей ад усіх і ўся. Мяне пудзіла, што ў большасці выпадкаў яна аказвалася цалкам правай", —казала на той плёнцы Крысці.
Цікава, што фінальныя эпізоды двух сваіх самых папулярных серый пра Пуаро і Міс Марпл Крысці напісала яшчэ ў 40-я гады і схавала іх у банкаўскі сейф. Паводле яе задумцы, раманы "Заслона" і "Спячае забойства" павінны былі выйсці ў свет, калі яна ўжо не зможа пісаць. Іх апублікавалі ў 1974-м, калі Крысці споўнілася 84 гады.
Сама пісьменніца лічыла лепшым сваім творам раман "10 негрыцятаў", які ўжо пасля яе смерці з-за меркаванняў паліткарэктнасці перайменавалі ў "І нікога не стала". Амерыканцы пайшлі яшчэ далей — замянілі не толькі назву, але лічылачку. Там замест негрыцятаў непрыемнасці адбываюцца з маленькімі салдацікамі.
Жонка археолага
Прозвішча, пад якой яе ведае ўвесь свет — гэта прозвішча першага мужа палкоўніка Арчыбальда Крысці. Яна яго вельмі любіла. Калі Арчыбальд паведаміў ёй пра здраду і папрасіў разводу, Агата адрэагавала вельмі хваравіта — знікла. Яе знайшлі праз два тыдні ў адным з гатэляў пад чужым імем. Лекары дыягнаставалі ў яе амнезію, выкліканую траўмай галавы. Зрэшты, некаторыя даследчыкі мяркуюць, што мела месца псіхалагічны разлад. Трэція лічылі, што пісьменніца спецыяльна разыграла сітуацыю са сваёй "згубай", каб адпомсціць мужу.
Праз некаторы час Крысці выйшла замуж у другі раз — за архітэктара, які быў маладзейшы за яе на 15 гадоў. Пасля яна часта жартавала, што ўзроставая жанчына для археолага значна цікавей малады, бо з гадамі яе каштоўнасць толькі расце.
Крысці сышла ў студзені 1976 у сябе дома. Калі верыць яе аўтабіяграфіі, яна была шчаслівым чалавекам.
"Дзякуй табе, Госпадзе, за маё добрае жыццё і за ўсю тую любоў, якая была мне падаравана", — такімі радкамі завяршыла яна сваю кнігу ўспамінаў.
