Андрэй Дзічэнка, Sputnik.
Больш за 50 краін заяўляюць сёння аб тым, што вырабляюць свае беспілотныя лятальныя апараты. Аднак на справе часта аказваецца, што многія кампаніі падрабляюць чужыя Дроны і выдаюць іх за арыгінальныя распрацоўкі.
Карэспандэнт Sputnik адправіўся ў Фізіка-тэхнічны інстытут Нацыянальнай Акадэміі навук, каб на свае вочы ўбачыць, як і з чаго робяць айчынныя беспілотнікі, ад пачатку і да канца спраектаваныя беларускімі навукоўцамі.
Вас здымае "Бусел"
Праграма "Беспілотныя авіяцыйныя комплексы і тэхналогіі" пачала рэалізоўвацца ў 2011 годзе ў сценах Фізтэха. За пяць гадоў выканання праграмы навукоўцамі і распрацоўшчыкамі былі вызначаны шматфункцыянальныя тыпы беспілотных апаратаў, якія будуць карыстацца попытам на гэтым спецыфічным рынку:
- "Бусел-М" (радыус дзеяння — 25 кіламетраў, у паветры 02:00);
- "Бусел-М50" (радыус дзеяння — 50 кіламетраў, у паветры 2,5 гадзіны);
- "Дырыжабль" (беспілотны комплекс экалагічнага маніторынгу);
- "Буравеснік" (радыус дзеяння — 250 кіламетраў, нагрузка — да 70 кілаграм, у паветры да 10 гадзін).
"Буравеснік" — адзін з самых перспектыўных беларускіх беспілотнікаў. Прычына крыецца ў найшырэйшым спектры задач, якія па сілах гэтай футурыстычнай і нафаршаванай электронікай птушачцы.
Кожны з Дронаў абсталяваны па апошнім слове тэхнікі. Тут ёсць фотакамеры, тэлевізійныя камеры вельмі высокага дазволу, інфрачырвоныя і мультыспектральныя камеры.
Made in Belarus
"На сённяшні дзень больш за 50 кампаній свету заяўляюць, што ў іх ёсць уласныя распрацоўкі ў гэтай сферы. Аднак часцяком гэта нізкай якасці падробкі ізраільскіх і амерыканскіх апаратаў", — распавядае кандыдат тэхнічных навук і начальнік навукова-вытворчага цэнтра "БАК" і тэхналогіі Юрый Яцына.
Паводле яго слоў, толькі ў дзесяці працэнтаў з ліку заяўленых вытворцаў БЛА ёсць сапраўды сур'ёзныя ўласныя дасягненні ў гэтай галіне.
"Варта адзначыць, што на базе нашага інстытута мы робім як і самі комплексы, так і асноўную камплектацыю да іх. На сённяшні дзень доля беларускіх кампанентаў — 65%. Некаторыя асобныя кампаненты, такія як абароненыя высокапрадукцыйныя кампутары, рухавікі для БЛА, акумулятарныя батарэі мы імпартуем", — кажа суразмоўца Sputnik.
Кожны з апаратаў начынены праграмным забеспячэннем беларускай распрацоўкі. Тут і аўтапілот, і ўласныя матэматычныя алгарытмы, па якіх працуе штучны інтэлект беспілотніка.
З 2012 года пачалася серыйная вытворчасць БАК "Бусел М" з пастаўкай у падраздзяленні Мінскага абласнога МНС, дзе яны да гэтага часу паспяхова функцыянуюць і вырашаюць задачы. Гэтыя ж тыпы апаратаў выкарыстоўваюць у сваіх мэтах МУС, памежныя і іншыя службы. Практычнае прымяненне самае рознае: можна адсочваць пажарную сітуацыю, а можна шукаць нелегальных мігрантаў. Дзякуючы першакласнай оптыцы, сысці незаўважаным не атрымаецца.
Ад катастрофы ўратуе аўтаматыка
Калі мы гаворым пра беспілотных Дронаў, дык часцей за ўсё ўяўляем цацачны самалёт, які плануе высока над зямлёй. Аднак аб'ект у паветры — усяго толькі частка вялікага комплексу. Ніякі самалёт не абыдзецца без пілотаў, кансолі кіравання і, вядома ж, праграмнай начынкі, дзякуючы якой наш "Бусел" не ўвойдзе ў штопар з наступным смяротным ударам аб паверхню.
Каб такой трагедыі не здарылася, усе тэхнічныя інавацыі адпрацоўваюцца на сімулятары. Гэтым займаецца загадчык сектара сістэмнага праектавання і матэматычнага мадэлявання Сяргей Пручкоўскі, лабараторыя якога размешчана на трэцім паверсе фізтэха. У яго камандзе — лепшыя матэматыкі, праграмісты і інжынеры, такія як доктар Юры Грыднеў, Сяргей Рак і іншыя.
Спецыяльна для карэспандэнтаў Sputnik распрацоўшчыкі запусцілі сімулятар, і нам давялося на сабе выпрабаваць палёт над беларускім ландшафтам. Усе неабходныя для палёту дадзеныя (сіла ветру і хуткасць) адлюстроўваліся на дысплеі. Варта было толькі на імгненне адпусціць джойсцік, як "Бусел-М" тут жа хіліўся да зямлі. Каб трагедыі не здарылася, апарат перамыкаецца з ручнога кіравання на рэжым аўтапілота.
