Рамяство: беларускія абрадавыя лялькі
17:01 16.11.2015 (абноўлена: 11:29 26.07.2023)
Падпісацца
Некалькі дзясяткаў беларускіх абрадавых лялек выстаўляюць сёння ў Брэсцкім абласным краязнаўчым музеі. Глядзіце ў фотастужцы Sputnik, як мясцовыя майстры працягваюць старажытную традыцыю.
Яшчэ два стагоддзі таму абрадавыя лялькі суправаджалі жыццё беларускіх сялян на кожным важным этапе. Вяселле, замужжа, нараджэнне дзіцяці — кожнай нагодзе адпавядала пэўная лялька.
Маладой пары на шлюб дарылі "неразлучнікаў" — пару лялек з адной агульнай рукой, на якую пазней падвешвалі лялек-дзетак. Дзяўчыне пасля вяселля належала зрабіць "дзеўку-бабу", незвычайную ляльку з адным целам і двума галовамі. Выраблялі таксама лялек з лячэбнымі зёлкамі ўсярэдзіне ці "дзесяціручак", якія сімвалізавалі працавітасць жонкі.
Сярод экспанатаў у Брэсцкім абласным краязнаўчым музеі, на жаль, не адшукаць аўтэнтычных лялек. Супрацоўнікі музея тлумачаць гэта тым, што яны вырабляліся з ужыванага льнянога адзення і ад самага пачатку былі не ў самым добрым стане.
Але самую тэхналогію, паводле якой беларускія майстрыцы стваралі падобныя прадметы, ураджэнцы Брэстчыны змаглі захаваць дзякуючы продкам. Напрыклад, тканіну падчас вырабу лялек не рэжуць, а толькі рвуць. Ніткі накручваюць выключна ў адзін бок, а на галаве ніколі не малююць твар.
Дату правядзення выставы выбралі невыпадкова: 16 лістапада звычайна святкаваліся "Лялечныя забавы", адно з народных святаў восеньскага цыклу.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўАбрадавыя лялькі тваралі адпаведна з пэўнымі прынцыпамі: тканіну для іх ніколі не рэзалі, а толькі рвалі. Накручвалі ніткі заўсёды ў адным кірунку.
![Абрадавыя лялькі тваралі адпаведна з пэўнымі прынцыпамі: тканіну для іх ніколі не рэзалі, а толькі рвалі. Накручвалі ніткі заўсёды ў адным кірунку. Абрадавыя лялькі тваралі адпаведна з пэўнымі прынцыпамі: тканіну для іх ніколі не рэзалі, а толькі рвалі. Накручвалі ніткі заўсёды ў адным кірунку. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/06/1018480644_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_65da288175e61a0c4cfa8892d9e87f15.jpg)
1/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
Абрадавыя лялькі тваралі адпаведна з пэўнымі прынцыпамі: тканіну для іх ніколі не рэзалі, а толькі рвалі. Накручвалі ніткі заўсёды ў адным кірунку.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўУ якасці лялек часам выступалі героі народнага фальклору, напрыклад, русалкі.
![У якасці лялек часам выступалі героі народнага фальклору, напрыклад, русалкі. У якасці лялек часам выступалі героі народнага фальклору, напрыклад, русалкі. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/16/1018481638_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_6389c03120233e31fb84c17d73f71bb0.jpg)
2/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
У якасці лялек часам выступалі героі народнага фальклору, напрыклад, русалкі.
© Sputnik / Арцём Кір'янаў“Дзеўка-баба”: незвычайная лялька, якую дарылі маладой пасля вяселля. Яна сімвалізуе пераход ад дзявочага жыцця да жыцця замужняй жанчыны.
![“Дзеўка-баба”: незвычайная лялька, якую дарылі маладой пасля вяселля. Яна сімвалізуе пераход ад дзявочага жыцця да жыцця замужняй жанчыны. “Дзеўка-баба”: незвычайная лялька, якую дарылі маладой пасля вяселля. Яна сімвалізуе пераход ад дзявочага жыцця да жыцця замужняй жанчыны. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/14/1018481494_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_589561336b3ec0a796939753276ff32a.jpg)
3/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
“Дзеўка-баба”: незвычайная лялька, якую дарылі маладой пасля вяселля. Яна сімвалізуе пераход ад дзявочага жыцця да жыцця замужняй жанчыны.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўМоцная звязка – вобраз трывалых сямейных сувязей, блізкіх адносін і падтрымкі.
![Моцная звязка – вобраз трывалых сямейных сувязей, блізкіх адносін і падтрымкі. Моцная звязка – вобраз трывалых сямейных сувязей, блізкіх адносін і падтрымкі. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/11/1018481121_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_87fcbf1e86022db06e24c71684e19846.jpg)
4/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
Моцная звязка – вобраз трывалых сямейных сувязей, блізкіх адносін і падтрымкі.
© Sputnik / Арцём Кір'янаў“Дзесяціручка” – яшчэ адна незвычайная лялька, якая належала гаспадыні дома і азначала яе працавітасць, здольнасць паспяваць усе.
![“Дзесяціручка” – яшчэ адна незвычайная лялька, якая належала гаспадыні дома і азначала яе працавітасць, здольнасць паспяваць усе. “Дзесяціручка” – яшчэ адна незвычайная лялька, якая належала гаспадыні дома і азначала яе працавітасць, здольнасць паспяваць усе. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/16/1018481698_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_df7fbe7719d8624238bbd17be04e2dbd.jpg)
5/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
“Дзесяціручка” – яшчэ адна незвычайная лялька, якая належала гаспадыні дома і азначала яе працавітасць, здольнасць паспяваць усе.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўПаводле старажытнага звычая, на галаве абрадавых лялек ніколі не малявалі твар.
![Паводле старажытнага звычая, на галаве абрадавых лялек ніколі не малявалі твар. Паводле старажытнага звычая, на галаве абрадавых лялек ніколі не малявалі твар. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/04/1018480445_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_2cd4c723e5253e0d68af6893d0d793e2.jpg)
6/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
Паводле старажытнага звычая, на галаве абрадавых лялек ніколі не малявалі твар.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўЛялька з “пукам” дзяцей на руках азначала пладавітасць сям’і. Вялікая колькасць дзяцей лічылася залогам дабрабыту ў хаце.
![Лялька з “пукам” дзяцей на руках азначала пладавітасць сям’і. Вялікая колькасць дзяцей лічылася залогам дабрабыту ў хаце. Лялька з “пукам” дзяцей на руках азначала пладавітасць сям’і. Вялікая колькасць дзяцей лічылася залогам дабрабыту ў хаце. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/01/1018480153_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_41a485bd238948e7c591239c061f811d.jpg)
7/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
Лялька з “пукам” дзяцей на руках азначала пладавітасць сям’і. Вялікая колькасць дзяцей лічылася залогам дабрабыту ў хаце.
© Sputnik / Арцём Кір'янаў“Гірлянда” з лялек звычайна асацыіравалася з 12 найбольш распаўсюджанымі хваробамі, якія маглі пашкодзіць чалавеку.
![“Гірлянда” з лялек звычайна асацыіравалася з 12 найбольш распаўсюджанымі хваробамі, якія маглі пашкодзіць чалавеку. “Гірлянда” з лялек звычайна асацыіравалася з 12 найбольш распаўсюджанымі хваробамі, якія маглі пашкодзіць чалавеку. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/00/1018480046_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_6371b3de433cd3e2019055bd75dbe490.jpg)
8/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
“Гірлянда” з лялек звычайна асацыіравалася з 12 найбольш распаўсюджанымі хваробамі, якія маглі пашкодзіць чалавеку.
© Sputnik / Арцём Кір'янаўУ такую “бабу” закладвалі лячэбныя зёлкі, якія маглі спатрэбіцца падчас хваробы.
![У такую “бабу” закладвалі лячэбныя зёлкі, якія маглі спатрэбіцца падчас хваробы. У такую “бабу” закладвалі лячэбныя зёлкі, якія маглі спатрэбіцца падчас хваробы. - Sputnik Беларусь](https://cdnn11.img.sputnik.by/img/101848/13/1018481343_0:0:4000:2664_600x0_80_0_1_56899fd592da83095778c075a388dfe8.jpg)
9/9
© Sputnik / Арцём Кір'янаў
У такую “бабу” закладвалі лячэбныя зёлкі, якія маглі спатрэбіцца падчас хваробы.