Чаму спецыялісты з профілем "таваразнаўца", "менеджэр па прадукту", "менеджэр па продажах" і "катэгарыйны менеджэр" становяцца востра запатрабаванымі на рынках працы краін СНД? Sputnik запытаўся ў дэкана факультэта эканомікі гандлю і таваразнаўства Расійскага эканамічнага універсітэта імя Г.В. Пляханава Марыны Палажышнікавай.
— Марына Аляксандраўна, абітурыенты з краін СНД традыцыйна, можна сказаць, яшчэ з савецкіх часоў не абмінаюць увагай ваш факультэт. Чаму?
— Сапраўды, у спісах нашых студэнтаў значацца сёння прадстаўнікі ўсіх краін Садружнасці. Толькі беларусаў у РЭУ навучаецца 222 чалавека, таксама актыўна прадстаўлены Азербайджан, Арменія, Казахстан і Таджыкістан. Сувязі трывалыя, за імі бачна шматгадовая адукацыйная і культурная традыцыя. Нагадаю, што адзін з найстарэйшых факультэтаў РЭУ, брэндавы ГЭФ ("Гандлёва-эканамічны факультэт"), быў заснаваны яшчэ ў 1907 годзе і заўсёды быў папулярны сярод моладзі, у тым ліку з рэспублік СНД.
Тэмпы пераменаў у глабальнай эканоміцы ніколі не перакрэслівалі гэтыя вельмі важныя для нас кантакты, а наадварот, стваралі новыя магчымасці для іх развіцця.
Сёння мы вядзем падрыхтоўку будучых лідэраў эканомікі, якія забяспечваюць устойлівае інавацыйнае развіццё сферы абарачэння тавараў і паслуг, па трох накірунках: "Гандлёвая справа" "Таваразнаўства" і "Мытная справа". Кожны напрамак ўключае свае профілі — "Камерцыя", "Таварны менеджмент", "Таварная экспертыза і ацэначная дзейнасць", "Мытныя плацяжы" — вывучаць усе гэтыя, толькі на першы погляд, сухія навукі надзвычай цікава.
Нават імгненны погляд на расклад заняткаў дазваляе ацаніць набор (я б сказала — роскід) кампетэнцый, якімі авалодвае сучасны менеджэр. Класічная фізіка суседнічае з асновамі мікрабіялогіі, вышэйшай матэматыкай, статыстыкай. А разам з імі, тут жа — "Экспэртыза ювелірных тавараў", "Аўдыт гандлёвых арганізацый", "Лагістычны сэрвіс", "Распрацоўка камерцыйных назваў і слоганаў", "Міжнародны гандаль", "Метады стымулявання продажаў".
- Гэта тэорыя. А наколькі вялікая доля ўласна практычных заняткаў у раскладзе навучальных курсаў?
— Аб'ём лекцыйных гадзін зведзены да аптымальнага мінімуму. Асноўная форма заняткаў на факультэце — практыкум, семінар, лабараторная праца, майстар-клас; доля актыўных формаў навучання блізкая да 70-80 адсоткаў, у залежнасці ад кірунку падрыхтоўкі. Гэта важнейшы пункт нашай педагагічнай канцэпцыі, якая акцэнтуе як адну з найважнейшых задач "прыкладную падрыхтоўку спецыялістаў пад канкрэтныя практычныя патрэбы рынку".
Іншымі словамі, ўлік пэўных абласцей працаўладкавання ("адрасы" адукацыйнай паслугі) разам з найшырокім прафесійным кругаглядам выпускніка з'яўляюцца для факультэта асноўнымі паказчыкамі якасці.
Не выпадкова, а цалкам мэтанакіравана студэнты ўжо з другога курса сумяшчаюць вучобу з практыкамі і стажыроўкі на прадпрыемствах такіх папулярных гандлёвых сетак, як "Атак", "Ашан", "Обі", "Карусель", "Леруа Мерлен", "Метро" (з намі супрацоўнічаюць усе найбуйнейшыя працадаўцы). З трэцяга курсу яны асвойваюць пасаду асістэнта менеджэра, а па заканчэнні ВНУ могуць заняць месца катэгарыйны менеджара (куратар адной з таварных катэгорый — адна з самых высокааплатных пазіцый на гандлёвым прадпрыемстве), узначаліць буйную краму, альбо камерцыйны аддзел, а то і ўласную вытворчасць. Гэта ў нас зусім нармальная з'ява.
Акрамя таго, спецыялісты даказалі, што самую хуткую кар'еру робяць сёння менавіта ў гандлі. Свежы прыклад, але з вобласці прыватнага бізнэсу: адзін з выпускнікоў факультэта мінулага года адкрыў сваю пякарню, іншы прыватную сыраварню. Многія студэнты факультэта, па маіх назіраннях, адкрываюць уласныя інтэрнэт-крамы.
- Традыцыйны напрамак падрыхтоўкі на факультэце звязаны з таваразнаўствам. Наколькі вялікая патрэба ў таваразнаўцах на рынках краін СНД?
— У якасці ілюстрацыі магу прывесці прыклад Казахстана, партнёра Расіі ў межах Мытнага саюза. Спрадвеку гандаль для жыхароў гэтага надзвычайнага краю служыць традыцыйнай сферай дзелавой цікавасці, прычым сфера інтэнсіўна развіваецца. Аднак сеткавыя гіпермаркеты, такія як "Ашан", "Обі" ці "Атак", пакуль яшчэ толькі пачынаюць адкрывацца ў рэспубліцы з насельніцтвам звыш 16 мільёнаў чалавек.
Перспектывы ўражваюць, але праблема ў тым, што ў Казахстане практычна адсутнічае падрыхтоўка кадраў з вышэйшай адукацыяй для сферы гандлю. Гэта значыць, што задачы кіравання асартыментам прадукцыі, стымулявання збыту, забеспячэння якасці і бяспекі тавараў, ацэнкі попыту будуць вырашаць выпускнікі кароткатэрміновых курсаў павышэння кваліфікацыі. Патрэбу ў экспертах, якія добра разбіраюцца ў характарыстыках тавару і забяспечваюць яго канкурэнтныя перавагі, маркетынгавую прывабнасць, сапраўднасць, рынкавы кошт, цяжка пераацаніць.
Такіх менавіта практыкаў, а не тэарэтыкаў рынку мы і рыхтуем; яны ўнікальныя і па расійскіх, і па міжнародных мерках, бо настолькі скрупулёзнай падрыхтоўкай спецыялістаў у гэтай сферы не можа пахваліцца ні адна краіна свету. Нашыя студэнты атрымліваюць веды аб тавары ад "нараджэння" да ўтылізацыі — у найтонкіх дэталях, уключаючы методыку яго продажаў.
У міжнароднай практыцы прыняты іншы, больш вузкі стандарт падрыхтоўкі спецыялістаў гэтага профілю: альбо тэхнолагаў, альбо лагістаў, альбо маркетолагаў. Расійскае паняцце "таваразнаўца" не паддаецца, нажаль, перакладу на іншыя мовы. Таму выпускнікі ўніверсітэта, якія выязджаюць за мяжу, як правіла, не называюць сваю спецыяльнасць, а перакладаюць на ангельскую мову дадатак да дыплома з пералікам асвоеных у РЭУ дысцыплін — і прыкладваюць да рэзюмэ. Пасля гэтага працадаўцы літаральна "ірвуць іх на часткі".
