Карэспандэнт Sputnik Леў Рыжкоў патэлефанаваў Зоі Чаркаскай у Ізраіль, распытаў пра крыніцы натхнення і папрасіў падзяліцца настальгічнымі згадкамі.
– Як у вас з'явілася задума зрабіць серыю настальгічных малюнкаў?
– Апошнія шэсць гадоў я працую над серыяй карцін пра рускую эміграцыю ў Ізраілі. Будзе выстава ў 2017 годзе ў Музеі Ізраіля. Гэта ў нас – самы галоўны музей. Я прыехала сюды ў 1991 годзе і, атрымліваецца, зафіксавала на карцінах жыццё людзей 25 гадоў таму. Я вывучала архіўныя матэрыялы, перагледзела шмат фільмаў, якія звязаны з тым часам. І неяк у мяне памяць ажывілася праз гэта. І паралельна з карцінамі пра рускую эміграцыю ў мяне вось гэтая серыя ўзнікла.
Яшчэ адна прычына, я думаю, тое, што ў мяне нядаўна нарадзілася дачка. І я стала сваё дзяцінства ўзгадваць. У прынцыпе, усю гэтую серыю я пачала, калі была на апошнім месяцы цяжарнасці. І вось ужо каля года да мяне прыходзяць такія малюнкі.
– А як часта яны прыходзяць?
– Ну, часам бывае тыдзень, а часам і кожны дзень. Але зноў жа, залежыць ад нейкай маёй паўсядзённым дзейнасці. Часам бывае, што за месяц – адзін малюнак. А часам – штодзень. У агульнай складанасці іх каля ста. Нават больш зараз.
– А можа, нейкія старыя фільмы натхненне падганяюць?
– Я перагледзела наогул усе фільмы пары перабудову, якія магла знайсці ў сетцы, уключаючы поўны трэш. І кожны да чагосьці "падганяе". Таму што ў нейкім месцы я інтэр'еры бачу нейкія, для мяне прыдатныя. Ёсць там добрыя фільмы, якія мне нават падабаюцца. Але нават у самым трэшовым фільме ёсць элемент, які можа мне спатрэбіцца.
– А якія, на ваш густ, фільмы добрыя, а якія трэшовыя?
– Мой любімы фільм таго часу – "Маленькая Вера". Мне здаецца, гэта наогул – шэдэўр кінематографа. Я яго заўжды з задавальненнем пераглядаю. І мы з іншымі мастакамі збіраемся зрабіць цэлую выставу па гэтым фільме, нейкія эпізоды з гэтага фільма адлюстраваць.
І ёсць фільмы вельмі жахлівыя. Напрыклад, з акцёрам Міхаілам Какшэнавым. Пра сэксуальныя прыгоды. Але там таксама ёсць дэталі. Адзенне, напрыклад, як апранутыя людзі.
– А я ўжо думаў, што вам бліжэй такія рэчы, як "Прекрасное далеко, не будь ко мне жестоко"…
– Ёсць і такія рэчы. Вядома, гэта маё дзяцінства. Але я не магу сказаць, што я занадта ідэалізую гэты час.
– У родны Кіеў не хацелі б вярнуцца?
– Ну, наогул, Кіеў – выдатны горад. Я б там жыла, калі б там усё было нармальна. Я там была два гады таму, незадоўга да пачатку апошніх падзей. А да гэтага я не была ў Кіеве васемнаццаць гадоў.
– Гэта вельмі шмат!
– Так. У мяне такі вялікі перапынак атрымліваецца. Я ў Расіі шмат бывала, а ў Кіеве чамусьці не. Калісьці я там вучылася ў мастацкай школе. І многія з маіх тагачасных савучняў сталі актуальнымі мастакамі ва Украіне. Я іх там сустрэла, і гэта было вельмі цікава, таму што я як бы іх усіх ведаю. Але быў разрыў у знаёмстве ў 18 гадоў.
Атрымаўся цікавы эксперымент з памяццю. Таму што, з аднаго боку, я ўсё вельмі добра памятаю. А з іншага – такі вось правал. Я там нават многія месцы пакінула на потым, каб іншым разам прыехаць і зноў выпрабаваць гэты эфект памяці. Калі я, напрыклад, прыйшла ў той раён, дзе я жыла. Па карце калі шукаць, я б ніколі не сказала, як прайсці ад метро да дома. А калі выходзіш – дакладна ведаеш, што трэба рабіць, і гэта было вельмі незвычайна.
– А як вы ставіцеся да палітычнай сітуацыі ў вас на радзіме?
– Вы ведаеце, я ў палітыцы не вельмі разбіраюся, асабліва ва ўкраінскай. Я не сачу, каб не раздражняцца. Я не ведаю, што там адбываецца. Я не магу нешта ўхваліць, калі я не ўнікла ў нейкія там дэталі. Мяне палітычныя тэмы вельмі нервуюць. У Ізраілі я як раз у палітыцы вельмі добра разбіраюся, і мяне ўсё гэта страшна злуе. А там я проста нервы вырашыла зберагчы нервы, таму я паняцця не маю, хто там дзейсныя асобы.
– А ці ёсць у Ізраілі нейкая дэталь, якая натхняе на згадкі пра савецкае мінулае?
– Тут вельмі шмат рускіх. І многія з іх закансерваваліся ў сваім мінулым. Яны жывуць у 90-х. Я, калі прыязджаю ў Расію ці на Украіну, бачу, як там усё памянялася. А тут многія рускія – усё яшчэ там, у тым часе. І апранаюцца так, як апраналіся тады.
– Вараныя джынсы?
– Ну, такое, напэўна, не асабліва набудзеш. Але нейкая была мода савецкая. Ну, вось мужчына, калі апранае такую камізэльку, як для фатографаў.
– Гэта значыць, савецкія прычоскі вы з натуры малявалі?
– І можна было. Ці калі ты прыйдзеш да каго-небудзь дадому, да бацькоў чыіхсці. А ў іх там СССР у мініяцюры.
Савецкіх шмат у Ізраіль прыехала ў 90-х гадах. Таму калі мне для праекта патрабаваўся нейкі антураж – крышталь там які-небудзь, вось нешта такое савецкае – усё гэта вельмі проста знайсці. У сэканд-хэндах усяго гэтага навалам, няма праблем.
– Гэта значыць, у Ізраілі, як я разумею, ёсць і рускі дух, і Руссю пахне, як казаў Пушкін?
– Там на чвэрць наш народ. Гэта Высоцкі казаў.
– Раскажыце цяпер пра творчыя планы.
– Я зараз збіраюся надрукаваць кніжку з малюнкамі. І нават атрымала ў Ізраілі невялікае фінансаванне гэтай тэмы. Цяпер буду шукаць выдавецтва, якое за гэта возьмецца. А так я раблю яшчэ і вялікія карціны маслам. Я ў Ізраілі – паспяховая мастачка. Мяне тут усё ведаюць. І цяпер у мяне будзе персанальная выстава ў самым вялікім музеі краіны.
А ў прынцыпе, я актыўна выстаўляюся і ў Ізраілі, і ў Нямеччыне – я там жыла пяць гадоў і працягваю падтрымліваць сувязь.
– А на жыццё вы зарабляеце менавіта жывапісам, ці ёсць яшчэ нейкая прафесія?
– Толькі жывапісам.
